Page 1309
ਕ੍ਰਿਪਾ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਹਰਿ ਜੀਉ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਨਾਮਿ ਲਗਾਵੈਗੋ ॥
હે શ્રીહરિ! મહેરબાની કરીને અમારું નામ સ્મરણ કરવાનો પ્રયત્ન કરો.
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਮਿਲਾਵਹੁ ਮਿਲਿ ਸਤਿਗੁਰ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵੈਗੋ ॥੧॥
તમારી કૃપાથી સાચા ગુરુને મળો, ગુરુને મળવાથી હરિનામનું ધ્યાન થાય છે. ॥૧॥
ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੀ ਹਉਮੈ ਮਲੁ ਲਾਗੀ ਮਿਲਿ ਸੰਗਤਿ ਮਲੁ ਲਹਿ ਜਾਵੈਗੋ ॥
જન્મ પછી જે અહંકાર રહે છે, તે મલિન સત્સંગમાં મળવાથી દૂર થઈ જાય છે.
ਜਿਉ ਲੋਹਾ ਤਰਿਓ ਸੰਗਿ ਕਾਸਟ ਲਗਿ ਸਬਦਿ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਪਾਵੈਗੋ ॥੨॥
જેમ લોખંડ લાકડામાં ભળે ત્યારે તરતા રહે છે, તેવી જ રીતે ગુરુ શબ્દથી પરમાત્માની પ્રાપ્તિ થાય છે. ॥૨॥
ਸੰਗਤਿ ਸੰਤ ਮਿਲਹੁ ਸਤਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਸੰਗਤਿ ਹਰਿ ਰਸੁ ਆਵੈਗੋ ॥
સંતોના સંગમાં સાથે રહેવું જોઈએ, કારણ કે સંતોના સંગમાં હરિનામનો રસ મળે છે.
ਬਿਨੁ ਸੰਗਤਿ ਕਰਮ ਕਰੈ ਅਭਿਮਾਨੀ ਕਢਿ ਪਾਣੀ ਚੀਕੜੁ ਪਾਵੈਗੋ ॥੩॥
કેટલાક અહંકારી લોકો સંતોના સંગ વિના કામ કરે છે, જેના કારણે તેઓ માત્ર પુણ્યનું પાણી છોડીને કાદવ મેળવે છે. ॥૩॥
ਭਗਤ ਜਨਾ ਕੇ ਹਰਿ ਰਖਵਾਰੇ ਜਨ ਹਰਿ ਰਸੁ ਮੀਠ ਲਗਾਵੈਗੋ ॥
પરમાત્મા ભક્તોના રક્ષક છે અને ભક્તોને હરિ ભજન મધુર લાગે છે.
ਖਿਨੁ ਖਿਨੁ ਨਾਮੁ ਦੇਇ ਵਡਿਆਈ ਸਤਿਗੁਰ ਉਪਦੇਸਿ ਸਮਾਵੈਗੋ ॥੪॥
તે ક્ષણે ક્ષણે નામની ખ્યાતિ આપે છે અને સાચા ગુરુના ઉપદેશથી આત્મા તેમાં લીન રહે છે. ॥૪॥
ਭਗਤ ਜਨਾ ਕਉ ਸਦਾ ਨਿਵਿ ਰਹੀਐ ਜਨ ਨਿਵਹਿ ਤਾ ਫਲ ਗੁਨ ਪਾਵੈਗੋ ॥
ભક્તો સમક્ષ હંમેશા નમ્ર રહેવું જોઈએ, નમ્ર રહેવાથી બધા પુણ્ય અને ફળ મળે છે.
ਜੋ ਨਿੰਦਾ ਦੁਸਟ ਕਰਹਿ ਭਗਤਾ ਕੀ ਹਰਨਾਖਸ ਜਿਉ ਪਚਿ ਜਾਵੈਗੋ ॥੫॥
ભક્તોની નિંદા કરનારા દુષ્ટોનો અંત હિરણ્યકશિપુ જેવો થાય છે. ॥૫॥
ਬ੍ਰਹਮ ਕਮਲ ਪੁਤੁ ਮੀਨ ਬਿਆਸਾ ਤਪੁ ਤਾਪਨ ਪੂਜ ਕਰਾਵੈਗੋ ॥
નૌખુમલમાં બેઠેલા કમળ-પુત્ર બ્રહ્મા અને મત્સ્ય કુળમાં જન્મેલા મચોદરીના પુત્ર ઋષિ વ્યાસે તપસ્યા કરી અને તેમની પૂજા કરી.
ਜੋ ਜੋ ਭਗਤੁ ਹੋਇ ਸੋ ਪੂਜਹੁ ਭਰਮਨ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਵੈਗੋ ॥੬॥
જે ભક્તિ કરે છે તે પૂજ્ય છે અને મોટામાં મોટો ભ્રમ દૂર થાય છે.
ਜਾਤ ਨਜਾਤਿ ਦੇਖਿ ਮਤ ਭਰਮਹੁ ਸੁਕ ਜਨਕ ਪਗੀਂ ਲਗਿ ਧਿਆਵੈਗੋ ॥
ઉંચી કે નીચી જાતિ જોઈને મૂંઝવણમાં ન પડો, શુકદેવે રાજા જનકના ચરણોમાં બેસીને જ તપ કર્યું.
ਜੂਠਨ ਜੂਠਿ ਪਈ ਸਿਰ ਊਪਰਿ ਖਿਨੁ ਮਨੂਆ ਤਿਲੁ ਨ ਡੁਲਾਵੈਗੋ ॥੭॥
જ્યારે તે દીક્ષા લેવા આવ્યો ત્યારે યજ્ઞ સમયે રાજા જનકે તેને રાહ જોવાનું કહ્યું, તેના માથા પર ફોલ્લીઓ હતી, પરંતુ તેનું મન જરાય હલ્યું ન હતું.॥૭॥
ਜਨਕ ਜਨਕ ਬੈਠੇ ਸਿੰਘਾਸਨਿ ਨਉ ਮੁਨੀ ਧੂਰਿ ਲੈ ਲਾਵੈਗੋ ॥
સિંહાસન પર બેઠેલા રાજા જનકે નવ ઋષિ (ભૃગુ, વસિષ્ઠ, અત્રિ, મરીચિ, પુલસ્ત્ય વગેરે)ના ચરણોની ધૂળ ચહેરા પર મૂકી.
ਨਾਨਕ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਠਾਕੁਰ ਮੈ ਦਾਸਨਿ ਦਾਸ ਕਰਾਵੈਗੋ ॥੮॥੨॥
નાનક વિનંતી કરે છે કે હે ઠાકુર! કૃપા કરીને મને દાસ બનાવો ॥૮॥૨॥
ਕਾਨੜਾ ਮਹਲਾ ੪ ॥
કાનડા મહેલ ૪
ਮਨੁ ਗੁਰਮਤਿ ਰਸਿ ਗੁਨ ਗਾਵੈਗੋ ॥
હે મન! ગુરુની સૂચના અનુસાર પરમ પિતા, પરમેશ્વરનું ગુણગાન કર.
ਜਿਹਵਾ ਏਕ ਹੋਇ ਲਖ ਕੋਟੀ ਲਖ ਕੋਟੀ ਕੋਟਿ ਧਿਆਵੈਗੋ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જો એક જીભ લાખો-કરોડો થઈ જાય તો પણ એનાથી જ કરોડો વખત ભજન કરો. ॥૧॥ વિરામ॥
ਸਹਸ ਫਨੀ ਜਪਿਓ ਸੇਖਨਾਗੈ ਹਰਿ ਜਪਤਿਆ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਵੈਗੋ ॥
શેષનાગે હજારો હૂડથી હરિનો જપ કર્યો, પણ જાપ કરીને રહસ્ય શોધી શક્યા નહીં.
ਤੂ ਅਥਾਹੁ ਅਤਿ ਅਗਮੁ ਅਗਮੁ ਹੈ ਮਤਿ ਗੁਰਮਤਿ ਮਨੁ ਠਹਰਾਵੈਗੋ ॥੧॥
હે ઈશ્વર ! તમે અથાહ છો, ઇન્દ્રિયોની બહાર, મન ગુરુના ઉપદેશ પર ટકે છે.
ਜਿਨ ਤੂ ਜਪਿਓ ਤੇਈ ਜਨ ਨੀਕੇ ਹਰਿ ਜਪਤਿਅਹੁ ਕਉ ਸੁਖੁ ਪਾਵੈਗੋ ॥
જેમણે તમારો જપ કર્યો છે, તે લોકો શ્રેષ્ઠ છે, પરમાત્માનો જપ કરવાથી જ સુખ પ્રાપ્ત થાય છે.
ਬਿਦਰ ਦਾਸੀ ਸੁਤੁ ਛੋਕ ਛੋਹਰਾ ਕ੍ਰਿਸਨੁ ਅੰਕਿ ਗਲਿ ਲਾਵੈਗੋ ॥੨॥
દાસીના પુત્ર વિદુરને અછૂત માનવામાં આવતો હતો, પરંતુ ભક્તિના કારણે શ્રી કૃષ્ણે તેને ભેટી લીધો. ॥૨॥
ਜਲ ਤੇ ਓਪਤਿ ਭਈ ਹੈ ਕਾਸਟ ਕਾਸਟ ਅੰਗਿ ਤਰਾਵੈਗੋ ॥
લાકડું પાણીમાંથી ઉદ્ભવ્યું છે અને પાણીમાં તરતું રહે છે.
ਰਾਮ ਜਨਾ ਹਰਿ ਆਪਿ ਸਵਾਰੇ ਅਪਨਾ ਬਿਰਦੁ ਰਖਾਵੈਗੋ ॥੩॥
હરિ પોતે પોતાના ભક્તોને શણગારે છે અને હંમેશા પોતાના વિરાદની લાજ રાખે છે. ॥૩॥
ਹਮ ਪਾਥਰ ਲੋਹ ਲੋਹ ਬਡ ਪਾਥਰ ਗੁਰ ਸੰਗਤਿ ਨਾਵ ਤਰਾਵੈਗੋ ॥
આપણે બહુ મોટા પથ્થરો અને લોખંડ જેવા છીએ, ગુરુના સંગની હોડીમાં જ સંસાર-સમુદ્રમાં તરી જઈએ છીએ.
ਜਿਉ ਸਤਸੰਗਤਿ ਤਰਿਓ ਜੁਲਾਹੋ ਸੰਤ ਜਨਾ ਮਨਿ ਭਾਵੈਗੋ ॥੪॥
જેમ કબીર વણકર સંતોના સાચા સંગતમાં સંસાર-સમુદ્રને પાર કરે છે, તેવી જ રીતે સત્કર્મોથી સંતોના મનને આનંદ થાય છે.॥૪॥
ਖਰੇ ਖਰੋਏ ਬੈਠਤ ਊਠਤ ਮਾਰਗਿ ਪੰਥਿ ਧਿਆਵੈਗੋ ॥
પ્રભુનું ધ્યાન ઉભા કરતી વખતે, બેસતી વખતે કે ઉઠતી વખતે અથવા રસ્તામાં ચાલતી વખતે કરી શકાય છે.
ਸਤਿਗੁਰ ਬਚਨ ਬਚਨ ਹੈ ਸਤਿਗੁਰ ਪਾਧਰੁ ਮੁਕਤਿ ਜਨਾਵੈਗੋ ॥੫॥
સતગુરુનો શબ્દ વાસ્તવમાં સતગુરુ છે, એટલે કે ગુરુ કે તેમના શબ્દોમાં કોઈ ભેદ નથી, તે મુક્તિનો માર્ગ બતાવે છે. ॥૫॥
ਸਾਸਨਿ ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ ਬਲੁ ਪਾਈ ਹੈ ਨਿਹਸਾਸਨਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵੈਗੋ ॥
શ્વાસે શ્વાસે પ્રભુના સ્મરણથી શક્તિ, શ્વાસ અને નામનું ધ્યાન મળે છે.
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਹਉਮੈ ਬੂਝੈ ਤੌ ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਵੈਗੋ ॥੬॥
ગુરુની કૃપાથી જો અહંકાર-ભાવના દૂર થાય તો ગુરુના ઉપદેશ પ્રમાણે આત્મા હરિનામમાં લીન થઈ જાય છે. ॥૬॥