Page 23
ਜਿਨਾ ਰਾਸਿ ਨ ਸਚੁ ਹੈ ਕਿਉ ਤਿਨਾ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥
જે લોકો પાસે હંમેશા કાયમ રહેવા વાળા પ્રભુ ના નામ ની પુંજી નથી, તેને ક્યારેય આધ્યાત્મિક આંનદ નથી મળી સક્તો
ਖੋਟੈ ਵਣਜਿ ਵਣੰਜਿਐ ਮਨੁ ਤਨੁ ਖੋਟਾ ਹੋਇ ॥
જો તેઓ હંમેશા ખોટા વેપાર જ કરે છે તો તેઓનું મન પણ ખોટું થઈ જાય છે તથા શરીર પણ ખોટું થઈ જાય છે
ਫਾਹੀ ਫਾਥੇ ਮਿਰਗ ਜਿਉ ਦੂਖੁ ਘਣੋ ਨਿਤ ਰੋਇ ॥੨॥
જેવી રીતે જાળમાં ફસાયેલું હરણ દુઃખી હોય છે, તેમ જ ખોટ ની ફાંસી માં ફસાયેલો જીવ ખુબ જ દુઃખી હોય છે, તે હંમેશા દુઃખી હોય છે ।।૨।।
ਖੋਟੇ ਪੋਤੈ ਨਾ ਪਵਹਿ ਤਿਨ ਹਰਿ ਗੁਰ ਦਰਸੁ ਨ ਹੋਇ ॥
ખોટા સિક્કા સરકારી ખજાનામાં નથી લેવાતા તેમ જ ખોટા લોકોને દરગાહ માં આદર નથી મળતો તેને હરિ નો, ગુરુ નો દીદાર નથી મળતો
ਖੋਟੇ ਜਾਤਿ ਨ ਪਤਿ ਹੈ ਖੋਟਿ ਨ ਸੀਝਸਿ ਕੋਇ ॥
ખોટા મનુષ્યની વાસ્તવિકતા બરાબર નથી હોતી, ખોટા ને આબરૂ નથી મળતી, ખોટું કરવાથી કોઈ જીવ ને આધ્યાત્મિક જીવન માં સફળતા નથી થતી
ਖੋਟੇ ਖੋਟੁ ਕਮਾਵਣਾ ਆਇ ਗਇਆ ਪਤਿ ਖੋਇ ॥੩॥
ખોટા મનુષ્ય ને હંમેશા ખોટું જ કમાવું છે તેને ખોટું કમાવાની આદત પડી જાય છે તે પોતાનું સન્માન ગુમાવી હંમેશા જીવે છે અને મરે છે ।।૩।।
ਨਾਨਕ ਮਨੁ ਸਮਝਾਈਐ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਸਾਲਾਹ ॥
હે નાનક! પરમાત્માની મહિમા વાળા ગુરુ શબ્દ થી પોતાના મન ને સમજવું જોઈએ
ਰਾਮ ਨਾਮ ਰੰਗਿ ਰਤਿਆ ਭਾਰੁ ਨ ਭਰਮੁ ਤਿਨਾਹ ॥
જે લોકો પરમાત્માના નામના પ્રેમમાં રંગાયેલા રહે છે તેને ખોટા કામો નો વજન સહન પડતો, તેમનું મન ખોટા કામો બાજુ નથી દોડતું
ਹਰਿ ਜਪਿ ਲਾਹਾ ਅਗਲਾ ਨਿਰਭਉ ਹਰਿ ਮਨ ਮਾਹ ॥੪॥੨੩॥
પરમાત્માનું નામ જપવાથી આધ્યાત્મિક લાભ થઈ છે અને તે પ્રભુ જે નીડર છે, જે કોઈ પણ ડર ને પાત્ર નથી, તે મન માં આવીને વસી જાય છે ।।૪।।૨૩।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੨ ॥
શ્રી રાગ મહેલ ૧ ઘર ૨ ।।
ਧਨੁ ਜੋਬਨੁ ਅਰੁ ਫੁਲੜਾ ਨਾਠੀਅੜੇ ਦਿਨ ਚਾਰਿ ॥
ધન, યુવાની અને નાનકડું ફૂલ આ ચાર દિવસ ના જ મહેમાન હોય છે
ਪਬਣਿ ਕੇਰੇ ਪਤ ਜਿਉ ਢਲਿ ਢੁਲਿ ਜੁੰਮਣਹਾਰ ॥੧॥
જેવી રીતે વનસ્પતિ ના પાનમાં પાણી સુકાઈ જાય પછી સુકાઈ ને નાશ થઈ જાય છે, તેવી રીતે આ પણ નાશ થઈ જાય છે ।।૧।।
ਰੰਗੁ ਮਾਣਿ ਲੈ ਪਿਆਰਿਆ ਜਾ ਜੋਬਨੁ ਨਉ ਹੁਲਾ ॥
હે વ્હાલા! જ્યાં સુધી નવી યુવાની છે ત્યાં સુધી આધ્યાત્મિક આનંદ લઇ લે
ਦਿਨ ਥੋੜੜੇ ਥਕੇ ਭਇਆ ਪੁਰਾਣਾ ਚੋਲਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જયારે ઉંમર ના દિવસ થોડા રહેશે, શરીર ઘરડું થઈ જશે પછી સ્મરણ નહિ થઈ શકે ।।૧।। વિરામ।।
ਸਜਣ ਮੇਰੇ ਰੰਗੁਲੇ ਜਾਇ ਸੁਤੇ ਜੀਰਾਣਿ ॥
મારા વ્હાલા સજ્જન કબ્રસ્તાન માં જઈ ને સુઈ ગયા છે
ਹੰ ਭੀ ਵੰਞਾ ਡੁਮਣੀ ਰੋਵਾ ਝੀਣੀ ਬਾਣਿ ॥੨॥
હું તેમના વિયોગ માં ધીમા અવાજે રોઈ રહી છું પરંતુ ‘મને એ નથી સમજાતું કે હું પણ ગેરરીતિમાં થઈ ને ત્યાં જ ચાલી જઈશ ।।૨।।
ਕੀ ਨ ਸੁਣੇਹੀ ਗੋਰੀਏ ਆਪਣ ਕੰਨੀ ਸੋਇ ॥
હે સુંદર જીવંત સ્ત્રી! તું ધ્યાન થી આ સમાચાર કેમ નથી સાંભળતી?
ਲਗੀ ਆਵਹਿ ਸਾਹੁਰੈ ਨਿਤ ਨ ਪੇਈਆ ਹੋਇ ॥੩॥
પિતાના ઘરે હંમેશા નથી રહી શકતા, સસરા ના ઘરે જરૂર જવું પડશે ।।૩।।
ਨਾਨਕ ਸੁਤੀ ਪੇਈਐ ਜਾਣੁ ਵਿਰਤੀ ਸੰਨਿ ॥
હે નાનક! જો જીવંત સ્ત્રી પિતાના ઘરે બેદરકાર થઈને સુતી રહી, જાણે તેના ગુણો દિવસે જ નષ્ટ થઈ જાય છે
ਗੁਣਾ ਗਵਾਈ ਗੰਠੜੀ ਅਵਗਣ ਚਲੀ ਬੰਨਿ ॥੪॥੨੪॥
તેને ગુણોની પોટલી ખોઈ દીધી છે અને ત્યાં અવગુણોની પોટલી બાંધી ને જાય છે ।।૪।।૨૪।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ਦੂਜਾ ੨ ॥
શ્રી રાગ મહેલ ૧ ઘર દુજા ૨।।
ਆਪੇ ਰਸੀਆ ਆਪਿ ਰਸੁ ਆਪੇ ਰਾਵਣਹਾਰੁ ॥
પ્રભુ પોતે જ રસ ભરેલો પદાર્થ છે, પોતે જ તેમાં રસ છે અને પોતે જ તે સ્વાદ નો આનંદ લેવાવાળા છે
ਆਪੇ ਹੋਵੈ ਚੋਲੜਾ ਆਪੇ ਸੇਜ ਭਤਾਰੁ ॥੧॥
પ્રભુ પોતે જ સ્ત્રી બને છે, પોતે જ પથારી છે અને પોતે જ પતિ છે।।૧।।
ਰੰਗਿ ਰਤਾ ਮੇਰਾ ਸਾਹਿਬੁ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મારા માલિક પ્રભુ પ્રેમ માં રંગાયેલા છે તે આખી સૃષ્ટિ માં સંપૂર્ણ પણે વ્યાપેલા છે ।।૧।। વિરામ ।।
ਆਪੇ ਮਾਛੀ ਮਛੁਲੀ ਆਪੇ ਪਾਣੀ ਜਾਲੁ ॥
પ્રભુ પોતે જ માછલી પકડવા વાળો છે, પોતે જ માછલી છે, પોતે જ પાણી છે અને પોતે જ જાળ છે
ਆਪੇ ਜਾਲ ਮਣਕੜਾ ਆਪੇ ਅੰਦਰਿ ਲਾਲੁ ॥੨॥
પ્રભુ જ તે જાળ ના મણકા છે, પોતે જ તે જળ માં માસની ગોટી છે જે માછલી ને જાળ માં આવવા પ્રેરિત કરે છે।।૨।।
ਆਪੇ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਰੰਗੁਲਾ ਸਖੀਏ ਮੇਰਾ ਲਾਲੁ ॥
હે મિત્રો! મારા વ્હાલા પ્રભુ પોતે જ ઘણી રીતે રંગીલા છે
ਨਿਤ ਰਵੈ ਸੋਹਾਗਣੀ ਦੇਖੁ ਹਮਾਰਾ ਹਾਲੁ ॥੩॥
નસીબદાર જીવંત સ્ત્રીઓ તે સ્વામી પ્રભુ હંમેશા મળે છે, પરંતુ મારા જેવા ની હાલત જોવો કે અમને ક્યારેય દીદાર નથી થતો ।।૩।।
ਪ੍ਰਣਵੈ ਨਾਨਕੁ ਬੇਨਤੀ ਤੂ ਸਰਵਰੁ ਤੂ ਹੰਸੁ ॥
હે પ્રભુ! નાનક તારા ઓટલા પર વિનંતી કરે છે તું જ સરોવર છે, તું જ સરોવર પર રહેવા વાળો હંસ છે
ਕਉਲੁ ਤੂ ਹੈ ਕਵੀਆ ਤੂ ਹੈ ਆਪੇ ਵੇਖਿ ਵਿਗਸੁ ॥੪॥੨੫॥
સૂર્યના પ્રકાશ માં ખીલવાવાળું કમળ નું ફૂલ પણ તું જ છે, ચંદ્ર ની ચાંદની માં ખીલવાવાળી કળી પણ તું જ છો, પોતાના જમાલ અને જાદુ ને જોઈ ને તું પોતે જ ખુશ થવા વાળો છે।।૪।।૨૪।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੩ ॥
શ્રી રાગ મહેલ ૧, ઘર ૩ ।।
ਇਹੁ ਤਨੁ ਧਰਤੀ ਬੀਜੁ ਕਰਮਾ ਕਰੋ ਸਲਿਲ ਆਪਾਉ ਸਾਰਿੰਗਪਾਣੀ ॥
હે ભાઈ! આ શરીર ને ધરતી બનાવ, પોતાના કામો ને બીજ બનાવ, પરમાત્માના નામ ના પાણી થી સિંચાઈ કર
ਮਨੁ ਕਿਰਸਾਣੁ ਹਰਿ ਰਿਦੈ ਜੰਮਾਇ ਲੈ ਇਉ ਪਾਵਸਿ ਪਦੁ ਨਿਰਬਾਣੀ ॥੧॥
પોતાના મન ને ખેડૂત બનાવ, પરમાત્માનું નામ પોતાના હદય માં ઉગાડ, આવી રીતે હે ભાઈ! તે આધ્યાત્મિક અવસ્થા પ્રાપ્ત કરી લેશે જ્યાં કોઈ ઈચ્છા પહોંચી શક્તિ નથી ।।૧।।
ਕਾਹੇ ਗਰਬਸਿ ਮੂੜੇ ਮਾਇਆ ॥
હે મૂર્ખ! માયા નું અભિમાન શા માટે કરે છે?
ਪਿਤ ਸੁਤੋ ਸਗਲ ਕਾਲਤ੍ਰ ਮਾਤਾ ਤੇਰੇ ਹੋਹਿ ਨ ਅੰਤਿ ਸਖਾਇਆ ॥ ਰਹਾਉ ॥
પિતા, પુત્ર, સ્ત્રી, માતા આ બધા અંતમાં સહાયક નથી બની શકતા ।।વિરામ।।
ਬਿਖੈ ਬਿਕਾਰ ਦੁਸਟ ਕਿਰਖਾ ਕਰੇ ਇਨ ਤਜਿ ਆਤਮੈ ਹੋਇ ਧਿਆਈ ॥
જે મનુષ્ય ખોટા ઝેર-વિકારોને હૃદય રૂપી જમીનમાંથી એવી રીતે ઉખાડીને ફેંકે છે જેવી રીતેખેતર માંથી નીંદણ, આ વિકારનો ત્યાગ કરી ને જે મનુષ્ય પોતાની અંદર મન થી પ્રભુનું સ્મરણ કરે છે
ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਹੋਹਿ ਜਬ ਰਾਖੇ ਕਮਲੁ ਬਿਗਸੈ ਮਧੁ ਆਸ੍ਰਮਾਈ ॥੨॥
જયારે જપ, તપ અને સંયમ તેના આધ્યાત્મિક જીવન ના રક્ષક બને છે, તો તેનું હૃદય કમળ ખીલી ઉઠે છે તેની અંદર આધ્યાત્મિક આનંદ નો રસ જાણે પસંદ કરવા લાગે છે ।।૨।।
ਬੀਸ ਸਪਤਾਹਰੋ ਬਾਸਰੋ ਸੰਗ੍ਰਹੈ ਤੀਨਿ ਖੋੜਾ ਨਿਤ ਕਾਲੁ ਸਾਰੈ ॥
હે નાનક! જે મનુષ્ય ૨૭ જ નક્ષત્રો માં દર રોજ પ્રભુ ના નામ નું ધન એકત્ર કરે છે, જે મનુષ્ય પોતાની ત્રણેય અવસ્થાઓ બાળપણ, યુવાની અને વૃદ્ધાવસ્થા માં મૃત્યુ ને યાદ રાખે
ਦਸ ਅਠਾਰਮੈ ਅਪਰੰਪਰੋ ਚੀਨੈ ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਇਵ ਏਕੁ ਤਾਰੈ ॥੩॥੨੬॥
જે મનુષ્ય ચાર વેદો, છ શાસ્ત્રો અને અઢાર પુરાણો વગેરે બધી ધાર્મિક પુસ્તકોમાં પરમાત્મા નું નામ જ શોધે તો આવી રીતે પરમાત્મા તેને સંસાર સમુદ્ર થી પાર કરાવે છે ।।૩।।૨૬।।