Page 196
ਅਉਖਧ ਮੰਤ੍ਰ ਤੰਤ ਸਭਿ ਛਾਰੁ ॥
એની સરખામણીની અન્ય બધી ઔષધિઓ, બધા મંત્ર અને તંત્ર તુચ્છ છે.
ਕਰਣੈਹਾਰੁ ਰਿਦੇ ਮਹਿ ਧਾਰੁ ॥੩॥
હે ભાઈ! વિધાતા પ્રભુને પોતાના હૃદયમાં ટકાવી રાખી. ॥૩॥
ਤਜਿ ਸਭਿ ਭਰਮ ਭਜਿਓ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ॥
નાનક કહે છે, જે મનુષ્યએ બધા ભ્રમ ત્યાગીને પરબ્રહ્મ પ્રભુના ભજન કર્યા છે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਅਟਲ ਇਹੁ ਧਰਮੁ ॥੪॥੮੦॥੧੪੯॥
તેને જોઈ લીધું છે કે ભજન-સ્મરણવાળો ધર્મ આવો છે જે ક્યારેય ફળ દેવામાં અભાવ નથી આવવા દેતો ॥૪॥૮૦॥૧૪૯॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૫॥
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਭੇਟੇ ਗੁਰ ਸੋਈ ॥
પરંતુ, હે ભાઈ! તે જ મનુષ્ય ગુરુને મળે છે. જેના પર પરમાત્મા કૃપા કરે છે.
ਤਿਤੁ ਬਲਿ ਰੋਗੁ ਨ ਬਿਆਪੈ ਕੋਈ ॥੧॥
ગુરુના મેળાપની કૃપાથી મનુષ્યની અંદર આધ્યાત્મિક બળ ઉત્પન્ન થાય છે તે બળને કારણે કોઈ રોગ પોતાનું જોર નથી મૂકી શકતો. ॥૧॥
ਰਾਮ ਰਮਣ ਤਰਣ ਭੈ ਸਾਗਰ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માનું સ્મરણ કરવાથી સંસાર સમુદ્રથી પાર પડી જાય છે
ਸਰਣਿ ਸੂਰ ਫਾਰੇ ਜਮ ਕਾਗਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
શૂરવીર ગુરુના શરણે પડવાથી યમરાજોના લેખ ફાડવામાં આવે છે. આધ્યાત્મિક મૃત્યુ લાવનાર બધા સંસ્કાર મટી જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਤਿਗੁਰਿ ਮੰਤ੍ਰੁ ਦੀਓ ਹਰਿ ਨਾਮ ॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્યને સતગુરુએ પરમાત્માનું નામ મંત્ર દઈ દીધું.
ਇਹ ਆਸਰ ਪੂਰਨ ਭਏ ਕਾਮ ॥੨॥
આ નામ-મંત્રના આશરે તેના બધા હેતુ પૂરાં થઇ ગયાં. ॥૨॥
ਜਪ ਤਪ ਸੰਜਮ ਪੂਰੀ ਵਡਿਆਈ ॥
તેને બધા જપોનું, બધા તપોનું, બધા સંયમોનું સમ્માન પ્રાપ્ત થઇ ગયું.
ਗੁਰ ਕਿਰਪਾਲ ਹਰਿ ਭਏ ਸਹਾਈ ॥੩॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્ય પર સતગુરુ કૃપાળુ થયા જેના મદદગાર સદગુરુ બની ગયા ॥૩॥
ਮਾਨ ਮੋਹ ਖੋਏ ਗੁਰਿ ਭਰਮ ॥
હે નાનક! જો, ગુરુએ જે મનુષ્યના અહંકાર, મોહ વગેરે ભ્રમ નાશ કરી દીધા,
ਪੇਖੁ ਨਾਨਕ ਪਸਰੇ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ॥੪॥੮੧॥੧੫੦॥
તેને પરબ્રહ્મ પ્રભુ દરેક જગ્યાએ વ્યાપક દેખાઈ પડ્યા ॥૪॥૮૧॥૧૫૦॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૫॥
ਬਿਖੈ ਰਾਜ ਤੇ ਅੰਧੁਲਾ ਭਾਰੀ ॥
હે ભાઈ! વિકારોના પ્રભાવથી મનુષ્ય વિકારોમાં ખુબ અંધ થઈ જાય છે ત્યારે તેને પરમાત્માનું નામ ક્યારેય સૂઝતું નથી.
ਦੁਖਿ ਲਾਗੈ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਚਿਤਾਰੀ ॥੧॥
પરંતુ વિકારોને કારણે જયારે તે દુઃખમાં ફસાઈ છે ત્યારે પરમાત્માનું નામ યાદ કરે છે ॥૧॥
ਤੇਰੇ ਦਾਸ ਕਉ ਤੁਹੀ ਵਡਿਆਈ ॥
હે પ્રભુ! તારા દાસ માટે તારું નામ જ લોક-પરલોકમાં ઇજ્જત છે.
ਮਾਇਆ ਮਗਨੁ ਨਰਕਿ ਲੈ ਜਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તારો દાસ જાણે છે કે માયામાં મસ્ત મનુષ્યને માયા નર્કમાં લઈ જાય છે અને હમેશા દુ:ખી રાખે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਰੋਗ ਗਿਰਸਤ ਚਿਤਾਰੇ ਨਾਉ ॥
હે ભાઈ! રોગોથી ઘેરાયેલ મનુષ્ય પરમાત્માનું નામ યાદ કરે છે.
ਬਿਖੁ ਮਾਤੇ ਕਾ ਠਉਰ ਨ ਠਾਉ ॥੨॥
પરંતુ વિકારોના ઝેરમાં મસ્ત થયેલ મનુષ્યના આધ્યાત્મિક જીવનનો ક્યાંય નામોનિશાન મળતો નથી. વિકારોનું ઝેર તેના આધ્યાત્મિક જીવનને સમાપ્ત કરી દે છે ॥૨॥
ਚਰਨ ਕਮਲ ਸਿਉ ਲਾਗੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માના સુંદર ચરણોથી જે મનુષ્યની પ્રીતિ બની જાય છે.
ਆਨ ਸੁਖਾ ਨਹੀ ਆਵਹਿ ਚੀਤਿ ॥੩॥
તેને દુનિયાવાળા બીજા સુખ યાદ આવતા નથી ॥૩॥
ਸਦਾ ਸਦਾ ਸਿਮਰਉ ਪ੍ਰਭ ਸੁਆਮੀ ॥
હે નાનક! પ્રાર્થના કર અને બોલ, હે પ્રભુ! હે સ્વામી!
ਮਿਲੁ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ॥੪॥੮੨॥੧੫੧॥
હે અંતર્યામી હરિ! મને મળ. હું હંમેશા જ તને સ્મરણ કરતો રહું ॥૪॥૮૨॥૧૫૧॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૫॥
ਆਠ ਪਹਰ ਸੰਗੀ ਬਟਵਾਰੇ ॥
હે ભાઈ! કામાદિક પાંચેય ડાકુ આઠેય પ્રહર મનુષ્યની સાથે સાથી બની રહે છે અને એના આધ્યાત્મિક જીવન પર લૂંટ મારતા રહે છે.
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭਿ ਲਏ ਨਿਵਾਰੇ ॥੧॥
પ્રભુએ પોતે જ કૃપા કરીને બચાવી લીધા છે ॥૧॥
ਐਸਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਰਮਹੁ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥
હે ભાઈ! તે પરમાત્મા બધી પૂર્ણ તાકતોનો માલિક છે જે મનુષ્ય તેનો પાલવ પકડે છે, તે કોઈ વિકારને તેની નજીક નથી ભટકવા દેતો.
ਸਰਬ ਕਲਾ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
દરેક જીવ એવા સામર્થ્યવાળા પ્રભુના નામનો રસ લે ॥૧॥વિરામ॥
ਮਹਾ ਤਪਤਿ ਸਾਗਰ ਸੰਸਾਰ ॥
હે ભાઈ! કામાદિક વિકારોની સંસાર સમુદ્રમાં ખુબ ગરમી પડી રહી છે આ ગરમીથી બચવા માટે પ્રભુનો જ આશરો લો,
ਪ੍ਰਭ ਖਿਨ ਮਹਿ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰਣਹਾਰ ॥੨॥
પ્રભુ એક પળમાં આ જલનમાંથી પાર પાડવાની તાકાત રાખનાર છે ॥૨॥
ਅਨਿਕ ਬੰਧਨ ਤੋਰੇ ਨਹੀ ਜਾਹਿ ॥
હે ભાઈ!માયાના મોહનો આ વિકાર વગેરે અનેક બંધન છે, મનુષ્યના પોતાના પ્રયત્નોથી આ બંધન તોડી નથી શકાતા.
ਸਿਮਰਤ ਨਾਮ ਮੁਕਤਿ ਫਲ ਪਾਹਿ ॥੩॥
પરંતુ પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરતાં કરતાં આ બંધનોથી નિજાત-રૂપી ફળ પ્રાપ્ત કરી લે છે ॥૩॥
ਉਕਤਿ ਸਿਆਨਪ ਇਸ ਤੇ ਕਛੁ ਨਾਹਿ ॥
આ જીવની કોઈ એવી હોશિયારી, કોઈ એવી દલીલ નથી ચાલી શકતી, જેનાથી એ આ ડાકુઓના પંજાથી બચી શકે.
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਨਾਨਕ ਗੁਣ ਗਾਹਿ ॥੪॥੮੩॥੧੫੨॥
હે નાનક! પ્રભુ-ઓટલા પર પ્રાર્થના કર અને બોલ, હે પ્રભુ! તું પોતે કૃપા કર જીવ તારા ગુણ ગાય અને આનાથી બચી શકે. ॥૪॥૮૩॥૧૫૨॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૫॥
ਥਾਤੀ ਪਾਈ ਹਰਿ ਕੋ ਨਾਮ ॥
હે ભાઈ! જો તે પરમાત્માની કૃપાથી પરમાત્માના નામ ધનની થેલી પ્રાપ્ત કરી લીધી છે,
ਬਿਚਰੁ ਸੰਸਾਰ ਪੂਰਨ ਸਭਿ ਕਾਮ ॥੧॥
તો તું સંસારના કાર્ય-વ્યવહારોમાં પણ નિસંગ થઈને ફર. તારા બધા કામ માથે ચઢી જશે ॥૧॥
ਵਡਭਾਗੀ ਹਰਿ ਕੀਰਤਨੁ ਗਾਈਐ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માની મહિમાનાં ગીત વિશાળ ભાગ્યોથી ગાઈ શકાય છે.
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਤੂੰ ਦੇਹਿ ਤ ਪਾਈਐ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે પરબ્રહ્મ પ્રભુ! જો તું પોતે અમને જીવોને પોતાની મહિમાનું દાન દે તો જ અમને મળી શકે છે ॥૧॥ વિરામ॥
ਹਰਿ ਕੇ ਚਰਣ ਹਿਰਦੈ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માનાં ચરણો પોતાના હૃદયમાં દિલમાં ટકાવી રાખી.
ਭਵ ਸਾਗਰੁ ਚੜਿ ਉਤਰਹਿ ਪਾਰਿ ॥੨॥
પ્રભુ ચરણ-રૂપી જહાજ પર ચઢીને તું સંસાર સમુદ્રથી પાર થઇ જઇશ ॥૨॥
ਸਾਧੂ ਸੰਗੁ ਕਰਹੁ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥
હે ભાઈ! દરેક પ્રાણી ગુરુની સંગતિ કરો.
ਸਦਾ ਕਲਿਆਣ ਫਿਰਿ ਦੂਖੁ ਨ ਹੋਇ ॥੩॥
ગુરુની સંગતિમાં રહેવાથી હંમેશા સુખ જ સુખ હશે. બીજી વાર કોઈ દુઃખ વ્યાપી નહિ શકે ॥૩॥
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਭਜੁ ਗੁਣੀ ਨਿਧਾਨੁ ॥
હે નાનક! પ્રેમ-ભરેલી ભક્તિથી બધા ગુણોના ખજાના પરમાત્માના ભજન કર,
ਨਾਨਕ ਦਰਗਹ ਪਾਈਐ ਮਾਨੁ ॥੪॥੮੪॥੧੫੩॥
આ રીતે પરમાત્માની હાજરીમાં આદર-સત્કાર મળે છે ॥૪॥૮૪॥૧૫૩॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૫॥
ਜਲਿ ਥਲਿ ਮਹੀਅਲਿ ਪੂਰਨ ਹਰਿ ਮੀਤ ॥
હે ભાઈ! જે પ્રભુ-મિત્ર જળમાં, ધરતીમાં, આકાશમાં, બધી જગ્યાએ વ્યાપક છે,
ਭ੍ਰਮ ਬਿਨਸੇ ਗਾਏ ਗੁਣ ਨੀਤ ॥੧॥
તેના ગુણ હંમેશા ગાવાથી બધા પ્રકરનું ભટકવું નાશ થઇ જાય છે ॥૧॥
ਊਠਤ ਸੋਵਤ ਹਰਿ ਸੰਗਿ ਪਹਰੂਆ ॥
તે પરમાત્મા દરેક જગ્યાએ જીવની સાથે રખેવાળ છે
ਜਾ ਕੈ ਸਿਮਰਣਿ ਜਮ ਨਹੀ ਡਰੂਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! જે પરમાત્માના નામ જપવાની કૃપાથી મૃત્યુનો ડર નથી રહી જતો, આધ્યાત્મિક મૃત્યુ નજીક નથી ભટકી શકતું, ॥૧॥વિરામ॥
ਚਰਣ ਕਮਲ ਪ੍ਰਭ ਰਿਦੈ ਨਿਵਾਸੁ ॥
હે ભાઈ! પ્રભુના સુંદર ચરણોનું જે મનુષ્યના હૃદયમાં નિવાસ થઈ જાય છે,