Page 1379
ਧਿਗੁ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਦਾ ਜੀਵਿਆ ਜਿਨਾ ਵਿਡਾਣੀ ਆਸ ॥੨੧॥
એવા લોકો માટે જીવવું ધિક્કાર યોગ્ય છે, જેઓ રબને છોડીને પારકી આશામાં રહે છે ||૨૧||
ਫਰੀਦਾ ਜੇ ਮੈ ਹੋਦਾ ਵਾਰਿਆ ਮਿਤਾ ਆਇੜਿਆਂ ॥
હે ફરીદ! જો હું સજ્જન મહેમાનો થી કંઈક છુપાવું તો
ਹੇੜਾ ਜਲੈ ਮਜੀਠ ਜਿਉ ਉਪਰਿ ਅੰਗਾਰਾ ॥੨੨॥
મારુ શરીર અગ્નિના અંગારામાં એમ બળી જાય, જેમ પાગલપન બળે છે || ૨૨ ||
ਫਰੀਦਾ ਲੋੜੈ ਦਾਖ ਬਿਜਉਰੀਆਂ ਕਿਕਰਿ ਬੀਜੈ ਜਟੁ ॥
હે ફરીદ! એક ખેડૂત બાવળ વાવે છે, પણ બદામ ખાવા માંગે છે.
ਹੰਢੈ ਉਂਨ ਕਤਾਇਦਾ ਪੈਧਾ ਲੋੜੈ ਪਟੁ ॥੨੩॥
તેવી જ રીતે જે વ્યક્તિ ઊન કાંતતી હોય છે, તે રેશમી કપડા પહેરવાની ઇચ્છા રાખે છે, એટલે કે, આત્મા થોડું કામ કરે છે, પરંતુ વધુ અપેક્ષા રાખે છે. || ૨૩ ||
ਫਰੀਦਾ ਗਲੀਏ ਚਿਕੜੁ ਦੂਰਿ ਘਰੁ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੇ ਨੇਹੁ ॥
બાબા ફરીદ કહે છે, ગલીમાં કાદવ છે, જેને પ્રેમ છે, તેનું ઘર દૂર છે.
ਚਲਾ ਤ ਭਿਜੈ ਕੰਬਲੀ ਰਹਾਂ ਤ ਤੁਟੈ ਨੇਹੁ ॥੨੪॥
જો હું તેને મળવા જાઉં તો વરસાદને કારણે મારો ધાબળો ભીનો થઈ જાય છે અને જો હું ન જાઉં તો મારો પ્રેમ તૂટી જાય છે || ૨૪ ||
ਭਿਜਉ ਸਿਜਉ ਕੰਬਲੀ ਅਲਹ ਵਰਸਉ ਮੇਹੁ ॥
મારો ધાબળો ભીનો થાય અને પાણીથી ભરાઈ જાય, અલ્લાહની કૃપાથી વરસાદ વરસે,
ਜਾਇ ਮਿਲਾ ਤਿਨਾ ਸਜਣਾ ਤੁਟਉ ਨਾਹੀ ਨੇਹੁ ॥੨੫॥
હું ચોક્કસપણે જઈશ અને તે સજ્જનોને મળીશ જેથી મારો પ્રેમ તેમની સાથે તૂટી ન જાય || ૨૫ ||
ਫਰੀਦਾ ਮੈ ਭੋਲਾਵਾ ਪਗ ਦਾ ਮਤੁ ਮੈਲੀ ਹੋਇ ਜਾਇ ॥
હે ફરીદ! મને મારી પાઘડીની ચિંતા હતી કે તે ગંદી ન થઈ જાય.
ਗਹਿਲਾ ਰੂਹੁ ਨ ਜਾਣਈ ਸਿਰੁ ਭੀ ਮਿਟੀ ਖਾਇ ॥੨੬॥
પરંતુ ગરીબ આત્માને ખબર નથી કે આખરે માથાને પણ માટી ખાઈ જશે || ૨૬ ||
ਫਰੀਦਾ ਸਕਰ ਖੰਡੁ ਨਿਵਾਤ ਗੁੜੁ ਮਾਖਿਓੁ ਮਾਂਝਾ ਦੁਧੁ ॥
ફરીદજી કહે છે કે તેમાં કોઈ શંકા નથી કે ખાંડ, ખાંડ, ખાંડની કેન્ડી, ગોળ, મધ તેમજ ભેંસના દૂધ વગેરે બધી વસ્તુઓ મીઠી હોય છે પરંતુ
ਸਭੇ ਵਸਤੂ ਮਿਠੀਆਂ ਰਬ ਨ ਪੁਜਨਿ ਤੁਧੁ ॥੨੭॥
હે મારા રબ! આ બધું તમારી સાથે મેળ ખાતું નથી (કારણ કે તમારું નામ સૌથી મધુર છે) ||૨૭||
ਫਰੀਦਾ ਰੋਟੀ ਮੇਰੀ ਕਾਠ ਕੀ ਲਾਵਣੁ ਮੇਰੀ ਭੁਖ ॥
ફરીદજી કહે છે કે મારી રોટલી લાકડાની છે, તેના કારણે મારી ભૂખ મરી જાય છે.
ਜਿਨਾ ਖਾਧੀ ਚੋਪੜੀ ਘਣੇ ਸਹਨਿਗੇ ਦੁਖ ॥੨੮॥
જેઓ પાપકર્મો કરીને ઘી ચોપડેલી રોટલી ખાય છે, તેઓને ઘણું દુઃખ થાય છે || ૨૮ ||
ਰੁਖੀ ਸੁਖੀ ਖਾਇ ਕੈ ਠੰਢਾ ਪਾਣੀ ਪੀਉ ॥
બાબા ફરીદજી સારી કમાણીનો સાદો ખોરાક ખાવાની સૂચના આપતા કહે છે કે સૂકી દાળ અને રોટલી ખાધા પછી ઠંડુ પાણી પીઓ.
ਫਰੀਦਾ ਦੇਖਿ ਪਰਾਈ ਚੋਪੜੀ ਨਾ ਤਰਸਾਏ ਜੀਉ ॥੨੯॥
હે ફરીદ! પારકી (અમીર લોકોની) ચોપડેલી રોટલી જોઈને તમારા હૃદય પર દયા ન કરો ||૨૯||
ਅਜੁ ਨ ਸੁਤੀ ਕੰਤ ਸਿਉ ਅੰਗੁ ਮੁੜੇ ਮੁੜਿ ਜਾਇ
હું તો ફક્ત આજે જ મારા પ્રભુથી દૂર રહી છું, જેના કારણે મારું આખું શરીર મારા હાથ-પગ દુખે છે.
ਜਾਇ ਪੁਛਹੁ ਡੋਹਾਗਣੀ ਤੁਮ ਕਿਉ ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ॥੩੦॥
એ દુહાગીનો પાસે જાઓ અને પૂછો કે તમારી જીવન-રાત્રિ કેવી રીતે વીતી ગઈ || ૩૦ ||
ਸਾਹੁਰੈ ਢੋਈ ਨਾ ਲਹੈ ਪੇਈਐ ਨਾਹੀ ਥਾਉ ॥
જે સ્ત્રીને ન તો તેના સાસરિયામાં (પરલોક) આશ્રય મળે છે, ન તો પિયર (આલોક) માં સ્થાન મળે છે.
ਪਿਰੁ ਵਾਤੜੀ ਨ ਪੁਛਈ ਧਨ ਸੋਹਾਗਣਿ ਨਾਉ ॥੩੧॥
પતિ-પ્રભુ તેના વિશે પૂછતા નથી, તો પછી આવી સ્ત્રી પોતાને સુહાગણ કહે છે તો તે યોગ્ય નથી. || ૩૧ ||
ਸਾਹੁਰੈ ਪੇਈਐ ਕੰਤ ਕੀ ਕੰਤੁ ਅਗੰਮੁ ਅਥਾਹੁ ॥
પછી ભલે તે સાસરી (પરલોક) હોય કે પિયર (આલોક) આત્મા-સ્ત્રી પ્રભુની હોય છે, તે અગમ્ય અને અપાર છે.
ਨਾਨਕ ਸੋ ਸੋਹਾਗਣੀ ਜੁ ਭਾਵੈ ਬੇਪਰਵਾਹ ॥੩੨॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે વાસ્તવમાં તે જ સુહાગણ છે, જે ભગવાનને પ્રસન્ન કરે છે || ૩૨ ||
ਨਾਤੀ ਧੋਤੀ ਸੰਬਹੀ ਸੁਤੀ ਆਇ ਨਚਿੰਦੁ ॥
સ્નાન કરીને, ખૂબ શણગાર કર્યા પછી જીવ - સ્ત્રી ચિંતા કર્યા વિના મોહની નિંદ્રામાં સુઈ ગઈ.
ਫਰੀਦਾ ਰਹੀ ਸੁ ਬੇੜੀ ਹਿੰਙੁ ਦੀ ਗਈ ਕਥੂਰੀ ਗੰਧੁ ॥੩੩॥
પણ હે ફરીદ! તે સ્ત્રીની કસ્તુરીની ગંધ જતી રહી અને તે હિંગની વાસમાં પડેલી હતી. || ૩૩ ||
ਜੋਬਨ ਜਾਂਦੇ ਨਾ ਡਰਾਂ ਜੇ ਸਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਜਾਇ ॥
જો મારો પતિ - પ્રભુથી પ્રેમ જળવાઈ રહે તો મને મારી યુવાની ગુમાવવાનો ડર નથી.
ਫਰੀਦਾ ਕਿਤੀ ਜੋਬਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਨੁ ਸੁਕਿ ਗਏ ਕੁਮਲਾਇ ॥੩੪॥
હે ફરીદ! ભગવાનના પ્રેમ વિના, ઘણા જીવોની યુવાની સુકાઈ ગઈ છે || ૩૪ ||
ਫਰੀਦਾ ਚਿੰਤ ਖਟੋਲਾ ਵਾਣੁ ਦੁਖੁ ਬਿਰਹਿ ਵਿਛਾਵਣ ਲੇਫੁ ॥
ફરીદજી કહે છે કે ચિંતા એ આપણો ખાટલો છે, જે દુ:ખના દોરડાથી વણાયેલો છે અને છૂટા પડવાનું દુ:ખ એ આપણો પાથરણું અને રજાઈ છે.
ਏਹੁ ਹਮਾਰਾ ਜੀਵਣਾ ਤੂ ਸਾਹਿਬ ਸਚੇ ਵੇਖੁ ॥੩੫॥
હે સાચા ગુરુ! તમે અમારી હાલત જુઓ, આ જ અમારું જીવન છે. || ૩૫ ||
ਬਿਰਹਾ ਬਿਰਹਾ ਆਖੀਐ ਬਿਰਹਾ ਤੂ ਸੁਲਤਾਨੁ ॥
જુદાઈ - વિદાય કહીને સૌ દુઃખી થઈ રહ્યા છે. હે જુદાઈ ! તમે રાજા છો,
ਫਰੀਦਾ ਜਿਤੁ ਤਨਿ ਬਿਰਹੁ ਨ ਊਪਜੈ ਸੋ ਤਨੁ ਜਾਣੁ ਮਸਾਨੁ ॥੩੬॥
કારણ કે ફરીદજી કહે છે, જે દેહમાં વિદાય ન થાય, તેને સ્મશાન સમાન ગણો, જ્યાં અગ્નિ સતત બળતો રહે છે || ૩૬ ||
ਫਰੀਦਾ ਏ ਵਿਸੁ ਗੰਦਲਾ ਧਰੀਆਂ ਖੰਡੁ ਲਿਵਾੜਿ ॥
ફરીદજી કહે છે - આ સંસારના પદાર્થો ઝેરથી ભરેલી શાક જેવા છે, જે ખાંડ રૂપી આસક્તિના ઢગલામાં લપેટાયેલા છે.
ਇਕਿ ਰਾਹੇਦੇ ਰਹਿ ਗਏ ਇਕਿ ਰਾਧੀ ਗਏ ਉਜਾੜਿ ॥੩੭॥
આ પદાર્થો વાવ્યા પછી અને તૈયાર કર્યા પછી કેટલાક લોકો મૃત્યુ પામ્યા છે અને કેટલાક બાકી છે || ૩૭ ||
ਫਰੀਦਾ ਚਾਰਿ ਗਵਾਇਆ ਹੰਢਿ ਕੈ ਚਾਰਿ ਗਵਾਇਆ ਸੰਮਿ ॥
ફરીદજી કહે છે કે હે આત્મા! તમે દિવસના ચાર પ્રહર મોજ-મસ્તી અને ભોજનમાં વિતાવ્યા અને રાતના ચાર પ્રહર સૂવામાં વિતાવ્યા. (પ્રભુની ભક્તિ ન કરી)
ਲੇਖਾ ਰਬੁ ਮੰਗੇਸੀਆ ਤੂ ਆਂਹੋ ਕੇਰ੍ਹੇ ਕੰਮਿ ॥੩੮॥
આખરે પ્રભુ તમારી પાસે હિસાબ માંગશે કે તમે જ આ કામ કરતા રહો.|| ૩૮ ||
ਫਰੀਦਾ ਦਰਿ ਦਰਵਾਜੈ ਜਾਇ ਕੈ ਕਿਉ ਡਿਠੋ ਘੜੀਆਲੁ ॥
ફરીદજી (પાપો અને દોષોથી સાવધાન કરતા) કહે છે કે હે ભાઈ! શું તમે કોઈના દરવાજા પર ઘડિયાળ વાગતા જોઈ છે?
ਏਹੁ ਨਿਦੋਸਾਂ ਮਾਰੀਐ ਹਮ ਦੋਸਾਂ ਦਾ ਕਿਆ ਹਾਲੁ ॥੩੯॥
જ્યારે આ ગરીબ નિર્દોષો જ માર ખાય છે તો અમે ગુનેગારોની ખબર નથી કે શું હાલ થશે || ૩૯ ||
ਘੜੀਏ ਘੜੀਏ ਮਾਰੀਐ ਪਹਰੀ ਲਹੈ ਸਜਾਇ ॥
બિચારા ઘડિયાળને દર ઘડીએ માર પડે છે અને દરેક પ્રહર ઉપરાંત સજા પામે છે.
ਸੋ ਹੇੜਾ ਘੜੀਆਲ ਜਿਉ ਡੁਖੀ ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ॥੪੦॥
તે શરીર જે દોષિત છે, ઘડિયાળની જેમ પોતાની ઉંમરરૂપી રાત આ રીતે દુઃખમાં વિતાવે છે. ||૪૦||