Page 1357
ਕੀਰਤਨੰ ਸਾਧਸੰਗੇਣ ਨਾਨਕ ਨਹ ਦ੍ਰਿਸਟੰਤਿ ਜਮਦੂਤਨਹ ॥੩੪॥
નાનક કહે છે કે ઋષિમુનિઓ સાથે પરમાત્માનો જપ કરો, યમદૂત નજર પણ ના કરે ||૩૪||
ਨਚ ਦੁਰਲਭੰ ਧਨੰ ਰੂਪੰ ਨਚ ਦੁਰਲਭੰ ਸ੍ਵਰਗ ਰਾਜਨਹ ॥
ન તો ધન-દોલત દુર્લભ છે, ન સૌંદર્ય દુર્લભ છે અને સ્વર્ગનું શાસન પણ દુર્લભ નથી.
ਨਚ ਦੁਰਲਭੰ ਭੋਜਨੰ ਬਿੰਜਨੰ ਨਚ ਦੁਰਲਭੰ ਸ੍ਵਛ ਅੰਬਰਹ ॥
વિવિધ રાંધણકળા સાથેનો ખોરાક પણ દુર્લભ નથી અને સ્વચ્છ કપડાં પણ દુર્લભ નથી.
ਨਚ ਦੁਰਲਭੰ ਸੁਤ ਮਿਤ੍ਰ ਭ੍ਰਾਤ ਬਾਂਧਵ ਨਚ ਦੁਰਲਭੰ ਬਨਿਤਾ ਬਿਲਾਸਹ ॥
પુત્રો, મિત્રો, ભાઈઓ, સંબંધીઓ પણ દુર્લભ નથી અને પત્ની સાથે વિલાસ કરવો પણ દુર્લભ નથી.
ਨਚ ਦੁਰਲਭੰ ਬਿਦਿਆ ਪ੍ਰਬੀਣੰ ਨਚ ਦੁਰਲਭੰ ਚਤੁਰ ਚੰਚਲਹ ॥
ભણવામાં નિપુણ હોવું પણ દુર્લભ નથી. જો કોઈને હોશિયાર કહેવામાં આવે તો તે પણ દુર્લભ નથી.
ਦੁਰਲਭੰ ਏਕ ਭਗਵਾਨ ਨਾਮਹ ਨਾਨਕ ਲਬਧੵਿੰ ਸਾਧਸੰਗਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਪ੍ਰਭੰ ॥੩੫॥
ગુરુ નાનક કહે છે - ભગવાનના નામનો જપ દુર્લભ છે અને સાધુઓના સંગતમાં પ્રભુની કૃપાથી જ નામ પ્રાપ્ત થાય છે. || ૩૫ ||
ਜਤ ਕਤਹ ਤਤਹ ਦ੍ਰਿਸਟੰ ਸ੍ਵਰਗ ਮਰਤ ਪਯਾਲ ਲੋਕਹ ॥
સ્વર્ગ, મૃત્યુ, નરકમાં જ્યાં પણ દ્રષ્ટિ જાય છે, ઈશ્વર જ દેખાય છે.
ਸਰਬਤ੍ਰ ਰਮਣੰ ਗੋਬਿੰਦਹ ਨਾਨਕ ਲੇਪ ਛੇਪ ਨ ਲਿਪੵਤੇ ॥੩੬॥
નાનકે ફરમાવ્યું છે કે પરમ પરમેશ્વર સર્વત્ર વ્યાપેલા છે, તેઓ કર્મ દોષો, પાપો અને પુણ્યથી મુક્ત છે. || ૩૬ ||
ਬਿਖਯਾ ਭਯੰਤਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੰ ਦ੍ਰੁਸਟਾਂ ਸਖਾ ਸ੍ਵਜਨਹ ॥
જો ભગવાન તમને આશીર્વાદ આપે તો ઝેર પણ અમૃત બની જાય છે, દુષ્ટ દુશ્મનો પણ સૌમ્ય મિત્રો બની જાય છે.
ਦੁਖੰ ਭਯੰਤਿ ਸੁਖੵੰ ਭੈ ਭੀਤੰ ਤ ਨਿਰਭਯਹ ॥
દુ:ખ આનંદમાં ફેરવાઈ જાય છે અને ડરપોક વ્યક્તિ પણ નિર્ભય બની જાય છે.
ਥਾਨ ਬਿਹੂਨ ਬਿਸ੍ਰਾਮ ਨਾਮੰ ਨਾਨਕ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਰਹ ॥੩੭॥
સ્થળવિહોણાને સુખનું સ્થાન મળે છે. હે નાનક! ભગવાનની કૃપાથી નામના જાપથી સર્વ સુખ પ્રાપ્ત થાય છે. || ૩૭ ||
ਸਰਬ ਸੀਲ ਮਮੰ ਸੀਲੰ ਸਰਬ ਪਾਵਨ ਮਮ ਪਾਵਨਹ ॥
સર્વશક્તિમાન પ્રભુ જ મને નમ્રતા આપે છે. તે જ મને શુદ્ધ બનાવે છે.
ਸਰਬ ਕਰਤਬ ਮਮੰ ਕਰਤਾ ਨਾਨਕ ਲੇਪ ਛੇਪ ਨ ਲਿਪੵਤੇ ॥੩੮॥
મારો કર્તા એ જ છે જે બધા કામ કરે છે. ઓ નાનક! તે હંમેશા પાપો અને દુર્ગુણોથી મુક્ત રહે છે. || ૩૮ ||
ਨਹ ਸੀਤਲੰ ਚੰਦ੍ਰ ਦੇਵਹ ਨਹ ਸੀਤਲੰ ਬਾਵਨ ਚੰਦਨਹ ॥
ન તો ચંદ્રદેવ આટલા શીતળ છે, ન તો બાવન ચંદન શીતળ છે.
ਨਹ ਸੀਤਲੰ ਸੀਤ ਰੁਤੇਣ ਨਾਨਕ ਸੀਤਲੰ ਸਾਧ ਸ੍ਵਜਨਹ ॥੩੯॥
હે નાનક! પાનખર ઋતુ પણ એટલી ઠંડી નથી હોતી, જેટલા સાધુઓ અને મહાત્માઓ શીતળ હોય છે. || ૩૯ ||
ਮੰਤ੍ਰੰ ਰਾਮ ਰਾਮ ਨਾਮੰ ਧੵਾਨੰ ਸਰਬਤ੍ਰ ਪੂਰਨਹ ॥
સંત મહાપુરુષોનો મંત્ર માત્ર રામ નામનો જપ કરવાનો છે, તેમનું ધ્યાન એ છે કે બ્રહ્માંડના દરેક કણમાં ઈશ્વર વિરાજમાન છે.
ਗੵਾਨੰ ਸਮ ਦੁਖ ਸੁਖੰ ਜੁਗਤਿ ਨਿਰਮਲ ਨਿਰਵੈਰਣਹ ॥
સુખ અને દુ:ખને સમાન ગણવું એ તેમનું જ્ઞાન છે અને સમગ્ર વિશ્વને પ્રેમ કરવાની તેમની જીવન રણનીતિ છે.
ਦਯਾਲੰ ਸਰਬਤ੍ਰ ਜੀਆ ਪੰਚ ਦੋਖ ਬਿਵਰਜਿਤਹ ॥
તે તમામ જીવો પર દયાળુ રહે છે અને કામ વગેરે પાંચ દોષોનો નાશ કરે છે.
ਭੋਜਨੰ ਗੋਪਾਲ ਕੀਰਤਨੰ ਅਲਪ ਮਾਯਾ ਜਲ ਕਮਲ ਰਹਤਹ ॥
ભગવાનના ભજન-કીર્તન એ તેમનો ખોરાક છે અને તે પાણીમાં કમળની જેમ માયાથી અલિપ્ત રહે છે.
ਉਪਦੇਸੰ ਸਮ ਮਿਤ੍ਰ ਸਤ੍ਰਹ ਭਗਵੰਤ ਭਗਤਿ ਭਾਵਨੀ ॥
મિત્ર હોય કે શત્રુ, તે બધાને સમાન ઉપદેશ આપે છે અને તેને ભગવાનની ભક્તિ ગમે છે.
"ਪਰ ਨਿੰਦਾ ਨਹ ਸ੍ਰੋਤਿ ਸ੍ਰਵਣੰ ਆਪੁ ਤੵਿਾਗਿ ਸਗਲ ਰੇਣੁਕਹ ॥
તેઓ પારકી નિંદા કાનથી સાંભળતા નથી અને અહંકાર છોડીને બધાના ચરણોમાં રહે છે.
ਖਟ ਲਖੵਣ ਪੂਰਨੰ ਪੁਰਖਹ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਸਾਧ ਸ੍ਵਜਨਹ ॥੪੦॥
ગુરુ નાનક કહે છે - પૂર્ણ પુરુષોમાં આ છ લક્ષણો હોય છે અને તેમનું નામ જ સાધુ મહાપુરુષ કહેવાય છે. || ૪૦ ||
ਅਜਾ ਭੋਗੰਤ ਕੰਦ ਮੂਲੰ ਬਸੰਤੇ ਸਮੀਪਿ ਕੇਹਰਹ ॥
ભલે કંદમૂળ ખાતી બકરી સિંહની પાસે રહે છે, તો પણ તેને મૃત્યુનો ડર લાગે છે.
ਤਤ੍ਰ ਗਤੇ ਸੰਸਾਰਹ ਨਾਨਕ ਸੋਗ ਹਰਖੰ ਬਿਆਪਤੇ ॥੪੧॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે આ દુનિયાના લોકોની હાલત છે, જેમને સુખની સાથે દુઃખ પણ મળે છે. ||૪૧ ||
ਛਲੰ ਛਿਦ੍ਰੰ ਕੋਟਿ ਬਿਘਨੰ ਅਪਰਾਧੰ ਕਿਲਬਿਖ ਮਲੰ ॥
માણસ લોકોને છેતરે છે, કરોડો વિઘ્નો ઉભા કરે છે, પાપો અને ગુનાઓની ગંદકીમાં ફસાઈ જાય છે.
ਭਰਮ ਮੋਹੰ ਮਾਨ ਅਪਮਾਨੰ ਮਦੰ ਮਾਯਾ ਬਿਆਪਿਤੰ ॥
તે વહેમ, માયા, પ્રતિષ્ઠા, અપમાન અને માયાના નશામાં રહે છે.
ਮ੍ਰਿਤੵੁ ਜਨਮ ਭ੍ਰਮੰਤਿ ਨਰਕਹ ਅਨਿਕ ਉਪਾਵੰ ਨ ਸਿਧੵਤੇ ॥
તે જીવન અને મૃત્યુના ચક્રમાં પીડાય છે, પરંતુ અનેક રીતે પણ તે બંધનમાંથી મુક્ત થતો નથી.
ਨਿਰਮਲੰ ਸਾਧ ਸੰਗਹ ਜਪੰਤਿ ਨਾਨਕ ਗੋਪਾਲ ਨਾਮੰ ॥
હે નાનક! ઋષિમુનિઓ સાથે પરમાત્માના નામનો જપ કરવાથી જ જીવન પવિત્ર બને છે.
ਰਮੰਤਿ ਗੁਣ ਗੋਬਿੰਦ ਨਿਤ ਪ੍ਰਤਹ ॥੪੨॥
તેથી દરરોજ ઈશ્વરની સ્તુતિ કરો. || ૪૨ ||
ਤਰਣ ਸਰਣ ਸੁਆਮੀ ਰਮਣ ਸੀਲ ਪਰਮੇਸੁਰਹ ॥
પરમ પરમેશ્વરના શરણમાં મોક્ષ શક્ય છે, તે વિનમ્ર છે, તે લીલાના કર્તા છે.
ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥਹ ਦਾਨੁ ਦੇਤ ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਰਨਹ ॥
તે બધું જ કરવા - કરાવવામાં સક્ષમ છે અને પરમ પ્રભુ જ બધાને આપનાર છે.
ਨਿਰਾਸ ਆਸ ਕਰਣੰ ਸਗਲ ਅਰਥ ਆਲਯਹ ॥
તે નિરાશાની આશાને પૂર્ણ કરે છે અને તે તમામ આનંદનું ઘર છે.
ਗੁਣ ਨਿਧਾਨ ਸਿਮਰੰਤਿ ਨਾਨਕ ਸਗਲ ਜਾਚੰਤ ਜਾਚਿਕਹ ॥੪੩॥
હે નાનક! વિશ્વ તે ગુણોના ભંડારની પૂજા કરે છે અને દરેક વ્યક્તિ નમ્રતાપૂર્વક તેમની પાસેથી માંગે છે. || ૪૩ ||
ਦੁਰਗਮ ਸਥਾਨ ਸੁਗਮੰ ਮਹਾ ਦੂਖ ਸਰਬ ਸੂਖਣਹ ॥
દુર્ગમ સ્થાનો પણ આસાન બની જાય છે, મોટામાં મોટા દુ:ખ બધા આનંદમાં ફેરવાઈ જાય છે.
ਦੁਰਬਚਨ ਭੇਦ ਭਰਮੰ ਸਾਕਤ ਪਿਸਨੰ ਤ ਸੁਰਜਨਹ ॥
કડવા વેણ બોલનાર, રહસ્યો, કટ્ટરપંથી અને નિંદા કરનાર પણ ઉમદા અને સૌમ્ય બને છે.
ਅਸਥਿਤੰ ਸੋਗ ਹਰਖੰ ਭੈ ਖੀਣੰ ਤ ਨਿਰਭਵਹ ॥
ગમ સુખમાં ફેરવાય છે અને ડરપોક વ્યક્તિ નિર્ભય બની જાય છે.