Page 244
ਹਰਿ ਗੁਣ ਸਾਰੀ ਤਾ ਕੰਤ ਪਿਆਰੀ ਨਾਮੇ ਧਰੀ ਪਿਆਰੋ ॥
જે જીવ-સ્ત્રી પરમાત્માના નામથી પ્રેમ નાખે છે પરમાત્માના ગુણ પોતાના હૃદયમાં સાંભળે છે તે પરમાત્મા પતિની પ્રેમાળ બની જાય છે.
ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਨਾਹ ਪਿਆਰੀ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਗਲਿ ਹਾਰੋ ॥੨॥
હે નાનક! જે જીવ-સ્ત્રીના ગળામાં પરમાત્માનો નામરૂપી હાર પડી રહે છે, તે જીવ-સ્ત્રી પરમાત્માની પ્રેમાળ થઇ જાય છે ॥૨॥
ਧਨ ਏਕਲੜੀ ਜੀਉ ਬਿਨੁ ਨਾਹ ਪਿਆਰੇ ॥
હે જીવ! જે જીવ-સ્ત્રી પ્રેમાળ પતિ પ્રભુ વગર એકલી નિર્જન જીવન વ્યતીત કરી રહી છે,
ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਮੁਠੀ ਜੀਉ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਸਬਦ ਕਰਾਰੇ ॥
તે ગુરુનો સહારો દેનાર શબ્દ વગર બીજા જ પ્રેમ માં છેતરાઈ રહી છે
ਬਿਨੁ ਸਬਦ ਪਿਆਰੇ ਕਉਣੁ ਦੁਤਰੁ ਤਾਰੇ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਖੁਆਈ ॥
તે ગુરુના સહારા દેનાર શબ્દ વગર બીજું કોઈ નથી જે તેને ખરાબ સંસાર સમુદ્રથી પાર પાડી શકે છે, તે માયાના મોહમાં ફસાયેલી હેરાન થતી રહે છે.
ਕੂੜਿ ਵਿਗੁਤੀ ਤਾ ਪਿਰਿ ਮੁਤੀ ਸਾ ਧਨ ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਈ ॥
જ્યારે જીવ-સ્ત્રી માયાના ખોટા મોહમાં હેરાન થાય છે, ત્યારે સમજ કે પતિ પ્રભુથી તે ત્યાગી થઈને પડી છે, તે જીવ-સ્ત્રી પરમાત્મા પતિનું ઠેકાણું શોધી શકતી નથી.
ਗੁਰ ਸਬਦੇ ਰਾਤੀ ਸਹਜੇ ਮਾਤੀ ਅਨਦਿਨੁ ਰਹੈ ਸਮਾਏ ॥
પરંતુ જે જીવ-સ્ત્રી ગુરુના શબ્દોમાં રંગાયેલી રહે છે, તે આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં મસ્ત રહે છે, તે દરેક સમયે પ્રભુ ચરણોમાં લીન રહે છે.
ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਸਦਾ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਹਰਿ ਜੀਉ ਆਪਿ ਮਿਲਾਏ ॥੩॥
હે નાનક! તે જીવ-સ્ત્રી હમેશા પ્રભુ પતિના પ્રેમ રંગમાં રંગાયેલી રહે છે, તેને પરમાત્મા પોતે પોતાના ચરણોમાં મેળવી રાખે છે ॥૩॥
ਤਾ ਮਿਲੀਐ ਹਰਿ ਮੇਲੇ ਜੀਉ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਕਵਣੁ ਮਿਲਾਏ ॥
હે જીવ! પ્રભુ ચરણોમાં ત્યારે જ મળી શકાય છે, જો પ્રભુ પોતે જ મળાવી દે પરમાત્મા વગર તેના ચરણોમાં બીજું કોણ મળાવી શકે છે?
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਪ੍ਰੀਤਮ ਆਪਣੇ ਜੀਉ ਕਉਣੁ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਏ ॥
કારણ કે, હે જીવ! પોતાના પ્રીતમ ગુરુ વગર બીજું કોઈ આપણા મનની ભટકણ દૂર નથી કરી શકતું.
ਗੁਰੁ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਏ ਇਉ ਮਿਲੀਐ ਮਾਏ ਤਾ ਸਾ ਧਨ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ॥
હે મા! જો ગુરુ જીવ-સ્ત્રીના મનની ભટકણ દૂર કરી દે, તો આ રીતે પ્રભુ ચરણોમાં મળી શકાય છે, ત્યારે જ જીવ-સ્ત્રી આધ્યાત્મિક આનંદ મેળવે છે.
ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਬਿਨੁ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੁ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਮਗੁ ਨ ਪਾਏ ॥
ગુરુના શરણે પડ્યા વગર તેને જીવનનો સાચો રસ્તો નથી મળી શકતો.
ਕਾਮਣਿ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਸਹਜੇ ਮਾਤੀ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰੇ ॥
જે જીવ-સ્ત્રી ગુરુના શબ્દની કૃપાથી પ્રભુ પતિના ગુણોને પોતાના વિચાર-મંડળમાં ટકાવે છે, તે પ્રભુને પ્રેમ રંગમાં રંગાયેલી રહે છે, અને આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં મસ્ત રહે છે.
ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਹਰਿ ਵਰੁ ਪਾਇਆ ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਇ ਪਿਆਰੇ ॥੪॥੧॥
હે નાનક! ગુરુના પ્રેમમાં ગુરુના પ્યારમાં ટકવાને કારણે તે જીવ-સ્ત્રીનો પ્રભુ પતિથી મેળાપ થઇ જાય છે ॥૪॥૧॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੩ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૩॥
ਪਿਰ ਬਿਨੁ ਖਰੀ ਨਿਮਾਣੀ ਜੀਉ ਬਿਨੁ ਪਿਰ ਕਿਉ ਜੀਵਾ ਮੇਰੀ ਮਾਈ ॥
હે મા! પતિ પ્રભુના મેળાપ વગર મારી જીવાત્મા ખુબ કંગાળ રહે છે, પ્રભુ પતિથી મળ્યા વગર મારી અંદર આધ્યાત્મિક જીવન આવી શકતું નથી.
ਪਿਰ ਬਿਨੁ ਨੀਦ ਨ ਆਵੈ ਜੀਉ ਕਾਪੜੁ ਤਨਿ ਨ ਸੁਹਾਈ ॥
હે મા! પ્રભુ પતિ વગર મારી અંદર શાંતિ આવતી નથી, મને પોતાના શરીર પર કોઈ કપડુ શોભતું નથી.
ਕਾਪਰੁ ਤਨਿ ਸੁਹਾਵੈ ਜਾ ਪਿਰ ਭਾਵੈ ਗੁਰਮਤੀ ਚਿਤੁ ਲਾਈਐ ॥
હે મા! કપડું શરીર પર ત્યારે જ શોભે છે જયારે હું પ્રભુ પતિને ગમી જાઉં પરંતુ, હે મા! ગુરુની બુદ્ધિ પર ચાલવાથી જ પ્રભુમાં મન જોડી શકાય છે.
ਸਦਾ ਸੁਹਾਗਣਿ ਜਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਗੁਰ ਕੈ ਅੰਕਿ ਸਮਾਈਐ ॥
જ્યારે જીવ-સ્ત્રી ગુરુના શરણે પડે છે, ત્યારે તે હંમેશા માટે ભાગ્યશાળી બની જાય છે. આ માટે, હે માં! ગુરુની ખોળામાં ટકી રહેવું જોઈએ.
ਗੁਰ ਸਬਦੈ ਮੇਲਾ ਤਾ ਪਿਰੁ ਰਾਵੀ ਲਾਹਾ ਨਾਮੁ ਸੰਸਾਰੇ ॥
હે મા! જ્યારે ગુરુના શબ્દોમાં મારું મન જોડાય છે, ત્યારે હું પ્રભુ પતિને મળી પડું છું. હે મા! પ્રભુનું નામ જ જગતમાં વાસ્તવિક કમાણી છે.
ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਨਾਹ ਪਿਆਰੀ ਜਾ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਣ ਸਾਰੇ ॥੧॥
હે નાનક! જીવ-સ્ત્રી જયારે પરમાત્માના ગુણ પોતાના હૃદયમાં વસાવે છે. ત્યારે તે પ્રભુ પતિને પ્રેમાળ લાગવા લાગે છે ॥૧॥
ਸਾ ਧਨ ਰੰਗੁ ਮਾਣੇ ਜੀਉ ਆਪਣੇ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੇ ॥
હે મા! જે જીવ-સ્ત્રી ગુરુના શબ્દને પોતાના વિચાર મંડળમાં ટકાવે છે, તે દિવસ રાત પ્રભુ પતિના પ્રેમ રંગમાં રંગાયેલી રહે છે.
ਅਹਿਨਿਸਿ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਜੀਉ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੇ ॥
તે જીવ-સ્ત્રી પોતાના પ્રભુ પતિના મેળાપમાં આધ્યાત્મિક આનંદ ભોગવે છે કારણ કે ગુરુના શબ્દને વિચાર મંડળમાં સંભાળે છે તે પોતાની અંદરથી અહંકાર દૂર કરી લે છે.
ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੇ ਹਉਮੈ ਮਾਰੇ ਇਨ ਬਿਧਿ ਮਿਲਹੁ ਪਿਆਰੇ ॥
હે સત્સંગી સહેલીઓ! તું પણ આ રીતે પ્રભુ પ્રેમાળને મળ હે મા! તે જીવ-સ્ત્રી હમેશા ભાગ્યશાળી છે, હંમેશા પ્રભુ પતિના પ્રેમ રંગમાં રંગાયેલી રહે છે, જે હંમેશા સ્થિર પ્રભુના નામમાં પ્રેમ કરે છે.
ਸਾ ਧਨ ਸੋਹਾਗਣਿ ਸਦਾ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਸਾਚੈ ਨਾਮਿ ਪਿਆਰੇ ॥
હે સહેલીઓ! પોતાના ગુરુને મળીને રહેવું જોઈએ, ગુરુથી જ આધ્યાત્મિક જીવન દેનાર નામ-જળ લઇ શકીએ છીએ.
ਅਪੁਨੇ ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਰਹੀਐ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਗਹੀਐ ਦੁਬਿਧਾ ਮਾਰਿ ਨਿਵਾਰੇ ॥
જેને આ નામ-જળ મળી જાય છે તે પોતાની અંદરથી મારા-તારાને સમાપ્ત કરી દે છે.
ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਹਰਿ ਵਰੁ ਪਾਇਆ ਸਗਲੇ ਦੂਖ ਵਿਸਾਰੇ ॥੨॥
હે નાનક! તે જીવ-સ્ત્રીએ પતિ પ્રભુનો મેળાપ પ્રાપ્ત કરી લીધો, તેને બધા દુઃખ ભુલાવી લીધા ॥૨॥
ਕਾਮਣਿ ਪਿਰਹੁ ਭੁਲੀ ਜੀਉ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਪਿਆਰੇ ॥
હે માં! જે જીવ-સ્ત્રી પ્રભુ પતિની યાદથી તૂટી જાય છે, તે માયાના મોહમાં ફસાઈને બીજા પદાર્થોને પ્રેમ કરવા લાગી પડે છે.
ਝੂਠੀ ਝੂਠਿ ਲਗੀ ਜੀਉ ਕੂੜਿ ਮੁਠੀ ਕੂੜਿਆਰੇ ॥
તે ખોટા અને કુડ પદાર્થોની વણજારણ ખોટા મોહમાં લાગેલી રહે છે. ખોટા મોહમાં છેતરાઈ જાય છે.
ਕੂੜੁ ਨਿਵਾਰੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਾਰੇ ਜੂਐ ਜਨਮੁ ਨ ਹਾਰੇ ॥
પરંતુ જે જીવ-સ્ત્રી ગુરુની બુદ્ધિને પોતાના હૃદયમાં સંભાળે છે, તે ખોટા મોહને પોતાની અંદરથી દુર કરી લે છે, અને આ રીતે પોતાનું જન્મ વ્યર્થ ગુમાવતી નથી.
ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਸੇਵੇ ਸਚਿ ਸਮਾਵੈ ਵਿਚਹੁ ਹਉਮੈ ਮਾਰੇ ॥
તે જીવ-સ્ત્રી ગુરુના શબ્દને સંભાળે છે, હંમેશા સ્થિર પ્રભુમાં લીન થઇ જાય છે અને પોતાની અંદરથી અહંકારને સમાપ્ત કરી દે છે,
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਰਿਦੈ ਵਸਾਏ ਐਸਾ ਕਰੇ ਸੀਗਾਰੋ ॥
તે પરમાત્માનું નામ પોતાના હૃદયમાં વસાવી લે છે તે આવો આધ્યાત્મિક શણગાર કરે છે.
ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਸਹਜਿ ਸਮਾਣੀ ਜਿਸੁ ਸਾਚਾ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੋ ॥੩॥
હે નાનક! હંમેશા સ્થિર રહેનાર પરમાત્માનું નામ જે જીવ-સ્ત્રીનો આશરો છે, તે જીવ-સ્ત્રી આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં ટકી રહે છે ॥૩॥
ਮਿਲੁ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰੀਤਮਾ ਜੀਉ ਤੁਧੁ ਬਿਨੁ ਖਰੀ ਨਿਮਾਣੀ ॥
હે પ્રીતમ પ્રભુ! મને મળ, તારા વગર હું ખુબ નિમાણો છું.
ਮੈ ਨੈਣੀ ਨੀਦ ਨ ਆਵੈ ਜੀਉ ਭਾਵੈ ਅੰਨੁ ਨ ਪਾਣੀ ॥
હે પ્રીતમ! તારા વગર મારી આંખોમાં ઊંઘ આવતી નથી. મને ના અન્ન સારું લાગે છે ના પાણી.
ਪਾਣੀ ਅੰਨੁ ਨ ਭਾਵੈ ਮਰੀਐ ਹਾਵੈ ਬਿਨੁ ਪਿਰ ਕਿਉ ਸੁਖੁਪਾਈਐ ॥
હે મા! પ્રીતમ પ્રભુની બિછડણમાં અન્ન-પાણી સારું લાગતું નથી, રોવામાં જીંદ જીવ રહે છે, પતિ પ્રભુ વગર આધયાત્મિક આનંદ પ્રાપ્ત નથી થતો.