Page 1345
ਭਉ ਖਾਣਾ ਪੀਣਾ ਸੁਖੁ ਸਾਰੁ ॥
ઈશ્વરના ભયમાં જીવવું એટલે ખાવું, પીવું અને ખુશ રહેવું.
ਹਰਿ ਜਨ ਸੰਗਤਿ ਪਾਵੈ ਪਾਰੁ ॥
હરિનો ભક્ત સત્સંગમાં સંસાર સાગરમાંથી મુક્ત થઈ જાય છે.
ਸਚੁ ਬੋਲੈ ਬੋਲਾਵੈ ਪਿਆਰੁ ॥
તે સાચું બોલે છે અને પ્રેમની ભાષા બોલતો રહે છે.
ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਕਰਣੀ ਹੈ ਸਾਰੁ ॥੭॥
ગુરુનો ઉપદેશ જ તેના માટે ઉત્તમ કર્મ છે ||૭||
ਹਰਿ ਜਸੁ ਕਰਮੁ ਧਰਮੁ ਪਤਿ ਪੂਜਾ ॥
જે વ્યક્તિ ઈશ્વરના મહિમાને પોતાનું કર્મ-ધર્મ, પૂજા-પાઠ અને પ્રતિષ્ઠા માને છે,
ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਅਗਨੀ ਮਹਿ ਭੂੰਜਾ ॥
તે વાસના અને ક્રોધને જ્ઞાનની અગ્નિમાં બાળી નાખે છે.
ਹਰਿ ਰਸੁ ਚਾਖਿਆ ਤਉ ਮਨੁ ਭੀਜਾ ॥
હરીનામના રસથી મન આનંદમય બની જાય છે અને
ਪ੍ਰਣਵਤਿ ਨਾਨਕੁ ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ॥੮॥੫॥
ગુરુ નાનકે કહ્યું છે કે બીજું કોઈ રહેતું નથી. ||૮||૫||
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
પ્રભાતી મહેલ ૧
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਜਪਿ ਅੰਤਰਿ ਪੂਜਾ ॥
ઈશ્વરના નામમાં લીન થઈને તેનો જપ કરવો એ જ સાચી ઉપાસના છે.
ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰਿ ਅਵਰੁ ਨਹੀ ਦੂਜਾ ॥੧॥
ગુરુના ઉપદેશ વિશે વિચારીને જુઓ, એક ઈશ્વર સિવાય બીજાની કોઈ પરવા નથી. || ૧ ||
ਏਕੋ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਸਭ ਠਾਈ ॥
સર્વત્ર એક ઈશ્વર જ છે,
ਅਵਰੁ ਨ ਦੀਸੈ ਕਿਸੁ ਪੂਜ ਚੜਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
બીજું કોઈ દેખાતું નથી, તો તેના સિવાય કોની પૂજા કરવી જોઈએ. || ૧ || વિરામ ||
ਮਨੁ ਤਨੁ ਆਗੈ ਜੀਅੜਾ ਤੁਝ ਪਾਸਿ ॥
હે પરમપિતા! મન, તન, પ્રાણ બધું તને અર્પણ છે,
ਜਿਉ ਭਾਵੈ ਤਿਉ ਰਖਹੁ ਅਰਦਾਸਿ ॥੨॥
હું પ્રાર્થના કરું છું કે તમને જેમ યોગ્ય લાગે એમ અમને રાખો || ૨ ||
ਸਚੁ ਜਿਹਵਾ ਹਰਿ ਰਸਨ ਰਸਾਈ ॥
આ જીભ હરિનામ રસમાં લીન થઈને રસમય થઇ છે
ਗੁਰਮਤਿ ਛੂਟਸਿ ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਈ ॥੩॥
ગુરુની શિક્ષા તેમજ પ્રભુના શરણમાં જવાથી જ મુક્તિ મળે છે ||૩||
ਕਰਮ ਧਰਮ ਪ੍ਰਭਿ ਮੇਰੈ ਕੀਏ ॥
મારા પ્રભુ એ કર્મ ધર્મ બનાવ્યા છે પરંતુ
ਨਾਮੁ ਵਡਾਈ ਸਿਰਿ ਕਰਮਾਂ ਕੀਏ ॥੪॥
હરિનામના મહિમાને શ્રેષ્ઠ કાર્ય બનાવ્યું છે ||૪||
ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਵਸਿ ਚਾਰਿ ਪਦਾਰਥ ॥
કામ, અર્થ, ધર્મ તેમજ મોક્ષ સદ્દગુરુના વશમાં છે,
ਤੀਨਿ ਸਮਾਏ ਏਕ ਕ੍ਰਿਤਾਰਥ ॥੫॥
ત્રણ તો અહીં જ સમાઈ જાય છે અને ચોથું (મોક્ષ) કૃતાર્થ કરી દે છે || ૫ ||
ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਏ ਮੁਕਤਿ ਧਿਆਨਾਂ ॥
સદ્દગુરુ આત્માને મુક્ત કરે છે અને તેને પરમાત્માના ધ્યાનમાં રોકે છે.
ਹਰਿ ਪਦੁ ਚੀਨਿੑ ਭਏ ਪਰਧਾਨਾ ॥੬॥
આ રીતે હરિપદને જાણીને જીવ પ્રતિષ્ઠા પામે છે || ૬ ||
ਮਨੁ ਤਨੁ ਸੀਤਲੁ ਗੁਰਿ ਬੂਝ ਬੁਝਾਈ ॥
ગુરુના ખુલાસાથી મન અને શરીર શાંતિ મળે છે.
ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਵਾਜੇ ਕਿਨਿ ਕੀਮਤਿ ਪਾਈ ॥੭॥
પ્રભુ જેને આશીર્વાદ આપે છે તેનો મહિમા કોને મળે? || ૭ ||
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਗੁਰਿ ਬੂਝ ਬੁਝਾਈ ॥
ગુરુ નાનક ફરમાન કરે છે કે ગુરુએ ઉપદેશ આપતી વખતે એ જ સમજાવ્યું છે કે
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਗਤਿ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਈ ॥੮॥੬॥
હરિનામ વિના કોઈને મુક્તિ મળી નથી. ||૮||૬||
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
પ્રભાતી મહેલ ૧
ਇਕਿ ਧੁਰਿ ਬਖਸਿ ਲਏ ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਸਚੀ ਬਣਤ ਬਣਾਈ ॥
પૂર્ણ ગુરુએ એવી રીત બનાવી છે કે કેટલાક લોકોને શરૂઆતથી જ કૃપા કરીને બચાવી લીધા છે
ਹਰਿ ਰੰਗ ਰਾਤੇ ਸਦਾ ਰੰਗੁ ਸਾਚਾ ਦੁਖ ਬਿਸਰੇ ਪਤਿ ਪਾਈ ॥੧॥
તેઓ હંમેશા ઈશ્વરની ભક્તિમાં લીન રહે છે, તેમના દુ:ખ અને પીડાનો અંત આવે છે અને તેમને સન્માન મળે છે || ૧ ||
ਝੂਠੀ ਦੁਰਮਤਿ ਕੀ ਚਤੁਰਾਈ ॥
દુષ્ટતાની ચતુરાઈ ખોટી છે,
ਬਿਨਸਤ ਬਾਰ ਨ ਲਾਗੈ ਕਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેને નષ્ટ થવામાં સમય લાગતો નથી || ૧ || વિરામ||
ਮਨਮੁਖ ਕਉ ਦੁਖੁ ਦਰਦੁ ਵਿਆਪਸਿ ਮਨਮੁਖਿ ਦੁਖੁ ਨ ਜਾਈ ॥
વેદના અને પીડા નિરંકુશને ત્રાસ આપતા રહે છે, તેની વેદનાનો કોઈ અંત નથી.
ਸੁਖ ਦੁਖ ਦਾਤਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ ਮੇਲਿ ਲਏ ਸਰਣਾਈ ॥੨॥
જીવ જ્યારે ગુરુ દ્વારા સુખ અને દુ:ખ આપનારને ઓળખે છે તો તે શરણમાં લઈને એને મેળવી દે છે || ૨ ||
ਮਨਮੁਖ ਤੇ ਅਭ ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵਸਿ ਹਉਮੈ ਪਚਹਿ ਦਿਵਾਨੇ ॥
નિરંકુશથી ભગવાનની ભક્તિ થતી નથી, તે અહંકારમાં મગ્ન થઈને પાગલ રહે છે.
ਇਹੁ ਮਨੂਆ ਖਿਨੁ ਊਭਿ ਪਇਆਲੀ ਜਬ ਲਗਿ ਸਬਦ ਨ ਜਾਨੇ ॥੩॥
જ્યાં સુધી આ મન પ્રભુના વચનને જાણતું નથી ત્યાં સુધી આકાશ પાતાળમાં ભટકે છે. || ૩ ||
ਭੂਖ ਪਿਆਸਾ ਜਗੁ ਭਇਆ ਤਿਪਤਿ ਨਹੀ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਪਾਏ ॥
જગત ભૂખ અને તરસનો ભોગ બને છે અને સાચા ગુરુ વિના તે સંતુષ્ટ થઈ શકતું નથી.
ਸਹਜੈ ਸਹਜੁ ਮਿਲੈ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ਦਰਗਹ ਪੈਧਾ ਜਾਏ ॥੪॥
જેને સ્વાભાવિક રીતે શાંતિ મળે છે, તેને સુખ મળે છે અને પ્રભુના દરબારમાં આદરને પાત્ર બને છે. || ૪ ||
ਦਰਗਹ ਦਾਨਾ ਬੀਨਾ ਇਕੁ ਆਪੇ ਨਿਰਮਲ ਗੁਰ ਕੀ ਬਾਣੀ ॥
ગુરુની શુદ્ધ વાણીથી જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે કે માત્ર પરમાત્મા જ બુદ્ધિશાળી છે.
ਆਪੇ ਸੁਰਤਾ ਸਚੁ ਵੀਚਾਰਸਿ ਆਪੇ ਬੂਝੈ ਪਦੁ ਨਿਰਬਾਣੀ ॥੫॥
તે પોતે એક સચેત શ્રોતા અને ચિંતનશીલ છે અને પોતે નિર્વાણનો સાક્ષાત્કાર કરે છે. ||૫||
ਜਲੁ ਤਰੰਗ ਅਗਨੀ ਪਵਨੈ ਫੁਨਿ ਤ੍ਰੈ ਮਿਲਿ ਜਗਤੁ ਉਪਾਇਆ ॥
તેમણે પાણી, અગ્નિ અને પવનના તરંગોને મિશ્રિત કરીને વિશ્વની રચના કરી છે
ਐਸਾ ਬਲੁ ਛਲੁ ਤਿਨ ਕਉ ਦੀਆ ਹੁਕਮੀ ਠਾਕਿ ਰਹਾਇਆ ॥੬॥
તેણે જગતની વસ્તુઓને એવું બળ અને કપટ આપ્યું છે કે બધા તેની આજ્ઞાથી બંધાયેલા છે ||૬||
ਐਸੇ ਜਨ ਵਿਰਲੇ ਜਗ ਅੰਦਰਿ ਪਰਖਿ ਖਜਾਨੈ ਪਾਇਆ ॥1
આવા લોકો વિશ્વમાં દુર્લભ છે, અને તેમની પરીક્ષા કરીને તિજોરીમાં નાખવામાં આવે છે.
ਜਾਤਿ ਵਰਨ ਤੇ ਭਏ ਅਤੀਤਾ ਮਮਤਾ ਲੋਭੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥੭॥1
જેઓ જાતિ, વર્ણ, કામના, મોહ, પ્રેમ અને લોભથી દૂર રહે છે || ૭ ||
ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਤੀਰਥ ਸੇ ਨਿਰਮਲ ਦੁਖੁ ਹਉਮੈ ਮੈਲੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥
એવા લોકો જ પવિત્ર હોય છે, જેઓ પ્રભુનામ રૂપી ધામમાં સ્નાન કરે છે, તેમના દુ:ખ, અભિમાન અને પાપોની મલિનતા દૂર થાય છે.
ਨਾਨਕੁ ਤਿਨ ਕੇ ਚਰਨ ਪਖਾਲੈ ਜਿਨਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਚਾ ਭਾਇਆ ॥੮॥੭॥
ગુરુ નાનકે ફરમાવ્યું છે કે ભગવાનને પ્રિય એવા મહાપુરુષોના પગ ધોવા એ આપણું સૌભાગ્ય છે, જેમને ઈશ્વર પ્યારા લાગે છે ||૮||