Page 472
ਨੀਲ ਵਸਤ੍ਰ ਪਹਿਰਿ ਹੋਵਹਿ ਪਰਵਾਣੁ ॥
ब्राह्मणहरू नीलो लुगा लगाएर मुसलमानहरूको नजरमा स्वीकारगर्न चाहन्छन्।
ਮਲੇਛ ਧਾਨੁ ਲੇ ਪੂਜਹਿ ਪੁਰਾਣੁ ॥
उनीहरूले मुसलमानहरूबाट पैसा लिन्छन्, जसलाई मलेक भनिन्छ, र अझै पनि पुराणहरूको पूजा गर्छन्।
ਅਭਾਖਿਆ ਕਾ ਕੁਠਾ ਬਕਰਾ ਖਾਣਾ ॥
एकातर्फ गैरभाषिक अरबी–फारसी श्लोक पढेपछि हलाल बोका खान्छन्।
ਚਉਕੇ ਉਪਰਿ ਕਿਸੈ ਨ ਜਾਣਾ ॥
तर अर्कोतर्फ कसैलाई पनि आफ्नो भान्सामा प्रवेश गर्न नदिनुहोस्।
ਦੇ ਕੈ ਚਉਕਾ ਕਢੀ ਕਾਰ ॥
उनीहरूले भान्सालाई लिपेर यसको वरिपरि घेरा लगाउँछन्।
ਉਪਰਿ ਆਇ ਬੈਠੇ ਕੂੜਿਆਰ ॥
चौकी भान्सामा ती झुटा आएर बस्दछन्।
ਮਤੁ ਭਿਟੈ ਵੇ ਮਤੁ ਭਿਟੈ ॥ ਇਹੁ ਅੰਨੁ ਅਸਾਡਾ ਫਿਟੈ ॥
अरूलाई तिनीहरू भन्छन्, भान्सा (चौकी) नजिक नआउनुहोस्, हाम्रो चौकीलाई नछुनुहोस्, अन्यथा हाम्रो खाना बिग्रिनेछ।
ਤਨਿ ਫਿਟੈ ਫੇੜ ਕਰੇਨਿ ॥
तिनीहरूले भ्रष्ट गन्दा शरीरलाई दुष्कर्म गर्छन्।
ਮਨਿ ਜੂਠੈ ਚੁਲੀ ਭਰੇਨਿ ॥
तिनीहरूको दिमाग विकारहरूले प्रदूषित छ, तर तिनीहरूले कुल्ला गरेर आफ्नो मुख सफा गर्ने प्रयास गर्छन्।।
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸਚੁ ਧਿਆਈਐ ॥
हे नानक! सत्यका ध्यान गर्नाले
ਸੁਚਿ ਹੋਵੈ ਤਾ ਸਚੁ ਪਾਈਐ ॥੨॥
जब मन सुद्ध हुँदछ तब सत्य(प्रभु) प्राप्त हुँदछ।।२।।
ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥
ਚਿਤੈ ਅੰਦਰਿ ਸਭੁ ਕੋ ਵੇਖਿ ਨਦਰੀ ਹੇਠਿ ਚਲਾਇਦਾ ॥
भगवान्ले आफ्नो मनमा सबै प्राणीहरूलाई सम्झन्छन् र उनले आफ्नो दृष्टिमा सबै कुरा देख्छन् र तिनीहरूलाई आफ्नो इच्छाबाट बाहिर निकाल्छन्।
ਆਪੇ ਦੇ ਵਡਿਆਈਆ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਮ ਕਰਾਇਦਾ ॥
उहाँ आफैले जीवहरूको प्रशंसा गर्नुहुन्छ अनि उहाँ आफैले तिनीहरूलाई कार्य गर्न लगाउनुहुन्छ।
ਵਡਹੁ ਵਡਾ ਵਡ ਮੇਦਨੀ ਸਿਰੇ ਸਿਰਿ ਧੰਧੈ ਲਾਇਦਾ ॥
प्रभु अग्रजहरूभन्दा महान् हुनुहुन्छ र उहाँको सृष्टि अनन्त छ। उहाँले सबैलाई काममा लगाउँनुहुन्छ।
ਨਦਰਿ ਉਪਠੀ ਜੇ ਕਰੇ ਸੁਲਤਾਨਾ ਘਾਹੁ ਕਰਾਇਦਾ ॥
यदि परमप्रभुले क्रोध लिनुभयो भने उहाँले राजा-महाराजाहरूलाई घाँसजत्तिकै दरिद्र बनाउनुहुन्छ।
ਦਰਿ ਮੰਗਨਿ ਭਿਖ ਨ ਪਾਇਦਾ ॥੧੬॥
घर-घरमा माग्दै गए तापनि उसले भिक्षा पाउँदैनन्। 16।
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੧ ॥
श्लोक महला १॥
ਜੇ ਮੋਹਾਕਾ ਘਰੁ ਮੁਹੈ ਘਰੁ ਮੁਹਿ ਪਿਤਰੀ ਦੇਇ ॥
यदि कुनै चोरले अर्कोको घरको लुटेर बुबाको नाममा श्राद्ध गर्दछ भने,
ਅਗੈ ਵਸਤੁ ਸਿਞਾਣੀਐ ਪਿਤਰੀ ਚੋਰ ਕਰੇਇ ॥
वस्तुलाई परकालमा मान्यता चिनिन्छ। यसरी उसले बुबालाई चोर बनाउँछ, अर्थात् बुबालाई दण्ड दिन्छ, र चोरी भएको वस्तुले पुण्य पाउँदैन।
ਵਢੀਅਹਿ ਹਥ ਦਲਾਲ ਕੇ ਮੁਸਫੀ ਏਹ ਕਰੇਇ ॥
भगवान्ले थप न्याय गर्नुहुन्छ कि मध्यस्थ, ब्राह्मणको हात काटिन्छ, जसले आफ्नो मालिकलाई आफ्नो बुबालाई चोरीको चीज दान गर्न लगाउँछ।
ਨਾਨਕ ਅਗੈ ਸੋ ਮਿਲੈ ਜਿ ਖਟੇ ਘਾਲੇ ਦੇਇ ॥੧॥
हे नानक! आखिरमा, परलोकमा केवल त्यो प्राप्त हुन्छ जुन मानिसले आफ्नो मेहनतले घटाउँछ।।१।।
ਮਃ ੧ ॥
महला १॥
ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥
जस्तै एकजना महिलालाई बारम्बार मासिक धर्म हुन्छ,
ਜੂਠੇ ਜੂਠਾ ਮੁਖਿ ਵਸੈ ਨਿਤ ਨਿਤ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ ॥
त्यसरी झूट बोल्ने मानिसको मुखमा झूट रहन्छ। यस्तो व्यक्ति सधैँ दुखी रहन्छ।
ਸੂਚੇ ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਹਿ ਬਹਨਿ ਜਿ ਪਿੰਡਾ ਧੋਇ ॥
यस्तो मानिसलाई पवित्र भनिदैन, जसले आफ्नो शरीरलाई शुद्ध पार्छ र बस्छ।
ਸੂਚੇ ਸੇਈ ਨਾਨਕਾ ਜਿਨ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਸੋਇ ॥੨॥
हे नानक! पवित्र मानिसहरू ती हुन् जसको हृदयमा परमप्रभु वास गर्नुहुन्छ।।२।।
ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी।
ਤੁਰੇ ਪਲਾਣੇ ਪਉਣ ਵੇਗ ਹਰ ਰੰਗੀ ਹਰਮ ਸਵਾਰਿਆ ॥
जसकोमा हावाको वेगजत्तिकै तीव्र गतिमा हिंड्ने सुन्दर काठी बोक्ने घोडाहरू छन्,
ਕੋਠੇ ਮੰਡਪ ਮਾੜੀਆ ਲਾਇ ਬੈਠੇ ਕਰਿ ਪਾਸਾਰਿਆ ॥
जसले आफ्ना रानीहरूको निवासलाई सबै प्रकारका रङले सजाएका छन्, जो घर, मण्डप र अग्ला मन्दिरहरूमा बस्छन् र पूजा गर्छन्।
ਚੀਜ ਕਰਨਿ ਮਨਿ ਭਾਵਦੇ ਹਰਿ ਬੁਝਨਿ ਨਾਹੀ ਹਾਰਿਆ ॥
ती मानिसहरू जसले आफ्नो मनको कुरा बोल्छन् तर परमप्रभुलाई चिन्दैनन्, तिनीहरूले आफ्नो जीवनको लडाइँ गुमाएका छन्।
ਕਰਿ ਫੁਰਮਾਇਸਿ ਖਾਇਆ ਵੇਖਿ ਮਹਲਤਿ ਮਰਣੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ॥
जुन सान्छेले आरुमाथि हुकुम चलाएक खाएको छ अनि आफ्नो महललाई देखेर मृत्युलाई भुलेको छ
ਜਰੁ ਆਈ ਜੋਬਨਿ ਹਾਰਿਆ ॥੧੭॥
जब उनीहरूमाथि बुढेसकाल आउँदछ, उनीहरूको युवावस्था उनीहरूका अगाडि हराउँदछ, अर्थात् बुढेसकालले उनीहरूको युवावस्थालाई नष्ट गर्दछ।।१७।।
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੧ ॥
श्लोक महला १॥
ਜੇ ਕਰਿ ਸੂਤਕੁ ਮੰਨੀਐ ਸਭ ਤੈ ਸੂਤਕੁ ਹੋਇ ॥
यदि सूतकको शब्दलाई सत्य मानिएको छ भने हरेक कुरामा सूतक हुन्छ।
ਗੋਹੇ ਅਤੈ ਲਕੜੀ ਅੰਦਰਿ ਕੀੜਾ ਹੋਇ ॥
गोबर तथा दाउरामा पनि हुन्छ।
ਜੇਤੇ ਦਾਣੇ ਅੰਨ ਕੇ ਜੀਆ ਬਾਝੁ ਨ ਕੋਇ ॥
जुन अन्नको प्रयोग गरिन्छ, कुनै पनि अन्न जीवबिना हुँदैन।
ਪਹਿਲਾ ਪਾਣੀ ਜੀਉ ਹੈ ਜਿਤੁ ਹਰਿਆ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥
सर्वप्रथम, जल नै जीवन हो, जसबाट सबै कुरा हरियो (ताजा) हुन्छ।
ਸੂਤਕੁ ਕਿਉ ਕਰਿ ਰਖੀਐ ਸੂਤਕੁ ਪਵੈ ਰਸੋਇ ॥
सुतकलाई कसरी टाडा राख्न सकिन्छ? यो सुतक हाम्रो भान्सामा पनि प्रयोग गरिन्छ।
ਨਾਨਕ ਸੂਤਕੁ ਏਵ ਨ ਉਤਰੈ ਗਿਆਨੁ ਉਤਾਰੇ ਧੋਇ ॥੧॥
हे नानक! भ्रमका कारण रहेको सुतक यसरी कहिल्यै जाँदैन, यसलाई ज्ञानद्वारा मात्र शुद्ध गरेर हटाउन सकिन्छ।।१।।
ਮਃ ੧ ॥
महला १॥
ਮਨ ਕਾ ਸੂਤਕੁ ਲੋਭੁ ਹੈ ਜਿਹਵਾ ਸੂਤਕੁ ਕੂੜੁ ॥
मनको सुतक लोभ हो अर्थात् लोभको सुतक मनसँग टाँसिन्छ र जिब्रोको सूतक झुट हो अर्थात् झुटको धागो जिब्रोसँग जोडिएको हुन्छ ।
ਅਖੀ ਸੂਤਕੁ ਵੇਖਣਾ ਪਰ ਤ੍ਰਿਅ ਪਰ ਧਨ ਰੂਪੁ ॥
आँखाको सुतक भनेको पराई महिला, पराई धन र रूप-यौवन हेर्नु हो।
ਕੰਨੀ ਸੂਤਕੁ ਕੰਨਿ ਪੈ ਲਾਇਤਬਾਰੀ ਖਾਹਿ ॥
कानको सुतक भनेको कानबाट अरुको निन्दा सुन्नु हो।
ਨਾਨਕ ਹੰਸਾ ਆਦਮੀ ਬਧੇ ਜਮ ਪੁਰਿ ਜਾਹਿ ॥੨॥
हे नानक! यी सुतकहरूको कारण मानिसको आत्मा जकडिएर यमपुरूमा जाँदछ।।२।।
ਮਃ ੧ ॥
महला १॥
ਸਭੋ ਸੂਤਕੁ ਭਰਮੁ ਹੈ ਦੂਜੈ ਲਗੈ ਜਾਇ ॥
यो जीवन-मृत्युवाला सुतक केवल भ्रम हो, जो द्वैतभावको कारण सबैलाई लागेको हुन्छ।
ਜੰਮਣੁ ਮਰਣਾ ਹੁਕਮੁ ਹੈ ਭਾਣੈ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥
जन्म र मरण प्रभुको आज्ञा हो अनि उहाँको इच्छाद्वारा नै मिनिसले जन्म लिन्छ अनि प्राण त्याग्दछ।
ਖਾਣਾ ਪੀਣਾ ਪਵਿਤ੍ਰੁ ਹੈ ਦਿਤੋਨੁ ਰਿਜਕੁ ਸੰਬਾਹਿ ॥
खाना-पिना पवित्र हुन्छ, किन कि प्रभुले सबै प्राणीलाई भोजन दिनुभएको छ।
ਨਾਨਕ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੁਝਿਆ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਸੂਤਕੁ ਨਾਹਿ ॥੩॥
हे नानक! जसले गुरुमुख बनेर यस भेदलाई बुझ्दछ, उसलाई सुतक लाग्दैन।।३३।