Page 163
ਆਪੇ ਹੀ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਹਿ ਮਤਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ ॥
હે પરમાત્મા! તું સ્વયં જ બધા જીવોનો માલિક છે. જે જીવને તું સ્વયં જ બુદ્ધિ આપે છે. તેનાથી હરિ નામ સ્મરણ કરી શકાય છે.
ਵਡਭਾਗੀ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਮੁਖਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪਾਈਐ ॥
જે મનુષ્યોને મોટા ભાગ્યોથી ગુરુ મળી જાય છે, તેના મુખમાં આધ્યાત્મિક જીવન આપનાર નામ-રસ પડે છે. તે મનુષ્યની અંદરથી અહંકાર દૂર થઈ જાય છે.
ਹਉਮੈ ਦੁਬਿਧਾ ਬਿਨਸਿ ਜਾਇ ਸਹਜੇ ਸੁਖਿ ਸਮਾਈਐ ॥
તેની માનસિક ઘૃણાસ્પદ સ્થિતિ સમાપ્ત થઇ જાય છે. તે આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં ટકી રહે છે. તે આધ્યાત્મિક આનંદમાં મગ્ન રહે છે.
ਸਭੁ ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਆਪੇ ਨਾਇ ਲਾਈਐ ॥੨॥
હે ભાઈ! દરેક જગ્યાએ પ્રભુ સ્વયં જ સ્વયં હાજર છે. તે સ્વયં જ જીવોને પોતાના નામમાં જોડે છે ॥૨॥
ਮਨਮੁਖਿ ਗਰਬਿ ਨ ਪਾਇਓ ਅਗਿਆਨ ਇਆਣੇ ॥
પોતાના મનની પાછળ ચાલનાર મનુષ્ય જ્ઞાનથી હીન હોય છે જીવન સંયમથી અજાણ હોય છે.
ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਵਾ ਨਾ ਕਰਹਿ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਪਛੁਤਾਣੇ ॥
તે અહંકારમાં રહે છે તેને પરમાત્માનો મેળાપ હોતો નથી. તે પોતાના ગુમાનમાં રહીને સતગુરુની શરણ પડતો નથી, ખોટા રસ્તે પડીને વારંવાર પસ્તાતો રહે છે.
ਗਰਭ ਜੋਨੀ ਵਾਸੁ ਪਾਇਦੇ ਗਰਭੇ ਗਲਿ ਜਾਣੇ ॥
તે મનુષ્ય જન્મ મરણના ચક્ર માં પડેલા રહે છે, આ ચક્કરમાં તેનું આધ્યાત્મિક જીવન ઓગળી જાય છે.
ਮੇਰੇ ਕਰਤੇ ਏਵੈ ਭਾਵਦਾ ਮਨਮੁਖ ਭਰਮਾਣੇ ॥੩॥
મારા કર્તારને આ જ સારું લાગે છે કે પોતાના મનની પાછળ ચાલનાર મનુષ્ય જન્મ-મરણના ચક્કરમાં ભટકતા રહે ॥૩॥
ਮੇਰੈ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭਿ ਲੇਖੁ ਲਿਖਾਇਆ ਧੁਰਿ ਮਸਤਕਿ ਪੂਰਾ ॥
જે ભાગ્યશાળી મનુષ્યના માથા પર મારા હરિ પ્રભુએ ધૂર દરબારથી બક્ષીશનો અટલ લેખ લખી દીધો,
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ਭੇਟਿਆ ਗੁਰੁ ਸੂਰਾ ॥
તેને બધા વિકારોથી હાથ આપીને બચાવનાર શૂરવીર ગુરુ મળી જાય છે. ગુરુની કૃપાથી તે હંમેશા પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરે છે.
ਮੇਰਾ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਹੈ ਹਰਿ ਬੰਧਪੁ ਬੀਰਾ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માનું નામ જ મારો પિતા છે નામ જ મારી મા છે. પરમાત્માનું નામ જ મારો સંબંધી છે મારો ભાઈ છે.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਬਖਸਿ ਮਿਲਾਇ ਪ੍ਰਭ ਜਨੁ ਨਾਨਕੁ ਕੀਰਾ ॥੪॥੩॥੧੭॥੩੭॥
હું હંમેશા પરમાત્માના ઓટલે જ પ્રાર્થના કરું છું કે હે પ્રભુ! હે હરિ! આ નાનક તારો નિમાણો દાસ છે. આના પર બક્ષીશ કર અને આને પોતાના ચરણોમાં જોડી રાખ ॥૪॥૩॥૧૭॥૩૭॥
ਗਉੜੀ ਬੈਰਾਗਣਿ ਮਹਲਾ ੩ ॥
ગૌરી રાગ બૈરાગણ મહેલ ૩॥
ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਗਿਆਨੁ ਪਾਇਆ ਹਰਿ ਤਤੁ ਬੀਚਾਰਾ ॥
જે મનુષ્યોએ ગુરુથી પરમાત્માની સાથે ગાઢ સંધિ નાખતા શીખી લીધી, જગતના મૂળ પરમાત્માના ગુણોને વિચારતા શીખી લીધું
ਮਤਿ ਮਲੀਣ ਪਰਗਟੁ ਭਈ ਜਪਿ ਨਾਮੁ ਮੁਰਾਰਾ ॥
પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરી કરીને તેની બુદ્ધિ જે પહેલા વિકારોને કારણે ગંદી થયેલી પડી હતી, નીખરી ઉઠી
ਸਿਵਿ ਸਕਤਿ ਮਿਟਾਈਆ ਚੂਕਾ ਅੰਧਿਆਰਾ ॥
કલ્યાણ-સ્વરૂપ પરમાત્માએ તેની અંદરથી માયાનો પ્રભાવ દૂર કરી દીધો, તેની અંદરથી માયાની મોહનો અંધકાર દૂર થઈ ગયો.
ਧੁਰਿ ਮਸਤਕਿ ਜਿਨ ਕਉ ਲਿਖਿਆ ਤਿਨ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਪਿਆਰਾ ॥੧॥
પરંતુ પરમાત્માનું નામ તેને જ પ્રેમાળ લાગે છે જેના માથા પર ધૂરથી જ પોતે પરમાત્માએ પોતાના નામના દાનનો લેખ લખી દીધો ॥૧॥
ਹਰਿ ਕਿਤੁ ਬਿਧਿ ਪਾਈਐ ਸੰਤ ਜਨਹੁ ਜਿਸੁ ਦੇਖਿ ਹਉ ਜੀਵਾ ॥
હે સંતો! જે પરમાત્માનું દર્શન કરીને મારી અંદર આધ્યાત્મિક જીવન ઉત્પન્ન થાય છે કહો તેને કઈ રીતથી મળી શકાય છે?
ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਚਸਾ ਨ ਜੀਵਤੀ ਗੁਰ ਮੇਲਿਹੁ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪੀਵਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે પ્રભુથી અલગ થઈને હું રત્તી માત્ર સમય માટે પણ આધ્યાત્મિક જીવન નથી જીવી શકતી.હે સંતો! મને ગુરુથી મેળવો કેમ કે ગુરુની કૃપાથી હું પરમાત્માના નામનો રસ પી શકું ॥૧॥વિરામ॥
ਹਉ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵਾ ਨਿਤ ਹਰਿ ਸੁਣੀ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗਤਿ ਕੀਨੀ ॥
હે સંતો! પ્રેમાળ ગુરુની કૃપાથી હું નિત્ય પરમાત્માના ગુણ ગાતો રહું છું. હું નિત્ય પરમાત્માનું નામ સાંભળતો રહું છું. તે પરમાત્માએ મને ઊંચી આધ્યાત્મિક સ્થિતિ બક્ષી આપી છે.
ਹਰਿ ਰਸੁ ਗੁਰ ਤੇ ਪਾਇਆ ਮੇਰਾ ਮਨੁ ਤਨੁ ਲੀਨੀ ॥
ગુરુ દ્વારા મેં પરમાત્માના નામનો સ્વાદ મેળવ્યો છે. હવે મારુ મન મારું શરીર તે સ્વાદમાં મગ્ન રહે છે.
ਧਨੁ ਧਨੁ ਗੁਰੁ ਸਤ ਪੁਰਖੁ ਹੈ ਜਿਨਿ ਭਗਤਿ ਹਰਿ ਦੀਨੀ ॥
હે સંતો! જે ગુરુએ મને પરમાત્માની ભક્તિનું દાન આપ્યું છે મારા માટે તો તે સત્પુરુષ ગુરુ હંમેશા જ સલાહવા યોગ્ય છે.
ਜਿਸੁ ਗੁਰ ਤੇ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਸੋ ਗੁਰੁ ਹਮ ਕੀਨੀ ॥੨॥
જે ગુરુ દ્વારા મેં પરમાત્માનું નામ પ્રાપ્ત કર્યું છે તે ગુરુને મેં પોતાના બનાવી લીધા છે ॥૨॥
ਗੁਣਦਾਤਾ ਹਰਿ ਰਾਇ ਹੈ ਹਮ ਅਵਗਣਿਆਰੇ ॥
હે ભાઈ! આખા જગતનો શહનશાહ પરમાત્મા બધા જીવોને બધા ગુણોનો દાન દેનાર છે. અમે જીવ અવગુણોથી ભરેલા રહીએ છીએ.
ਪਾਪੀ ਪਾਥਰ ਡੂਬਦੇ ਗੁਰਮਤਿ ਹਰਿ ਤਾਰੇ ॥
જેમ પથ્થર પાણીમાં ડૂબી જાય છે, તેમ જ આપણે પાપી જીવ વિકારોના સમુદ્રમાં ડૂબતા રહીએ છીએ. પરમાત્મા આપણને ગુરુની બુદ્ધિ આપીને તે સમુદ્રથી પાર પાડે છે.
ਤੂੰ ਗੁਣਦਾਤਾ ਨਿਰਮਲਾ ਹਮ ਅਵਗਣਿਆਰੇ ॥
હે પ્રભુ! તું પવિત્ર સ્વરૂપ છે. તું ગુણ બક્ષનાર છે. અમે જીવ અવગુણોથી ભરેલા પડ્યા છીએ.
ਹਰਿ ਸਰਣਾਗਤਿ ਰਾਖਿ ਲੇਹੁ ਮੂੜ ਮੁਗਧ ਨਿਸਤਾਰੇ ॥੩॥
હે હરિ! અમે તારી શરણે આવ્યા છીએ, અમને અવગુણોથી બચાવી લે. અમને મુર્ખોને મહામુર્ખોને વિકારોના સમુદ્રમાંથી પાર પાડી દે ॥૩॥
ਸਹਜੁ ਅਨੰਦੁ ਸਦਾ ਗੁਰਮਤੀ ਹਰਿ ਹਰਿ ਮਨਿ ਧਿਆਇਆ ॥
જે મનુષ્યોએ પરમાત્માને પોતાના મનમાં હંમેશા સ્મરણ કર્યા છે. તે ગુરુની બુદ્ધિ પર ચાલીને હંમેશા આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં રહે છે. આધ્યાત્મિક આનંદ લે છે.
ਸਜਣੁ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਇਆ ਘਰਿ ਸੋਹਿਲਾ ਗਾਇਆ ॥
જેને હરિ પ્રભુ સજ્જન મળી જાય છે. તે પોતાના હૃદય ઘરમાં પરમાત્માના મહિમાનાં ગીત ગાતો રહે છે.
ਹਰਿ ਦਇਆ ਧਾਰਿ ਪ੍ਰਭ ਬੇਨਤੀ ਹਰਿ ਹਰਿ ਚੇਤਾਇਆ ॥
હે હરિ! હે પ્રભુ! કૃપા કર, મારી વિનંતી સાંભળ. મને પોતાના નામનું સ્મરણ આપ.
ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਮੰਗੈ ਧੂੜਿ ਤਿਨ ਜਿਨ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ॥੪॥੪॥੧੮॥੩੮॥
હે પ્રભુ! તારો દાસ નાનક તારા ઓટલાથી તે મનુષ્યોના ચરણોની ધૂળ માંગે છે જેને તારી કૃપાથી ગુરુ મળી ગયા છે ॥૪॥૪॥૧૮॥૩૮॥
ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ ਮਹਲਾ ੪ ਚਉਥਾ ਚਉਪਦੇ
ગૌરી રાગ ગુઆરેરી મહેલ ૪ ચોથું ચાર પદ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે ॥
ਪੰਡਿਤੁ ਸਾਸਤ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਪੜਿਆ ॥
પંડિત શાસ્ત્ર-સ્મૃતિઓ વગેરે ધાર્મિક પુસ્તકો વાંચે છે અને આ શિષ્યવૃતિનું ગુમાન કરે છે.
ਜੋਗੀ ਗੋਰਖੁ ਗੋਰਖੁ ਕਰਿਆ ॥
જોગી પોતાના ગુરુ ગોરખના નામનો જાપ કરે છે અને તેની બતાવેલી સમાધીઓને આધ્યાત્મિક જીવનની ટેક બનાવી બેઠો છે,
ਮੈ ਮੂਰਖ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਪੁ ਪੜਿਆ ॥੧॥
પરંતુ, મેં મૂર્ખે પંડિતો અને જોગીઓના હિસાબથી મૂર્ખે પરમાત્માના નામનો જાપ કરવાનો જ પોતાના ગુરુથી શીખ્યું છે ॥૧॥
ਨਾ ਜਾਨਾ ਕਿਆ ਗਤਿ ਰਾਮ ਹਮਾਰੀ ॥
હે રામ! કોઈને ધર્મ-વિદ્યાનો ગુરુર, કોઈને સમાધિઓનો સહારો પરંતુ મને સમજ આવતું નથી કે જો હું તારું નામ ભુલાવી દઉં તો મારી કેવી આધ્યાત્મિક દશા થઈ જશે.
ਹਰਿ ਭਜੁ ਮਨ ਮੇਰੇ ਤਰੁ ਭਉਜਲੁ ਤੂ ਤਾਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે રામ! હું તો મારા મનને આ જ સમજાવું છું હે મન! પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કર અને સંસાર સમુદ્રથી પાર પડી જા પરમાત્માનું નામ જ સંસાર સમુદ્રથી પાર પડવા માટે નાવડી છે ॥૧॥વિરામ॥