Page 872
ਗੋਂਡ ॥
गोंड॥
ਗ੍ਰਿਹਿ ਸੋਭਾ ਜਾ ਕੈ ਰੇ ਨਾਹਿ ॥
ज्या माणसाचे घर संपत्तीने शोभत नाही.
ਆਵਤ ਪਹੀਆ ਖੂਧੇ ਜਾਹਿ ॥
त्या घरात आलेले पाहुणे उपाशीपोटी निघून जातात.
ਵਾ ਕੈ ਅੰਤਰਿ ਨਹੀ ਸੰਤੋਖੁ ॥
घरातील प्रमुख समाधानी नाही आणि.
ਬਿਨੁ ਸੋਹਾਗਨਿ ਲਾਗੈ ਦੋਖੁ ॥੧॥
मायेच्या रूपातील प्रेयसीशिवाय त्याला दोष मिळतो. ॥१॥
ਧਨੁ ਸੋਹਾਗਨਿ ਮਹਾ ਪਵੀਤ ॥
ही विवाहित स्त्री अत्यंत पवित्र आणि धन्य आहे.
ਤਪੇ ਤਪੀਸਰ ਡੋਲੈ ਚੀਤ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
त्यामुळे थोर तपस्वींचेही मन डगमगते. ॥१॥रहाउ॥
ਸੋਹਾਗਨਿ ਕਿਰਪਨ ਕੀ ਪੂਤੀ ॥
माया रुपातील ही विवाहित स्त्री कंजूषांची कन्या आहे.
ਸੇਵਕ ਤਜਿ ਜਗਤ ਸਿਉ ਸੂਤੀ ॥
ती भगवंताच्या सेवकांना सोडून संसारात लीन राहते.
ਸਾਧੂ ਕੈ ਠਾਢੀ ਦਰਬਾਰਿ ॥
ती ऋषीच्या दरबारात उभी राहून त्याला विनंती करते.
ਸਰਨਿ ਤੇਰੀ ਮੋ ਕਉ ਨਿਸਤਾਰਿ ॥੨॥
मी तुझ्याकडे शरण आलो आहे, मला वाचवा. ॥२॥
ਸੋਹਾਗਨਿ ਹੈ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰੀ ॥
ही वधू खूप सुंदर आहे आणि.
ਪਗ ਨੇਵਰ ਛਨਕ ਛਨਹਰੀ ॥
त्याच्या पायाची घोट आवाज करतात.
ਜਉ ਲਗੁ ਪ੍ਰਾਨ ਤਊ ਲਗੁ ਸੰਗੇ ॥
जोपर्यंत माणसामध्ये जीव असतो तोपर्यंत तो त्याच्यासोबत असतो.
ਨਾਹਿ ਤ ਚਲੀ ਬੇਗਿ ਉਠਿ ਨੰਗੇ ॥੩॥
नाहीतर तिचा जीव संपला तर ती लगेच अनवाणी पळून जाते. ॥३॥
ਸੋਹਾਗਨਿ ਭਵਨ ਤ੍ਰੈ ਲੀਆ ॥
मायेच्या रूपातील या वधूने तिन्ही जगाला वश केले आहे.
ਦਸ ਅਠ ਪੁਰਾਣ ਤੀਰਥ ਰਸ ਕੀਆ ॥
ज्यांनी अठरा पुराणे वाचून अठ्ठावन्न तीर्थांवर स्नान केले त्यांनीही त्याचा आस्वाद घेतला आहे.
ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਿਸਨੁ ਮਹੇਸਰ ਬੇਧੇ ॥
ब्रह्मा, विष्णू आणि शिवशंकर यांच्या मनातही ते घुसले आहे.
ਬਡੇ ਭੂਪਤਿ ਰਾਜੇ ਹੈ ਛੇਧੇ ॥੪॥
सर्व राजे-सम्राटांनाही याने छेद दिला आहे. ॥४॥
ਸੋਹਾਗਨਿ ਉਰਵਾਰਿ ਨ ਪਾਰਿ ॥
या भ्रमरूपी वधूला मार्ग नाही.
ਪਾਂਚ ਨਾਰਦ ਕੈ ਸੰਗਿ ਬਿਧਵਾਰਿ ॥
त्याचा संबंध पंचेंद्रियांशीही आहे.
ਪਾਂਚ ਨਾਰਦ ਕੇ ਮਿਟਵੇ ਫੂਟੇ ॥
जेव्हा पंचेंद्रियांचे रहस्य प्रकट होते.
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਛੂਟੇ ॥੫॥੫॥੮॥
हे कबीर! गुरूंच्या कृपेने मनुष्याला मोक्ष प्राप्त होतो. ॥५॥ ५॥८॥
ਗੋਂਡ ॥
गोंड ॥
ਜੈਸੇ ਮੰਦਰ ਮਹਿ ਬਲਹਰ ਨਾ ਠਾਹਰੈ ॥
जसे घर किरणांशिवाय उभे राहू शकत नाही.
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਪਾਰਿ ਉਤਰੈ ॥
त्याचप्रमाणे भगवंताच्या नावाशिवाय जीव सागर कसा पार करू शकतो?
ਕੁੰਭ ਬਿਨਾ ਜਲੁ ਨਾ ਟੀਕਾਵੈ ॥
जसे पाण्याशिवाय पाणी जमत नाही.
ਸਾਧੂ ਬਿਨੁ ਐਸੇ ਅਬਗਤੁ ਜਾਵੈ ॥੧॥
तसेच संताशिवाय जीवाची हालचाल होत नाही. ॥१॥
ਜਾਰਉ ਤਿਸੈ ਜੁ ਰਾਮੁ ਨ ਚੇਤੈ ॥
ज्यांना राम आठवत नाही त्यांचे दहन करावे.
ਤਨ ਮਨ ਰਮਤ ਰਹੈ ਮਹਿ ਖੇਤੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
कारण त्याचे शरीर, मन आणि शरीर शेतात तल्लीन राहते. ॥१॥रहाउ॥
ਜੈਸੇ ਹਲਹਰ ਬਿਨਾ ਜਿਮੀ ਨਹੀ ਬੋਈਐ ॥
जसे शेतकऱ्याशिवाय जमीन पेरता येत नाही.
ਸੂਤ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਮਣੀ ਪਰੋਈਐ ॥
त्याचप्रमाणे जपमाळाचे मणी धाग्याशिवाय कसे बांधता येतील?
ਘੁੰਡੀ ਬਿਨੁ ਕਿਆ ਗੰਠਿ ਚੜ੍ਹਾਈਐ ॥
जसे धाग्याशिवाय गाठ बांधता येत नाही.
ਸਾਧੂ ਬਿਨੁ ਤੈਸੇ ਅਬਗਤੁ ਜਾਈਐ ॥੨॥
त्याचप्रमाणे साधुसंत व्यक्तीशिवाय जीवनाची प्रगती होऊ शकत नाही. ॥२॥
ਜੈਸੇ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਬਿਨੁ ਬਾਲੁ ਨ ਹੋਈ ॥
जसे आई-वडिलांशिवाय मुले जन्माला येत नाहीत.
ਬਿੰਬ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਕਪਰੇ ਧੋਈ ॥
त्याचप्रमाणे पाण्याशिवाय कपडे कसे धुतात?
ਘੋਰ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਅਸਵਾਰ ॥
जसे घोड्याशिवाय घोडेस्वारी कशी करता येईल?
ਸਾਧੂ ਬਿਨੁ ਨਾਹੀ ਦਰਵਾਰ ॥੩॥
त्याचप्रमाणे भगवंताचे दार संताशिवाय सापडत नाही. ॥३॥
ਜੈਸੇ ਬਾਜੇ ਬਿਨੁ ਨਹੀ ਲੀਜੈ ਫੇਰੀ ॥
जसे संगीताशिवाय नृत्याचा आनंद घेता येत नाही.
ਖਸਮਿ ਦੁਹਾਗਨਿ ਤਜਿ ਅਉਹੇਰੀ ॥
तसेच विवाहित स्त्री पतीला सोडून देशोधडीला लागते.
ਕਹੈ ਕਬੀਰੁ ਏਕੈ ਕਰਿ ਕਰਨਾ ॥
कबीरजी म्हणतात की करण्यासारखे एकच काम आहे, म्हणून हे काम करा.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ਬਹੁਰਿ ਨਹੀ ਮਰਨਾ ॥੪॥੬॥੯॥
जो गुरुमुख होतो त्याला पुन्हा मरावे लागत नाही. ॥४॥ ६ ॥९॥
ਗੋਂਡ ॥
गोंड ॥
ਕੂਟਨੁ ਸੋਇ ਜੁ ਮਨ ਕਉ ਕੂਟੈ ॥
प्रत्यक्षात तोच मने जोडणारा दलाल असतो.
ਮਨ ਕੂਟੈ ਤਉ ਜਮ ਤੇ ਛੂਟੈ ॥
मन एकरूप असेल तर यमापासून मुक्ती मिळते.
ਕੁਟਿ ਕੁਟਿ ਮਨੁ ਕਸਵਟੀ ਲਾਵੈ ॥
जो मनाची पुन्हा पुन्हा परीक्षा घेतो.
ਸੋ ਕੂਟਨੁ ਮੁਕਤਿ ਬਹੁ ਪਾਵੈ ॥੧॥
अशा व्यक्तीला मुक्ती मिळते. ॥१॥
ਕੂਟਨੁ ਕਿਸੈ ਕਹਹੁ ਸੰਸਾਰ ॥
हे जगातील लोकांनो! तुम्ही कोणाला बदमाश म्हणता?
ਸਗਲ ਬੋਲਨ ਕੇ ਮਾਹਿ ਬੀਚਾਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
सांगितलेल्या प्रत्येक गोष्टीत फरक आहे. ॥१॥रहाउ॥
ਨਾਚਨੁ ਸੋਇ ਜੁ ਮਨ ਸਿਉ ਨਾਚੈ ॥
नर्तक तोच असतो जो मनाला नाचायला लावतो.
ਝੂਠਿ ਨ ਪਤੀਐ ਪਰਚੈ ਸਾਚੈ ॥
तो खोट्याने खूश नसतो पण सत्यात लीन असतो.
ਇਸੁ ਮਨ ਆਗੇ ਪੂਰੈ ਤਾਲ ॥
त्याच्या या मनापुढे तो नाचत राहतो आणि.
ਇਸੁ ਨਾਚਨ ਕੇ ਮਨ ਰਖਵਾਲ ॥੨॥
या नर्तिकेच्या मनाचा पालक स्वतः देव आहे. ॥२॥
ਬਜਾਰੀ ਸੋ ਜੁ ਬਜਾਰਹਿ ਸੋਧੈ ॥
खरा बाजार करणारा तोच असतो जो त्याची विक्रीक्षमता सुधारतो.
ਪਾਂਚ ਪਲੀਤਹ ਕਉ ਪਰਬੋਧੈ ॥
दुर्गुणांनी कलंकित झालेल्या पंचेंद्रियांना तो ज्ञानाचा उपदेश करतो.
ਨਉ ਨਾਇਕ ਕੀ ਭਗਤਿ ਪਛਾਨੈ ॥
नवखंडांचा स्वामी देवाची भक्ती ओळखतो.
ਸੋ ਬਾਜਾਰੀ ਹਮ ਗੁਰ ਮਾਨੇ ॥੩॥
अशा विक्रेत्यांना आम्ही आमचे गुरू मानतो.॥३॥
ਤਸਕਰੁ ਸੋਇ ਜਿ ਤਾਤਿ ਨ ਕਰੈ ॥
खरा चोर तोच असतो जो कोणाचाही हेवा करत नाही आणि.
ਇੰਦ੍ਰੀ ਕੈ ਜਤਨਿ ਨਾਮੁ ਉਚਰੈ ॥
आपल्या इंद्रियांच्या सहाय्याने तो भगवंताचे नामस्मरण करत राहतो.
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਹਮ ਐਸੇ ਲਖਨ ॥
कबीरजी म्हणतात की ज्याच्या कृपेने आपण असे गुण प्राप्त केले आहेत.
ਧੰਨੁ ਗੁਰਦੇਵ ਅਤਿ ਰੂਪ ਬਿਚਖਨ ॥੪॥੭॥੧੦॥
धन्य ते माझे गुरुदेव ज्यांचे रूप अतिशय सुंदर आणि अद्वितीय आहे ॥४॥७॥१०॥