Page 220
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸਾਧ ਮਗ ਸੁਨਿ ਕਰਿ ਨਿਮਖ ਨ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
આ ભૂલેલું મન વેદ-પુરાણ વગેરે ધર્મ-પુસ્તકો અને સંત-જનોનો ઉપદેશ સાંભળીને પણ ક્ષણ માત્ર સમય માટે પણ પરમાત્માના ગુણ નથી ગાતો ॥૧॥ વિરામ॥
ਦੁਰਲਭ ਦੇਹ ਪਾਇ ਮਾਨਸ ਕੀ ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਸਿਰਾਵੈ ॥
હે મા! આ મન એવા કુમાર્ગ પર પડેલું છે કે ખૂબ મુશ્કેલીથી મળી શકનાર મનુષ્ય શરીર પ્રાપ્ત કરીને પણ આ જન્મને વ્યર્થ ગુજારી રહ્યા છે.
ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਮਹਾ ਸੰਕਟ ਬਨ ਤਾ ਸਿਉ ਰੁਚ ਉਪਜਾਵੈ ॥੧॥
હે મા! આ સંસાર જંગલ માયાના મોહથી સંપૂર્ણ ભરાયેલું પડ્યું છે અને મારુ મન આ જંગલથી જ પ્રેમ બનાવી રહ્યું છે ॥૧॥
ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ ਸਦਾ ਸੰਗਿ ਪ੍ਰਭੁ ਤਾ ਸਿਉ ਨੇਹੁ ਨ ਲਾਵੈ ॥
હે મા! જે પરમાત્મા દરેક જીવની અંદર તેમજ બહાર દરેક સમય વસે છે તેનાથી આ મારુ મન પ્રેમ નાખતું નથી.
ਨਾਨਕ ਮੁਕਤਿ ਤਾਹਿ ਤੁਮ ਮਾਨਹੁ ਜਿਹ ਘਟਿ ਰਾਮੁ ਸਮਾਵੈ ॥੨॥੬॥
હે નાનક! માયાના મોહથી ભરપૂર સંસાર જંગલમાંથી ખલાસી તું તે મનુષ્યને મળ્યો સમજ જેના હૃદયમાં પરમાત્મા વસી રહ્યો છે ॥૨॥૬॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੯ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૯॥
ਸਾਧੋ ਰਾਮ ਸਰਨਿ ਬਿਸਰਾਮਾ ॥
હે સંત જનો! પરમાત્માની શરણ પડવાથી જ વિકારોની ભટકનથી શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે.
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਪੜੇ ਕੋ ਇਹ ਗੁਨ ਸਿਮਰੇ ਹਰਿ ਕੋ ਨਾਮਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
વેદ પુરાણ વગેરે ધાર્મિક પુસ્તકો વાંચવાનો આ જ લાભ હોવો જોઈએ કે મનુષ્ય પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરતો રહે ॥૧॥ વિરામ॥
ਲੋਭ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਮਮਤਾ ਫੁਨਿ ਅਉ ਬਿਖਿਅਨ ਕੀ ਸੇਵਾ ॥
હે સંત જનો! લોભ, માયાનો મોહ, લગાવ અને ઝેરનુ સેવન,
ਹਰਖ ਸੋਗ ਪਰਸੈ ਜਿਹ ਨਾਹਨਿ ਸੋ ਮੂਰਤਿ ਹੈ ਦੇਵਾ ॥੧॥
ખુશી, ગમ – આમાંથી કોઈ પણ જે મનુષ્યને સ્પર્શી નથી શકતું, જે મનુષ્ય પર પોતાનું જોર નથી મૂકી શકતું, તે મનુષ્ય પરમાત્માનુ રૂપ છે ॥૧॥
ਸੁਰਗ ਨਰਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਿਖੁ ਏ ਸਭ ਤਿਉ ਕੰਚਨ ਅਰੁ ਪੈਸਾ ॥
હે સંત જનો! તે મનુષ્ય પરમાત્માનું રૂપ છે જેને સ્વર્ગ તેમજ નર્ક, અમૃત અને ઝેર એક જેવા લાગે છે. જેને સોનુ તેમજ તાંબુ એક સમાન લાગે છે.
ਉਸਤਤਿ ਨਿੰਦਾ ਏ ਸਮ ਜਾ ਕੈ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਫੁਨਿ ਤੈਸਾ ॥੨॥
જેના હૃદયમાં સ્તુતિ અને નિંદા પણ એક જેવા છે, કોઈ તેની ઉપમા કરે, કે કોઈ તેની નિંદા કરે -તેના માટે એક સમાન છે. જેના હૃદયમાં લોભ પણ પ્રભાવ નથી મૂકી શકતો, મોહ પણ અસર નથી કરી શકતો ॥૨॥
ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਏ ਬਾਧੇ ਜਿਹ ਨਾਹਨਿ ਤਿਹ ਤੁਮ ਜਾਨਉ ਗਿਆਨੀ ॥
હે સંત જનો! તું તે મનુષ્યને પરમાત્માની સાથે ગાઢ સંધિ નાખીને રાખનાર સમજો, જેને ના કોઈ દુઃખ ના કોઈ સુખ પોતાના પ્રભાવથી બાંધી શકે છે.
ਨਾਨਕ ਮੁਕਤਿ ਤਾਹਿ ਤੁਮ ਮਾਨਉ ਇਹ ਬਿਧਿ ਕੋ ਜੋ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥੩॥੭॥
નાનક કહે છે, હે સંત જનો! લોભ, મોહ, દુઃખ સુખ વગેરેથી ખલાસી તે મનુષ્યને મળી માનો, જે મનુષ્ય આ પ્રકારના જીવન-યુક્તિવાળો છે ॥૩॥૭॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੯ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૯॥
ਮਨ ਰੇ ਕਹਾ ਭਇਓ ਤੈ ਬਉਰਾ ॥
હે મન! તું ક્યાં લોભ વગેરેમાં ફસાઈને પાગલ થઇ રહ્યો છે?
ਅਹਿਨਿਸਿ ਅਉਧ ਘਟੈ ਨਹੀ ਜਾਨੈ ਭਇਓ ਲੋਭ ਸੰਗਿ ਹਉਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! દિવસ રાત ઉંમર ઘટતી રહે છે, પરંતુ મનુષ્ય આ વાત સમજતો નથી અને લોભમાં ફસાઈને નબળા આધ્યાત્મિક જીવનવાળો બનતો જાય છે ॥૧॥ વિરામ॥
ਜੋ ਤਨੁ ਤੈ ਅਪਨੋ ਕਰਿ ਮਾਨਿਓ ਅਰੁ ਸੁੰਦਰ ਗ੍ਰਿਹ ਨਾਰੀ ॥
હે મન! જો આ શરીર, જેને તું પોતાનું કરીને સમજી રહ્યો છે, અને ઘરની સુંદર સ્ત્રીને તું પોતાની માની રહ્યો છે,
ਇਨ ਮੈਂ ਕਛੁ ਤੇਰੋ ਰੇ ਨਾਹਨਿ ਦੇਖੋ ਸੋਚ ਬਿਚਾਰੀ ॥੧॥
આમાંથી કોઈ પણ તારો હંમેશા નભનાર સાથી નથી, વિચારીને જોઈ લે, વિચારીને જોઈ લે ॥૧॥
ਰਤਨ ਜਨਮੁ ਅਪਨੋ ਤੈ ਹਾਰਿਓ ਗੋਬਿੰਦ ਗਤਿ ਨਹੀ ਜਾਨੀ ॥
હે મન! જેમ જુગારી જુગારમાં રમત હરે છે, તેમ જ તું પોતાનું કીમતી મનુષ્ય જન્મ હરિ રહ્યો છે.
ਨਿਮਖ ਨ ਲੀਨ ਭਇਓ ਚਰਨਨ ਸਿਂਉ ਬਿਰਥਾ ਅਉਧ ਸਿਰਾਨੀ ॥੨॥
કારણ કે તે પરમાત્માની સાથે મેળાપની સ્થિતિની કદર નથી મેળવી. તું ક્ષણ માત્ર સમય માટે પણ ગોવિંદ પ્રભુના ચરણોમાં નથી જોડાતો, તું વ્યર્થ ઉમર પસારી રહ્યો છે ॥૨॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੋਈ ਨਰੁ ਸੁਖੀਆ ਰਾਮ ਨਾਮ ਗੁਨ ਗਾਵੈ ॥
નાનક કહે છે, તે જ મનુષ્ય સુખી જીવનવાળો છે જે પરમાત્માનું નામ જપે છે, જે પરમાત્માના ગુણ ગાય છે.
ਅਉਰ ਸਗਲ ਜਗੁ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿਆ ਨਿਰਭੈ ਪਦੁ ਨਹੀ ਪਾਵੈ ॥੩॥੮॥
બાકીનું આખું જગત જે માયાના મોહમાં ફસાયેલું રહે છે, તે ભયભીત રહે છે, તે પેલી આધ્યાત્મિક સ્થિતિ પર નથી પહોંચતો, જ્યાં કોઈ ડર સ્પર્શી શકતું નથી ॥૩॥૮॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੯ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૯॥
ਨਰ ਅਚੇਤ ਪਾਪ ਤੇ ਡਰੁ ਰੇ ॥
હે ગાફેલ મનુષ્ય! પાપોથી બચી રહે.
ਦੀਨ ਦਇਆਲ ਸਗਲ ਭੈ ਭੰਜਨ ਸਰਨਿ ਤਾਹਿ ਤੁਮ ਪਰੁ ਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અને આ પાપોથી બચવા માટે તે પરમાત્માની શરણ પડ્યો રહે, જે ગરીબો પર દયા કરનાર છે અને બધા ડર દૂર કરનાર છે ॥૧॥ વિરામ॥
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਜਾਸ ਗੁਨ ਗਾਵਤ ਤਾ ਕੋ ਨਾਮੁ ਹੀਐ ਮੋ ਧਰੁ ਰੇ ॥
હે બેદરકાર મનુષ્ય! તે પરમાત્માનું નામ પોતાના હૃદયમાં પરોવી રાખ, જેના ગુણ વેદ પુરાણ વગેરે ધાર્મિક પુસ્તકો ગાઈ રહ્યો છે.
ਪਾਵਨ ਨਾਮੁ ਜਗਤਿ ਮੈ ਹਰਿ ਕੋ ਸਿਮਰਿ ਸਿਮਰਿ ਕਸਮਲ ਸਭ ਹਰੁ ਰੇ ॥੧॥
હે બેદરકાર મનુષ્ય! પાપોથી બચાવીને પવિત્ર કરનાર જગતમાં પરમાત્માનું નામ જ છે, તું તે પરમાત્માને સ્મરણ કરી-કરીને પોતાની અંદરથી બધા પાપ દૂર કરી લે ॥૧॥
ਮਾਨਸ ਦੇਹ ਬਹੁਰਿ ਨਹ ਪਾਵੈ ਕਛੂ ਉਪਾਉ ਮੁਕਤਿ ਕਾ ਕਰੁ ਰੇ ॥
હે બેદરકાર મનુષ્ય! તું આ મનુષ્ય શરીર ફરી ક્યારેય પણ નહિ મેળવી શકીશ, આને કેમ પાપોમાં લગાવીને ગુમાવી રહ્યો છે? આ જ સમય છે, આ પાપોથી મુક્તિ પ્રાપ્ત કરવાનો. કોઈ સારવાર કરી લે.
ਨਾਨਕ ਕਹਤ ਗਾਇ ਕਰੁਨਾ ਮੈ ਭਵ ਸਾਗਰ ਕੈ ਪਾਰਿ ਉਤਰੁ ਰੇ ॥੨॥੯॥੨੫੧॥
તને નાનક કહે છે, તરસ-રૂપ પરમાત્માના ગુણ ગાઈને સંસાર સમુદ્ર પાર થઇ જા. ॥૨॥૯॥૨૫૧॥
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ ਅਸਟਪਦੀਆ ਮਹਲਾ ੧ ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ
રાગ ગૌરીઅષ્ટપદી મહેલ ૧, ગૌરી ગુઆરેરી
ੴ ਸਤਿਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਨਿਧਿ ਸਿਧਿ ਨਿਰਮਲ ਨਾਮੁ ਬੀਚਾਰੁ ॥
પરમાત્માનું નિર્મળ નામ મારા માટે આધ્યાત્મિક ખજાનો છે. પરમાત્માના ગુણોનો વિચાર જ મારા માટે રિધ્ધિ-સિધ્ધિઓ છે
ਪੂਰਨ ਪੂਰਿ ਰਹਿਆ ਬਿਖੁ ਮਾਰਿ ॥
તે બુદ્ધિની કૃપાથી પવિત્ર હરિ નામમાં લીન રહેવાથી મેં માયાના ઝેરને પોતાની અંદરથી મારી લીધું છે.
ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ ਛੂਟੀ ਬਿਮਲ ਮਝਾਰਿ ॥
હવે મને પરમાત્મા દરેક જગ્યાએ વ્યાપક દેખાઈ દઈ રહ્યો છે, મારી અંદરનો ગુસ્સો સમાપ્ત થઇ ગયો છે