Page 27
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ਘਰੁ ੧ ॥
શ્રી રાગ મહેલ ૩ ઘર ૧।।
ਜਿਸ ਹੀ ਕੀ ਸਿਰਕਾਰ ਹੈ ਤਿਸ ਹੀ ਕਾ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥
જે દેશમાં જે સમ્રાટ નું શાસન હોય તે દેશના દરેક જીવ તે સમ્રાટના હોય છે
ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਾਰ ਕਮਾਵਣੀ ਸਚੁ ਘਟਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥
તેવી જ રીતે જો ગુરુની સામે રહીને કર્મ કરવામાં આવે તો હંમેશા સ્થિર રહેનાર પ્રભુ હૃદયમાં પ્રગટ થાય છે
ਅੰਤਰਿ ਜਿਸ ਕੈ ਸਚੁ ਵਸੈ ਸਚੇ ਸਚੀ ਸੋਇ ॥
અને ગુરુની સામે રહીને જે મનુષ્યના હૃદયમાં હંમેશા સ્થિર રહેનાર પ્રભુ પ્રગટ થાય તો તે સદાકાળ સ્વામીનું સ્વરૂપ બને છે, અને સનાતન રૂપે શોભા મેળવે છે
ਸਚਿ ਮਿਲੇ ਸੇ ਨ ਵਿਛੁੜਹਿ ਤਿਨ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸਾ ਹੋਇ ॥੧॥
જેઓ હંમેશાં અડગ પ્રભુ સાથે જોડાયેલા હોય છે, તેઓ તેનાથી બીજીવાર ક્યારેય જુદા થતા નથી, તેમના નિવાસ હંમેશાં તેના અંતરાત્મા માં રહે છે ।। ૧।।
ਮੇਰੇ ਰਾਮ ਮੈ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥
હે રામ! પ્રભુ સિવાય મારે કોઈ આશરો નથી
ਸਤਗੁਰੁ ਸਚੁ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਰਮਲਾ ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! તે પ્રભુ સાથે મેળાપ માત્ર ગુરુના શબ્દ માં જોડાવાથી જ થઈ શકે છે, જે પવિત્ર સ્વરૂપ છે અને જે સનાતન પ્રભુનું સ્વરૂપ છે ।। ૧।। વિરામ।।
ਸਬਦਿ ਮਿਲੈ ਸੋ ਮਿਲਿ ਰਹੈ ਜਿਸ ਨਉ ਆਪੇ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુના શબ્દ માં જોડાય છે, તે પ્રભુના ચરણોમાં જોડાયેલા રહે છે પરંતુ તે જ મનુષ્યને મળે છે જેને પ્રભુ પોતે જ પોતાના ચરણોમાં ભેળવે છે
ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਕੋ ਨਾ ਮਿਲੈ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥
પ્રભુને ત્યાગીને બીજા માયા, વગેરે પ્રેમમાં રહીને કોઈ પ્રભુને મેળવી શકતું નથી. તે ફરી ફરી જન્મ લે છે અને મરી જાય છે
ਸਭ ਮਹਿ ਇਕੁ ਵਰਤਦਾ ਏਕੋ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥
તેમ છતાં સર્વ જીવોમાં પ્રભુ નિવાસ કરે છે, અને સર્વત્ર પ્રભુ અસ્તિત્વમાં છે
ਜਿਸ ਨਉ ਆਪਿ ਦਇਆਲੁ ਹੋਇ ਸੋ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੨॥
તેમ છતાં તે જ મનુષ્ય ગુરુની સાથે રહીને જેની ઉપર પ્રભુ પોતે દયાળુ છે તેના નામમાં લીન રહે છે ।। ૨।।
ਪੜਿ ਪੜਿ ਪੰਡਿਤ ਜੋਤਕੀ ਵਾਦ ਕਰਹਿ ਬੀਚਾਰੁ ॥
પંડિતો અને જ્યોતિષીઓ શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કર્યા પછી ફક્ત વાદવિવાદ ને ધ્યાનમાં લે છે
ਮਤਿ ਬੁਧਿ ਭਵੀ ਨ ਬੁਝਈ ਅੰਤਰਿ ਲੋਭ ਵਿਕਾਰੁ ॥
આ રીતે તેમની બુદ્ધિ, તેમની બુદ્ધિ ભટકી પડે છે, તેઓ જીવનનો સાચો માર્ગ સમજી શકતા નથી. તેમનામાં લોભ-વિકાર પ્રવર્તે છે
ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਭਰਮਦੇ ਭ੍ਰਮਿ ਭ੍ਰਮਿ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ ॥
તે માયા ની પાછળ ભટકી ભટકીને લોભ તરંગમાં ખૂઆર થઈને ચોર્યાસી લાખ યોનિઓમાં ભટકતો રહે છે
ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਕਮਾਵਣਾ ਕੋਇ ਨ ਮੇਟਣਹਾਰੁ ॥੩॥
પરંતુ તેમના વિશે પણ શું? પાછલા જીવનમાં કરેલા કાર્યો થી અંકુરિત થયેલા સંસ્કાર પ્રમાણે મનુષ્યએ કમાવવું પડે છે. કોઈ પણ તેના વિધિના વિધાનથી તે સંસ્કારોને દૂર કરી શકતું નથી ।। ૩।।
ਸਤਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਗਾਖੜੀ ਸਿਰੁ ਦੀਜੈ ਆਪੁ ਗਵਾਇ ॥
આ સંસ્કારો ગુરુના આશરાને લીધે અદૃશ્ય થઈ જાય છે, પરંતુ ગુરુ એ બતાવેલી સેવા ખૂબ જ મુશ્કેલ છે, તમારે આત્મ-અભિવ્યક્તિ ખોઈને સમર્પણ કરવું પડે છે
ਸਬਦਿ ਮਿਲਹਿ ਤਾ ਹਰਿ ਮਿਲੈ ਸੇਵਾ ਪਵੈ ਸਭ ਥਾਇ ॥
જ્યારે કોઈપણ જીવ ગુરુના શબ્દ માં જોડાય છે, ત્યારે તેને પરમાત્મા મળી જાય છે, તેમની સેવા સ્વીકારાય છે
ਪਾਰਸਿ ਪਰਸਿਐ ਪਾਰਸੁ ਹੋਇ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਇ ॥
ગુરુ પારસને મળીને પારસ જ બને છે. ગુરુ ની મદદથી માણસનો પ્રકાશ પરમાત્માના પ્રકાશમાં જોવા મળે છે
ਜਿਨ ਕਉ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਤਿਨ ਸਤਗੁਰੁ ਮਿਲਿਆ ਆਇ ॥੪॥
તેમ છતાં, ગુરુ પણ તેને જ મળે છે જેમના ભાગ્યમાં ધૂળથી કૃપાના લેખ લખાયેલ હોય ।। ૪।।
ਮਨ ਭੁਖਾ ਭੁਖਾ ਮਤ ਕਰਹਿ ਮਤ ਤੂ ਕਰਹਿ ਪੂਕਾਰ ॥
હે મન! બધા સમયે તૃષ્ણા હેઠળ ન રહે, અને શક ના કરતા રહે
ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜਿਨਿ ਸਿਰੀ ਸਭਸੈ ਦੇਇ ਅਧਾਰੁ ॥
જે પ્રભુએ ચોર્યાસી લાખ યોનિઓ બનાવેલ છે તે દરેક જીવને આજીવિકાનો આશરો પણ આપે છે
ਨਿਰਭਉ ਸਦਾ ਦਇਆਲੁ ਹੈ ਸਭਨਾ ਕਰਦਾ ਸਾਰ ॥
તે પ્રભુ જેને કોઈનો ડર નથી અને જે દયા નો સ્ત્રોત છે તે દરેક જીવની સંભાળ રાખે છે
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੁਝੀਐ ਪਾਈਐ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥੫॥੩॥੩੬॥
હે નાનક! ગુરુના શરણે પડીને આ સમજાય છે, અને માયાના બંધનથી ખલાસીનો માર્ગ મળે છે ।। ૫।। ૩।। ૩૬।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
શ્રી રાગ મહેલ ।। ૩।।
ਜਿਨੀ ਸੁਣਿ ਕੈ ਮੰਨਿਆ ਤਿਨਾ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸੁ ॥
જે લોકોએ પ્રભુનું નામ સાંભળીને માની લીધું તે પોતાના મનમાં નામના સ્મરણમાં ડૂબી ગયા છે તેનો પોતાના અંતરાત્માનો નિવાસ બનેલો રહે છે
ਗੁਰਮਤੀ ਸਾਲਾਹਿ ਸਚੁ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਗੁਣਤਾਸੁ ॥
ગુરુના ઉપદેશો અનુસાર, હંમેશા અડગ પ્રભુનો મહિમા કરવાથી તે પ્રભુના ગુણોનો ખજાનો શોધી લે છે
ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਸੇ ਨਿਰਮਲੇ ਹਉ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਸੁ ॥
જેઓ ગુરુના વચન થી રંગાયેલા છે, તેઓ પવિત્ર આચરણવાળા બને છે, હું હંમેશા તેની પાસે જાઉં છું
ਹਿਰਦੈ ਜਿਨ ਕੈ ਹਰਿ ਵਸੈ ਤਿਤੁ ਘਟਿ ਹੈ ਪਰਗਾਸੁ ॥੧॥
જે મનુષ્યના હૃદયમાં પ્રભુ વસેલો છે તેના હૃદયમાં પ્રકાશ બની જાય છે. ।। ૧।।
ਮਨ ਮੇਰੇ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਿਰਮਲੁ ਧਿਆਇ ॥
હે મન! પવિત્ર હરિ નામનું સ્મરણ કર
ਧੁਰਿ ਮਸਤਕਿ ਜਿਨ ਕਉ ਲਿਖਿਆ ਸੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પરમાત્માની દરગાહ થી પરમાત્મા ની હાજરીમાં જે મનુષ્યના માથા પર યાદ ના લેખ લખ્યા અને મળ્યા. તે ગુરુના આશ્રયથી પરમાત્માના સ્મરણ માં જોડાયેલા છે ।। ૧।। વિરામ।।
ਹਰਿ ਸੰਤਹੁ ਦੇਖਹੁ ਨਦਰਿ ਕਰਿ ਨਿਕਟਿ ਵਸੈ ਭਰਪੂਰਿ ॥
હે પ્રભુ ના સંતો! કાળજીપૂર્વક જુઓ, પ્રભુ દરેક જગ્યાએ વ્યાપક દરેકની નજીક રહે છે
ਗੁਰਮਤਿ ਜਿਨੀ ਪਛਾਣਿਆ ਸੇ ਦੇਖਹਿ ਸਦਾ ਹਦੂਰਿ ॥
જે લોકોએ ગુરુની બુદ્ધિ લઈને તેને બધી જગ્યાએ વ્યાપક ઓળખી લીધો છે, તે તેને હંમેશા પોતાની આસ-પાસ જુએ છે
ਜਿਨ ਗੁਣ ਤਿਨ ਸਦ ਮਨਿ ਵਸੈ ਅਉਗੁਣਵੰਤਿਆ ਦੂਰਿ ॥
જેણે ગુણો પ્રાપ્ત કર્યા છે, પ્રભુ હંમેશા તેના મનમાં નિવાસ કરે છે. પરંતુ જેમણે અવગુણો એકઠા કર્યા છે તેનાથી તે દૂર રહે છે
ਮਨਮੁਖ ਗੁਣ ਤੈ ਬਾਹਰੇ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਮਰਦੇ ਝੂਰਿ ॥੨॥
પોતાના મન ની પાછળ ચાલવા વાળા લોકોના ગુણો થી વંચિત રહે છે, તે પ્રભુના નામ વિના માયાની તપશ્ચર્યા માં તપી તપી ને આધ્યાત્મિક મૃત્યુને આમંત્રણ આપે છે ।। ૨।।
ਜਿਨ ਸਬਦਿ ਗੁਰੂ ਸੁਣਿ ਮੰਨਿਆ ਤਿਨ ਮਨਿ ਧਿਆਇਆ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥
જે માણસોએ ગુરુના વચન થી પ્રભુનું નામ સ્વીકાર્યું છે નામમાં પોતાને ઢાળ્યું, તેઓએ તેમના મનમાં તે હરિને બધા સમય યાદ કર્યા
ਅਨਦਿਨੁ ਭਗਤੀ ਰਤਿਆ ਮਨੁ ਤਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਇ ॥
બધા સમયે પ્રભુની ભક્તિમાં રંગાયેલા લોકોનું મન શુદ્ધ બને છે, શરીર પણ શુદ્ધ બને છે
ਕੂੜਾ ਰੰਗੁ ਕਸੁੰਭ ਕਾ ਬਿਨਸਿ ਜਾਇ ਦੁਖੁ ਰੋਇ ॥
કુસંભનો રંગ ઝડપથી નાશ થવાનો છે; તે મરી જાય છે તેવી જ રીતે માયા પણ ચાર દિવસ તેની સાથે છે, અને તેના મોહમાં ફસાયેલો માણસ વિયોગના દુઃખમાં દુઃખી થાય છે
ਜਿਸੁ ਅੰਦਰਿ ਨਾਮ ਪ੍ਰਗਾਸੁ ਹੈ ਓਹੁ ਸਦਾ ਸਦਾ ਥਿਰੁ ਹੋਇ ॥੩॥
જે મનુષ્યના હૃદયમાં પ્રભુ નામનો પ્રકાશ હોય છે તે હંમેશાં મક્કમ રહે છે ।। ૩।।