Page 301
ਸਭਿ ਕਾਰਜ ਤਿਨ ਕੇ ਸਿਧਿ ਹਹਿ ਜਿਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ॥
એ નામની ભેટ પ્રભુના હાથમાં છે જે ગુરુના શિષ્યો પર એ કૃપા કરે છે એના બધા કામ સફળ થઇ જાય છે એમને મનુષ્ય જન્મના સાચા વેપારમાં ખોટ પડતી નથી,
ਨਾਨਕ ਜੋ ਧੁਰਿ ਮਿਲੇ ਸੇ ਮਿਲਿ ਰਹੇ ਹਰਿ ਮੇਲੇ ਸਿਰਜਣਹਾਰਿ ॥੨॥
પરંતુ હે નાનક! પ્રભુ એ જ છે જે પ્રભુ દરબારથી જ મળ્યા છે અને જેને વિદ્યાતા પ્રભુએ સ્વયં મેળવ્યા છે. ।।૨।।
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ॥
ਤੂ ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸਚੁ ਹੈ ਸਚੁ ਸਚਾ ਗੋਸਾਈ ॥
પ્રભુ! તું હંમેશા સ્થિર રહેનાર માલિક છે અને પૃથ્વીનો સાચો સાઈ છે આખી સૃષ્ટિ તારું ધ્યાન છે.
ਤੁਧੁਨੋ ਸਭ ਧਿਆਇਦੀ ਸਭ ਲਗੈ ਤੇਰੀ ਪਾਈ ॥
અને બધા જીવ-જંતુ તારી આગળ માથું નમાવે છે.
ਤੇਰੀ ਸਿਫਤਿ ਸੁਆਲਿਉ ਸਰੂਪ ਹੈ ਜਿਨਿ ਕੀਤੀ ਤਿਸੁ ਪਾਰਿ ਲਘਾਈ ॥
તારી મહિમા કરવી એક સોહામણું સુંદર કાર્ય છે. જેને કર્યું છે તેને સંસાર-સાગરથી પાર ઉતારે છે.
ਗੁਰਮੁਖਾ ਨੋ ਫਲੁ ਪਾਇਦਾ ਸਚਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਈ ॥
હે પ્રભુ! જે જીવ સદગુરુની સન્મુખ રહે છે તું તેની મહેનત, મહિમા કરવાની મહેનત સફળ કરે છે તારા સાચા નામમાં તે લીન થઇ જાય છે.
ਵਡੇ ਮੇਰੇ ਸਾਹਿਬਾ ਵਡੀ ਤੇਰੀ ਵਡਿਆਈ ॥੧॥
હે માલિક પ્રભુ! જેમ તું પોતે મોટો છે તેમ જ તારી ઉદારતા પણ મોટી છે ॥૧॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੪ ॥
શ્લોક, મહેલ ૪ ॥
ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਹੋਰੁ ਸਲਾਹਣਾ ਸਭੁ ਬੋਲਣੁ ਫਿਕਾ ਸਾਦੁ ॥
હરિના નામ વગર કોઈ બીજાની મહિમા કરવી – આ બોલવાનો બધો ઉદ્યમ બે-સ્વાદ કામ છે.
ਮਨਮੁਖ ਅਹੰਕਾਰੁ ਸਲਾਹਦੇ ਹਉਮੈ ਮਮਤਾ ਵਾਦੁ ॥
મનમુખ જીવ અહંકાર, અહમ અને લગાવની વાતોને પસંદ કરે છે
ਜਿਨ ਸਾਲਾਹਨਿ ਸੇ ਮਰਹਿ ਖਪਿ ਜਾਵੈ ਸਭੁ ਅਪਵਾਦੁ ॥
અને આનો બધો ઝઘડો વ્યર્થ જાય છે.હે નાનક! સદગુરુની સનમુખ રહેનાર મનુષ્ય પૂર્ણ આનંદ સ્વરૂપ પ્રભુનું સ્મરણ કરીને બીજા મનુષ્યોની સ્તુતિ નિંદાના ચસ્કાથી બચી નીકળે છે ॥૧॥
ਜਨ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਉਬਰੇ ਜਪਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਪਰਮਾਨਾਦੁ ॥੧॥
હે નાનક! આનંદમય હરિ-પરમેશ્વરની આરાધના કરીને ગુરુમુખોનો ઉદ્ધાર થયો છે. 1 ॥
ਮਃ ੪ ॥
મહેલ ૪ ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਦਸਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈ ਮਨਿ ਹਰੀ ॥
હે સદગુરુ! મને પ્રભુની વાતો સંભળાવ જેનાથી હું હૃદયમાં પ્રભુનું નામ સ્મરણ કરી શકું.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਪਵਿਤੁ ਹਰਿ ਮੁਖਿ ਬੋਲੀ ਸਭਿ ਦੁਖ ਪਰਹਰੀ ॥੨॥
હે નાનક! પ્રભુનું નામ પવિત્ર છે આથી મન ઈચ્છે છે કે હું પણ મુખથી ઉચ્ચારણ કરીને પોતાના બધા દુઃખ દુર કરી લઉં ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ॥
ਤੂ ਆਪੇ ਆਪਿ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ਹੈ ਨਿਰੰਜਨ ਹਰਿ ਰਾਇਆ ॥
હે પ્રકાશ દેનાર માયાથી રહિત પ્રભુ! તું પોતે જ પોતે નિરંકાર છે.
ਜਿਨੀ ਤੂ ਇਕ ਮਨਿ ਸਚੁ ਧਿਆਇਆ ਤਿਨ ਕਾ ਸਭੁ ਦੁਖੁ ਗਵਾਇਆ ॥
હે સાચા સાઈ! જેને એકાગ્ર થઈને તારું સ્મરણ કર્યું છે તેનું તે બધું દુઃખ દૂર કરી દીધું છે.
ਤੇਰਾ ਸਰੀਕੁ ਕੋ ਨਾਹੀ ਜਿਸ ਨੋ ਲਵੈ ਲਾਇ ਸੁਣਾਇਆ ॥
સંસારમાં તારા જેવું કોઈ નથી જેને સમાનતા આપીને તારા જેવું કહે.
ਤੁਧੁ ਜੇਵਡੁ ਦਾਤਾ ਤੂਹੈ ਨਿਰੰਜਨਾ ਤੂਹੈ ਸਚੁ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਭਾਇਆ ॥
હે માયાથી રહિત સાચા હરિ! તારા જેવો તું પોતે જ દાતા છે તું જ મારા મનને પ્રેમાળ લાગે છે.
ਸਚੇ ਮੇਰੇ ਸਾਹਿਬਾ ਸਚੇ ਸਚੁ ਨਾਇਆ ॥੨॥
હે સાચા સાહેબ! તારી ઉદાર મહિમા હંમેશા કાયમ રહેનારી છે ॥૨॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੪ ॥
શ્લોક મહેલ ૪ ॥
ਮਨ ਅੰਤਰਿ ਹਉਮੈ ਰੋਗੁ ਹੈ ਭ੍ਰਮਿ ਭੂਲੇ ਮਨਮੁਖ ਦੁਰਜਨਾ ॥
જેના મનમાં અહંકારનો રોગ છે તે મનના મુરીદ વિકારી લોકો ભ્રમમાં ભુલાયેલ છે.
ਨਾਨਕ ਰੋਗੁ ਗਵਾਇ ਮਿਲਿ ਸਤਿਗੁਰ ਸਾਧੂ ਸਜਨਾ ॥੧॥
હે નાનક! આ અહમનો રોગ સદગુરુને મળીને અને સત્સંગમાં રહીને દૂર કર ॥૧॥
ਮਃ ੪ ॥
મહેલ ૪ ॥
ਮਨੁ ਤਨੁ ਰਤਾ ਰੰਗ ਸਿਉ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਗੁਣਤਾਸੁ ॥
સદગુરુની સનમુખ રહેનાર મનુષ્યનું મન અને શરીર ગુણ-નિધાન હરિના પ્રેમથી રંગાયેલ રહે છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਸਰਣਾਗਤੀ ਹਰਿ ਮੇਲੇ ਗੁਰ ਸਾਬਾਸਿ ॥੨॥
હે નાનક! જે જનને સદગુરુની શાબાશી મળે છે પ્રભુની શરણ પડેલ તે મનુષ્યને પ્રભુ પોતાની સાથે મેળાવી લે છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ॥
ਤੂ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਅਗੰਮੁ ਹੈ ਕਿਸੁ ਨਾਲਿ ਤੂ ਵੜੀਐ ॥
હે પ્રભુ! તું આખી સૃષ્ટિને રચનાર છે સૃષ્ટિમાં વ્યાપક છે અને તો પણ પહોંચથી ઉપર છે.
ਤੁਧੁ ਜੇਵਡੁ ਹੋਇ ਸੁ ਆਖੀਐ ਤੁਧੁ ਜੇਹਾ ਤੂਹੈ ਪੜੀਐ ॥
કોઈની પણ સાથે તારી તુલના કરી શકાતી નથી. કોનું નામ લે? તારા જેટલું બીજું કોઈ નથી તને જ તારા જેટલો કહી શકાય છે.
ਤੂ ਘਟਿ ਘਟਿ ਇਕੁ ਵਰਤਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗੜੀਐ ॥
હે હરિ! તું દરેક શરીરમાં વ્યાપક છે પરંતુ આ વાત તેના પર પ્રગટ થાય છે જે સદગુરુની સનમુખ હોય છે.
ਤੂ ਸਚਾ ਸਭਸ ਦਾ ਖਸਮੁ ਹੈ ਸਭ ਦੂ ਤੂ ਚੜੀਐ ॥
હે પ્રભુ! તું હંમેશા સ્થિર રહેનાર બધાનો માલિક છે અને સૌથી સુંદર શ્રેષ્ઠ છે.
ਤੂ ਕਰਹਿ ਸੁ ਸਚੇ ਹੋਇਸੀ ਤਾ ਕਾਇਤੁ ਕੜੀਐ ॥੩॥
હે સાચા હરિ! જો અમને આ નિશ્ચય થઈ જાય કે જે તું કરે છે તે જ થાય છે તો અમે ચિંતા શા માટે કરીએ? ॥૩॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੪ ॥
શ્લોક મહેલ ૪ ॥
ਮੈ ਮਨਿ ਤਨਿ ਪ੍ਰੇਮੁ ਪਿਰੰਮ ਕਾ ਅਠੇ ਪਹਰ ਲਗੰਨਿ ॥
મન ઈચ્છે છે કે આઠેય પ્રહર લાગી જાય પરંતુ મારા હૃદય અને શરીરમાં પ્રેમાળનો પ્રેમ લાગી રહે કારણ કે
ਜਨ ਨਾਨਕ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ਪ੍ਰਭ ਸਤਿਗੁਰ ਸੁਖਿ ਵਸੰਨਿ ॥੧॥
હે નાનક! જે મનુષ્યો પર હરિ એવી કૃપા કરે છે તે સતગુરુએ બક્ષેલ સુખમાં હંમેશા વસે છે ॥૧॥
ਮਃ ੪ ॥
મહેલ ૪ ॥
ਜਿਨ ਅੰਦਰਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਿਰੰਮ ਕੀ ਜਿਉ ਬੋਲਨਿ ਤਿਵੈ ਸੋਹੰਨਿ ॥
જેના હૃદયમાં પ્રભુનો પ્રેમ છે તે જેમ બોલે છે તેમ જ શોભા દે છે આ એક આશ્ચર્યજનક ચમત્કાર છે.
ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਆਪੇ ਜਾਣਦਾ ਜਿਨਿ ਲਾਈ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਿਰੰਨਿ ॥੨॥
હે નાનક! આ તફાવતની જીવને સમજ આવી શકતી નથી જેના પર પ્રભુએ આ પ્રેમ લગાવેલ છે તે પોતે જ જાણે છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ॥
ਤੂ ਕਰਤਾ ਆਪਿ ਅਭੁਲੁ ਹੈ ਭੁਲਣ ਵਿਚਿ ਨਾਹੀ ॥
હે સૃષ્ટિના રચનહાર! તું પોતે અચૂક છે ભૂલતો નથી ભૂલ કરતો નથી.
ਤੂ ਕਰਹਿ ਸੁ ਸਚੇ ਭਲਾ ਹੈ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਬੁਝਾਹੀ ॥
હે સાચા! સદગુરુના શબ્દ દ્વારા તું આ સમજાવે છે કે જે તું કરે છે તે યોગ્ય કરે છે.
ਤੂ ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥੁ ਹੈ ਦੂਜਾ ਕੋ ਨਾਹੀ ॥
હે હરિ! તારું કોઈ શરીર નથી અને સૃષ્ટિના આ બધા પ્રપંચનું મૂળ તું પોતે જ છે અને સામર્થ્યવાળો છે.
ਤੂ ਸਾਹਿਬੁ ਅਗਮੁ ਦਇਆਲੁ ਹੈ ਸਭਿ ਤੁਧੁ ਧਿਆਹੀ ॥
તું દયા કરનાર માલિક છે પરંતુ તારા સુધી પહોંચ થઇ શકતી નથી બધા જીવ-જંતુ તને સ્મરણ કરે છે.