Page 266
ਅਨਿਕ ਜਤਨ ਕਰਿ ਤ੍ਰਿਸਨ ਨਾ ਧ੍ਰਾਪੈ ॥
કારણકે ચતુરાઈ તથા અનેક પ્રયત્ન કરીને માયાની ભૂખ નથી જતી
ਭੇਖ ਅਨੇਕ ਅਗਨਿ ਨਹੀ ਬੁਝੈ ॥
અનેક ધાર્મિક વેષ ધરીને તૃષ્ણા ની આગ નથી બુઝાતી
ਕੋਟਿ ਉਪਾਵ ਦਰਗਹ ਨਹੀ ਸਿਝੈ ॥
એવા કરોડો રીતે વર્તન કરવાથી પ્રભુ ની દરગાહ માં સ્વીકાર નથી થતો
ਛੂਟਸਿ ਨਾਹੀ ਊਭ ਪਇਆਲਿ ॥
આ બધાં પ્રયત્નો થી ભલે આકાશમાં ચઢી જાવ ભલે પાતાળ છુપાઇ જાવ માયાથી બચી નથી શકતો
ਮੋਹਿ ਬਿਆਪਹਿ ਮਾਇਆ ਜਾਲਿ ॥
પરંતુ જે માયાની જાળમાં અને મોહમાં ફસાય જાય છે ફસાતો જ જાય છે
ਅਵਰ ਕਰਤੂਤਿ ਸਗਲੀ ਜਮੁ ਡਾਨੈ ॥
નામ વગર અને બધી કરતૂતો યમરાજ દંડે છે.
ਗੋਵਿੰਦ ਭਜਨ ਬਿਨੁ ਤਿਲੁ ਨਹੀ ਮਾਨੈ ॥
પ્રભુ ના ભજન વગર યમરાજ જરાપણ દયા નથી કરતો
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਦੁਖੁ ਜਾਇ ॥
તેનું દુઃખ પ્રભુનું નામ જપતા ની સાથે જ દૂર થઈ જાય છે
ਨਾਨਕ ਬੋਲੈ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥੪॥
હે નાનક! જે મનુષ્ય આત્મિક અડોલતામાં ટકી જાય છે તે પ્રેમથી હરિના નામનું ઉચ્ચારણ કરે છે ||૪||
ਚਾਰਿ ਪਦਾਰਥ ਜੇ ਕੋ ਮਾਗੈ ॥
જો કોઈ મનુષ્ય ધર્મ અર્થ કામ અને મોક્ષ આ ચાર પદાર્થોની અભિલાષી હોય
ਸਾਧ ਜਨਾ ਕੀ ਸੇਵਾ ਲਾਗੈ ॥
તો તેણે ગુરુ ચરણોની સેવા કરવી જોઈએ
ਜੇ ਕੋ ਆਪੁਨਾ ਦੂਖੁ ਮਿਟਾਵੈ ॥
જો કોઈ મનુષ્ય પોતાનું દુઃખ દૂર કરવાની ઈચ્છા કરે
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਰਿਦੈ ਸਦ ਗਾਵੈ ॥
તો પ્રભુનું નામ સદા હૃદયમાં સ્મરણ કરવું જોઈએ
ਜੇ ਕੋ ਅਪੁਨੀ ਸੋਭਾ ਲੋਰੈ ॥
જો કોઈ મનુષ્યે પોતાની શોભા વધારવી હોય
ਸਾਧਸੰਗਿ ਇਹ ਹਉਮੈ ਛੋਰੈ ॥
તો સત્સંગી ની સાથે રહીને અહંકાર નો ત્યાગ કરવો જોઈએ
ਜੇ ਕੋ ਜਨਮ ਮਰਣ ਤੇ ਡਰੈ ॥
જો કોઈ મનુષ્ય જન્મ મરણના ચક્કર થી ડરતો હોય
ਸਾਧ ਜਨਾ ਕੀ ਸਰਨੀ ਪਰੈ ॥
તો તેણે સંતોના ચરણોમાં રહેવું જોઇએ
ਜਿਸੁ ਜਨ ਕਉ ਪ੍ਰਭ ਦਰਸ ਪਿਆਸਾ ॥
જે મનુષ્યની પ્રભુના દર્શનની ઇચ્છા હોય
ਨਾਨਕ ਤਾ ਕੈ ਬਲਿ ਬਲਿ ਜਾਸਾ ॥੫॥
હે નાનક! તેની ઉપર હું હંમેશા કુરબાન જાઉં છું ||૫||
ਸਗਲ ਪੁਰਖ ਮਹਿ ਪੁਰਖੁ ਪ੍ਰਧਾਨੁ ॥
તે મનુષ્ય બધા મનુષ્યોમાં મહાન છે
ਸਾਧਸੰਗਿ ਜਾ ਕਾ ਮਿਟੈ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥
સત્સંગમાં રહીને જે મનુષ્ય નો અહંકાર દૂર થઈ જાય છે
ਆਪਸ ਕਉ ਜੋ ਜਾਣੈ ਨੀਚਾ ॥
જે મનુષ્ય પોતે જ પોતાને બધાં થી નાનું કામ વાળો માને છે
ਸੋਊ ਗਨੀਐ ਸਭ ਤੇ ਊਚਾ ॥
તેને બધાંથી સર્વશ્રેષ્ઠ સમજવો જોઇએ
ਜਾ ਕਾ ਮਨੁ ਹੋਇ ਸਗਲ ਕੀ ਰੀਨਾ ॥
જે મનુષ્યનું પોતાને બધાનાં ચરણોની ધૂળ સમજે છે
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਤਿਨਿ ਘਟਿ ਘਟਿ ਚੀਨਾ ॥
તે મનુષ્યને દરેક શરીરમાં પ્રભુ ની સત્તાનો અનુભવ થાય છે
ਮਨ ਅਪੁਨੇ ਤੇ ਬੁਰਾ ਮਿਟਾਨਾ ॥
જેણે પોતાના મનમાંથી દુષ્ટતા ભગાડી દીધી છે
ਪੇਖੈ ਸਗਲ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸਾਜਨਾ ॥
તે બધાં જીવોને પોતાનો મિત્ર માને છે
ਸੂਖ ਦੂਖ ਜਨ ਸਮ ਦ੍ਰਿਸਟੇਤਾ ॥
એવા મનુષ્ય સુખ અને દુઃખને એક જેવા સમજે છે
ਨਾਨਕ ਪਾਪ ਪੁੰਨ ਨਹੀ ਲੇਪਾ ॥੬॥
હે નાનક! એટલે તો પાપ અને પુણ્યની તેની ઉપર અસર નથી થતી ||૬||
ਨਿਰਧਨ ਕਉ ਧਨੁ ਤੇਰੋ ਨਾਉ ॥
હે પ્રભુ! કંગાળો ને માટે તારું નામ જ ધન રૂપી છે
ਨਿਥਾਵੇ ਕਉ ਨਾਉ ਤੇਰਾ ਥਾਉ ॥
આશરા વગરના ને તારો જ આશરો છે
ਨਿਮਾਨੇ ਕਉ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੋ ਮਾਨੁ ॥
હે પ્રભુ! નિમાણા ને તારા જ નામ નો સહારો છે આદર અને સન્માન છે
ਸਗਲ ਘਟਾ ਕਉ ਦੇਵਹੁ ਦਾਨੁ ॥
તું બધા જ જીવો ને દાન આપે છે
ਕਰਨ ਕਰਾਵਨਹਾਰ ਸੁਆਮੀ ॥
હે સ્વામી! તું જ બધું કરે છે અને કરાવે છે
ਸਗਲ ਘਟਾ ਕੇ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ॥
હે બધા પ્રાણીઓના દિલને જાણવા વાળા!
ਅਪਨੀ ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਜਾਨਹੁ ਆਪੇ ॥
તુ પોતાનું હાલત અને પોતાની મહિમા ની મર્યાદા પોતે જ જાણે છે
ਆਪਨ ਸੰਗਿ ਆਪਿ ਪ੍ਰਭ ਰਾਤੇ ॥
હે પ્રભુ! તું પોતે પોતાનામાં મગન છે
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਰੀ ਉਸਤਤਿ ਤੁਮ ਤੇ ਹੋਇ ॥
હે પ્રભુ! તારી મહિમા ના વખાણ તારા દ્વારા જ થઈ શકે છે
ਨਾਨਕ ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਨਸਿ ਕੋਇ ॥੭॥
હે નાનક! કોઈ તારી મહિમા નથી જાણતું ।।૭।।
ਸਰਬ ਧਰਮ ਮਹਿ ਸ੍ਰੇਸਟ ਧਰਮੁ ॥
આ ધર્મ બધાં ધર્મો થી શ્રેષ્ઠ છે
ਹਰਿ ਕੋ ਨਾਮੁ ਜਪਿ ਨਿਰਮਲ ਕਰਮੁ ॥
હે મન! પ્રભુના નામનો જાપ કર અને પવિત્ર આચરણ રાખ
ਸਗਲ ਕ੍ਰਿਆ ਮਹਿ ਊਤਮ ਕਿਰਿਆ ॥
આ કામ બીજા બધાં ધાર્મિક રીતિ રિવાજથી ઉત્તમ છે
ਸਾਧਸੰਗਿ ਦੁਰਮਤਿ ਮਲੁ ਹਿਰਿਆ ॥
સત્સંગમાં રહીને ખરાબ મતિ નો મેલ દૂર થાય છે
ਸਗਲ ਉਦਮ ਮਹਿ ਉਦਮੁ ਭਲਾ ॥
આ ઉદ્યોગ બીજા બધાં ઉદ્યોગ કરતાં ભલો છે
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਜਪਹੁ ਜੀਅ ਸਦਾ ॥
હે મન! સદાય પ્રભુના નામનો જાપ કર
ਸਗਲ ਬਾਨੀ ਮਹਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਨੀ ॥
પ્રભુના યશની આત્મિક જીવન દેવાવાળી વાણી બીજી બધી વાણી થી સુંદર છે
ਹਰਿ ਕੋ ਜਸੁ ਸੁਨਿ ਰਸਨ ਬਖਾਨੀ ॥
પ્રભુનો યશ કાનથી સાંભળ અને જીભથી બોલ
ਸਗਲ ਥਾਨ ਤੇ ਓਹੁ ਊਤਮ ਥਾਨੁ ॥
જે હૃદયમાં પ્રભુનું નામ વસે છે
ਨਾਨਕ ਜਿਹ ਘਟਿ ਵਸੈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ॥੮॥੩॥
હે નાનક!તે હૃદય ની જગ્યા બીજી બધાં તીર્થસ્થાનો થી પવિત્ર છે ।।૮।।૩।।
ਸਲੋਕੁ ॥
શ્લોક ।।
ਨਿਰਗੁਨੀਆਰ ਇਆਨਿਆ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਸਦਾ ਸਮਾਲਿ ॥
હે અજાણ! હે ગુણ હીન મનુષ્ય! તે માલિકને સદાય યાદ કર
ਜਿਨਿ ਕੀਆ ਤਿਸੁ ਚੀਤਿ ਰਖੁ ਨਾਨਕ ਨਿਬਹੀ ਨਾਲਿ ॥੧॥
હે નાનક! જેણે તને પેદા કર્યો તેને ચિત્તમાં પરોવીને રાખ તે જ તારો સાથ નિભાવશે ।।૧।।
ਅਸਟਪਦੀ ॥
અષ્ટપદી.
ਰਮਈਆ ਕੇ ਗੁਨ ਚੇਤਿ ਪਰਾਨੀ ॥
હે જીવ! સુંદર રામનાં ગુણોને યાદ કર
ਕਵਨ ਮੂਲ ਤੇ ਕਵਨ ਦ੍ਰਿਸਟਾਨੀ ॥
જો તો ખરો કેવી રીતે તેણે તને સુંદર બનાવ્યો છે
ਜਿਨਿ ਤੂੰ ਸਾਜਿ ਸਵਾਰਿ ਸੀਗਾਰਿਆ ॥
જે પ્રભુએ તને સુંદર સજાવીને સુંદર કર્યો છે
ਗਰਭ ਅਗਨਿ ਮਹਿ ਜਿਨਹਿ ਉਬਾਰਿਆ ॥
જેણે તારી પેટની આગ થી પણ તને બચાવ્યો છે
ਬਾਰ ਬਿਵਸਥਾ ਤੁਝਹਿ ਪਿਆਰੈ ਦੂਧ ॥
નાનપણની જેણે તેને દૂધ પીવડાવ્યું છે
ਭਰਿ ਜੋਬਨ ਭੋਜਨ ਸੁਖ ਸੂਧ ॥
ભરી યુવાનીમાં તને ભોજન અને સુખની સમજ આપી છે
ਬਿਰਧਿ ਭਇਆ ਊਪਰਿ ਸਾਕ ਸੈਨ ॥
જ્યારે તું ઘરડો થઈ જશે તો સેવા કરવા માટે લોકોની તૈયાર કરી દે છે