Page 101
ਜੋ ਜੋ ਪੀਵੈ ਸੋ ਤ੍ਰਿਪਤਾਵੈ ॥
જે જે માણસ પરમાત્માના નામનો રસ પીવે છે, તે દુનિયાના પદાર્થોથી તૃપ્ત થયા છે.
ਅਮਰੁ ਹੋਵੈ ਜੋ ਨਾਮ ਰਸੁ ਪਾਵੈ ॥
જે તેના નામનો રસ પ્રાપ્ત કરે છે, તેને આત્મિક મૃત્યુ ક્યારેય અડી શક્તિ નથી.
ਨਾਮ ਨਿਧਾਨ ਤਿਸਹਿ ਪਰਾਪਤਿ ਜਿਸੁ ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ ਮਨਿ ਵੂਠਾ ਜੀਉ ॥੨॥
પ્રભુ નામનો ખજાનો માત્ર એને જ મળે છે. જેના મન માં પ્રભુ ના નામ નો શબ્દ વસે છે. ।।૧।।
ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪਾਇਆ ਸੋ ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਅਘਾਨਾ ॥
જે મનુષ્ય એ પરમાત્મા નો રસ ચાખ્યો છે તે પુરી રીતે તૃપ્ત થઈ ગયો છે
ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਸਾਦੁ ਪਾਇਆ ਸੋ ਨਾਹਿ ਡੁਲਾਨਾ ॥
જે મનુષ્ય એ પરમાત્માના નામનો રસ ચાખ્યો છે, તે માયાના હુમલા, વિકાર ના હુમલાથી ક્યારેય ડગતો નથી.
ਤਿਸਹਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਜਿਸੁ ਮਸਤਕਿ ਭਾਗੀਠਾ ਜੀਉ ॥੩॥
પરમાત્માનું આ નામ માત્ર એ મનુષ્યને મળે છે. જેના મસ્તકના સારા કર્મો જાગી જાય. ।।૩।।
ਹਰਿ ਇਕਸੁ ਹਥਿ ਆਇਆ ਵਰਸਾਣੇ ਬਹੁਤੇਰੇ ॥
આ હરિ નામ જ્યારે એક ગુરુ ના હાથમાં આવી જાય છે તો એ ગુરુ પાસેથી અનેક લોકો લાભ લે છે
ਤਿਸੁ ਲਗਿ ਮੁਕਤੁ ਭਏ ਘਣੇਰੇ ॥
એ ગુરુના ચરણોમાં લાગીને અનેક મનુષ્ય માયાના બંધનોમાંથી આઝાદ થઈ જાય છે
ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਈਐ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਵਿਰਲੀ ਡੀਠਾ ਜੀਉ ॥੪॥੧੫॥੨੨॥
આ નામ ખજાનો ગુરુ ના શરણે પડવાથી જ મળે છે. દુર્લભોએ જ આ ખજાનાના દર્શન કર્યા છે ।।૪।।૧૫।।૨૨।।
ਮਾਝ ਮਹਲਾ ੫ ॥
માઝ મહેલ ૫।।
ਨਿਧਿ ਸਿਧਿ ਰਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਮੇਰੈ ॥
હે ભાઈ! મારા માટે તો પરમાત્માનું નામ જ દુનિયા ના નવ ખજાના છે. પ્રભુ નામ જ આધ્યાત્મિક તાકાત છે.
ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰੈ ॥
ઊંડા અને મોટા જીગરવાળા પરમાત્મા ની કૃપાથી મને મનુષ્ય જન્મના દુર્લભ પદાર્થને જોઈ શકું છું
ਲਾਖ ਕੋਟ ਖੁਸੀਆ ਰੰਗ ਰਾਵੈ ਜੋ ਗੁਰ ਲਾਗਾ ਪਾਈ ਜੀਉ ॥੧॥
પરંતુ આ નામ ગુરુ ની કૃપાથી જ મળે છે જે મનુષ્ય ગુરુ ના ચરણે લાગે છે, તે લાખો કરોડો ખુશીઓનો આનંદ લે છે।।૧।।
ਦਰਸਨੁ ਪੇਖਤ ਭਏ ਪੁਨੀਤਾ ॥
ગુરુનો દીદાર કરી ને મારુ તન અને મન પવિત્ર થઈ ગયું છે.
ਸਗਲ ਉਧਾਰੇ ਭਾਈ ਮੀਤਾ ॥
મારા બધા ભાઈ અને મિત્રો જ્ઞાનેન્દ્રિયોને ગુરુ એ વિકારોથી બચાવી લીધા છે
ਅਗਮ ਅਗੋਚਰੁ ਸੁਆਮੀ ਅਪੁਨਾ ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਸਚੁ ਧਿਆਈ ਜੀਉ ॥੨॥
હું ગુરુની કૃપાથી મારા એ માલિકનું સ્મરણ કરું છું જે મારી પહોંચથી દૂર છે જ્યાં સુધી જ્ઞાન ઇન્દ્રિયો ની પહોંચ નથી અને જે હંમેશા ટકી રહેવા વાળા છે ।।૨।।
ਜਾ ਕਉ ਖੋਜਹਿ ਸਰਬ ਉਪਾਏ ॥
જે પરમાત્માને એમના દ્વારા પેદા કરેલા બધા જીવ શોધતા રહે છે
ਵਡਭਾਗੀ ਦਰਸਨੁ ਕੋ ਵਿਰਲਾ ਪਾਏ ॥
તેના દર્શન કોઈ દુર્લભ ભાગ્યશાળી મનુષ્ય જ પ્રાપ્ત કરે છે
ਊਚ ਅਪਾਰ ਅਗੋਚਰ ਥਾਨਾ ਓਹੁ ਮਹਲੁ ਗੁਰੂ ਦੇਖਾਈ ਜੀਉ ॥੩॥
જો પ્રભુ બધાથી ઊંચી કીર્તિ વાળા છે, જેના ગુણોનો બીજો અંત નથી મળી શકતો, જ્યાં સુધી જ્ઞાનેદ્રીઓ નથી પહોંચી શક્તિ, તેનું તે ઊંચું સ્થાન પ્રભુ જ દેખાડે છે।।૩।।
ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਤੇਰਾ ॥
હે ઊંડા પ્રભુ! હે મોટા જીગર વાળા પ્રભુ! તારું નામ જ આધ્યાત્મિક જીવન દેવાવાળું છે
ਮੁਕਤਿ ਭਇਆ ਜਿਸੁ ਰਿਦੈ ਵਸੇਰਾ ॥
જે મનુષ્યના હૃદય માં તારું નામ વસી જાય છે, તે વિકારોથી મુક્ત થઈ જાય છે
ਗੁਰਿ ਬੰਧਨ ਤਿਨ ਕੇ ਸਗਲੇ ਕਾਟੇ ਜਨ ਨਾਨਕ ਸਹਜਿ ਸਮਾਈ ਜੀਉ ॥੪॥੧੬॥੨੩॥
હે નાનક! જેના હૃદયમાં ગુરુનું નામ વસે છે ગુરુ એ એના બધી માયાના છેડા તોડી દીધા છે તે હંમેશા આધ્યાત્મિક અતળતામાં લિન રહે છે ।।૪।।૧૬।।૨૩।।
ਮਾਝ ਮਹਲਾ ੫ ॥
માઝ મહેલ ૫।।
ਪ੍ਰਭ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਹਰਿ ਹਰਿ ਧਿਆਵਉ ॥
પરમાત્મા ની કૃપાથી હું પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરું છું.
ਪ੍ਰਭੂ ਦਇਆ ਤੇ ਮੰਗਲੁ ਗਾਵਉ ॥
પરમાત્મા ની જ કૃપાથી હું પરમાત્મા ની મહિમા ના ગીત ગાવ છું.
ਊਠਤ ਬੈਠਤ ਸੋਵਤ ਜਾਗਤ ਹਰਿ ਧਿਆਈਐ ਸਗਲ ਅਵਰਦਾ ਜੀਉ ॥੧॥
હે ભાઈ! ઉઠતા જાગતા સુતા જાગતા બધી જ ઉમર પરમાત્મા ના નામની સ્મૃતિ જોઈએ।।૧।।
ਨਾਮੁ ਅਉਖਧੁ ਮੋ ਕਉ ਸਾਧੂ ਦੀਆ ॥
પરમાત્માનું નામ દારૂ છે જ્યારે મને ગુરુ એ દીધું
ਕਿਲਬਿਖ ਕਾਟੇ ਨਿਰਮਲੁ ਥੀਆ ॥
તેની ઇનાયતથી મારા બધા પાપ કપાય ગયા અને હું પવિત્ર થઈ ગયો
ਅਨਦੁ ਭਇਆ ਨਿਕਸੀ ਸਭ ਪੀਰਾ ਸਗਲ ਬਿਨਾਸੇ ਦਰਦਾ ਜੀਉ ॥੨॥
મારી અંદર આધ્યાત્મિક સુખ જન્મી ગયું છે,મારી અંદરથી અહંકારનું બધું દુઃખ નીકળી ગયું છે મારા બધા દુઃખ-દર્દ દૂર થઈ ગયા।।૨।।
ਜਿਸ ਕਾ ਅੰਗੁ ਕਰੇ ਮੇਰਾ ਪਿਆਰਾ ॥
મારા વ્હાલા ગુરુ પરમાત્મા જે મનુષ્ય ની મદદ કરે છે
ਸੋ ਮੁਕਤਾ ਸਾਗਰ ਸੰਸਾਰਾ ॥
તે આ સંસાર સમુદ્ર ની અવ્યવસ્થાઓથી મુક્ત થઈ જાય છે
ਸਤਿ ਕਰੇ ਜਿਨਿ ਗੁਰੂ ਪਛਾਤਾ ਸੋ ਕਾਹੇ ਕਉ ਡਰਦਾ ਜੀਉ ॥੩॥
જે મનુષ્ય એ શ્રદ્ધા રાખી ને ગુરુ ની સાથે સંધિકાળ મૂકી દીધો તેને આ સમુદ્રથી ડરવાની કઈ જરૂર રહી નથી ।।૩।।
ਜਬ ਤੇ ਸਾਧੂ ਸੰਗਤਿ ਪਾਏ ॥
હે ભાઈ ! જ્યારેથી મને ગુરુનું સંગઠન મળ્યું છે,
ਗੁਰ ਭੇਟਤ ਹਉ ਗਈ ਬਲਾਏ ॥
ગુરુને મળવાથી મારા અંદરથી અહંકાર ના સંકટ દૂર થઈ ગયા છે
ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ ਹਰਿ ਗਾਵੈ ਨਾਨਕੁ ਸਤਿਗੁਰ ਢਾਕਿ ਲੀਆ ਮੇਰਾ ਪੜਦਾ ਜੀਉ ॥੪॥੧੭॥੨੪॥
સતિગુરુ એ અહંકાર વગેરે અવ્યવસ્થાથી બચાવી ને મારુ સન્માન રાખી લીધું છે, હવે નાનક બધા શ્વાસની સાથે પરમાત્મા ના ગુણ ગાય છે।।૪।।૧૭।।૨૪।।
ਮਾਝ ਮਹਲਾ ੫ ॥
માઝ મહેલ ૫।।
ਓਤਿ ਪੋਤਿ ਸੇਵਕ ਸੰਗਿ ਰਾਤਾ ॥
જેમ કપડાંના સુતર ઓત પ્રોત થઈ ને પોરવાય જાય છે તેમ જ પરમાત્મા પોતાના સેવક સાથે મળીને રહે છે
ਪ੍ਰਭ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲੇ ਸੇਵਕ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
જીવોને સુખ આપવા વાળા પ્રભુ પોતાના સેવકો ની રક્ષા કરે છે
ਪਾਣੀ ਪਖਾ ਪੀਸਉ ਸੇਵਕ ਕੈ ਠਾਕੁਰ ਹੀ ਕਾ ਆਹਰੁ ਜੀਉ ॥੧॥
મારી ઈચ્છા છે કે હું પ્રભુ ના સેવકો ના ઓટલા પર પાણી ઢોળું, પંખો ફેરવું, ઘંટી પીશું। કારણ કે સેવકોને પારણહાર પ્રભુ ના સ્મરણનું જ ઉદ્યમ રહે છે।।૧।।
ਕਾਟਿ ਸਿਲਕ ਪ੍ਰਭਿ ਸੇਵਾ ਲਾਇਆ ॥
પ્રભુ એ જેને તેની માયા ના મોહ ની અટકી કાપી ને પોતાની સેવા ભક્તિમાં જોડ્યા છે તે સેવક ના મન માં મલિક પ્રભુ ના આદેશ મનોહર લાગવા લાગે છે
ਹੁਕਮੁ ਸਾਹਿਬ ਕਾ ਸੇਵਕ ਮਨਿ ਭਾਇਆ ॥
તે સેવક ના મન માં મલિક પ્રભુ ના આદેશ મનોહર લાગવા લાગે છે
ਸੋਈ ਕਮਾਵੈ ਜੋ ਸਾਹਿਬ ਭਾਵੈ ਸੇਵਕੁ ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ ਮਾਹਰੁ ਜੀਉ ॥੨॥
તે સેવક તે જ આવક કરે છે જે મલિક પ્રભુ ને સરખી લાગે છે, તે નોકર નામ સ્મૃતિ માં અને જગતના વ્હાલ ની સાથે આચરણ કરવામાં હોશિયાર થઈ જાય છે ।।૨।।
ਤੂੰ ਦਾਨਾ ਠਾਕੁਰੁ ਸਭ ਬਿਧਿ ਜਾਨਹਿ ॥
હે પ્રભુ! પોતાના સેવકોના દિલની તું જાણે છે. તું પોતાના સેવકોનો પાલનહાર છે, તું સેવકોને માયાના મોહથી બચાવવાના બધા રસ્તા જાણે છે.