Page 487
ਤਾ ਮਹਿ ਮਗਨ ਹੋਤ ਨ ਤੇਰੋ ਜਨੁ ॥੨॥
तुमचा सेवक यामध्ये रमलेला नाही.॥२॥
ਪ੍ਰੇਮ ਕੀ ਜੇਵਰੀ ਬਾਧਿਓ ਤੇਰੋ ਜਨ ॥
रविदास म्हणतात की हे प्रभू, तुझा सेवक तुझ्या प्रेमाच्या दोरीने बांधलेला आहे
ਕਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ਛੂਟਿਬੋ ਕਵਨ ਗੁਨ ॥੩॥੪॥
मग यातून मुक्त होण्याचा अर्थ काय? ॥३॥४॥
ਆਸਾ ॥
आहे
ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰੇ ॥
फक्त 'हरि हरि हरि हरि' या नावाच्या मंत्राचा जप करा
ਹਰਿ ਸਿਮਰਤ ਜਨ ਗਏ ਨਿਸਤਰਿ ਤਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
हरीचे स्मरण करून, भक्तांना जीवनसागरातून मुक्तता मिळाली आहे. ॥१॥रहाउ॥
ਹਰਿ ਕੇ ਨਾਮ ਕਬੀਰ ਉਜਾਗਰ ॥
कबीर केवळ हरिचे नाव लक्षात ठेवून जगात प्रसिद्ध झाले आणि
ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਕਾਟੇ ਕਾਗਰ ॥੧॥
त्याच्या अनेक जन्मांचे कर्म पुसले गेले.॥१॥
ਨਿਮਤ ਨਾਮਦੇਉ ਦੂਧੁ ਪੀਆਇਆ ॥
नामदेवांनी भक्तीसाठी परमेश्वराला दूध दिले
ਤਉ ਜਗ ਜਨਮ ਸੰਕਟ ਨਹੀ ਆਇਆ ॥੨॥
त्यामुळे त्याला या जगात जन्माच्या त्रासाचा सामना करावा लागला नाही. ॥२॥
ਜਨ ਰਵਿਦਾਸ ਰਾਮ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ॥
सेवक रविदास रामाच्या प्रेमाने मोहित झाला
ਇਉ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ਨਰਕ ਨਹੀ ਜਾਤਾ ॥੩॥੫॥
अशाप्रकारे, गुरुच्या कृपेने, तो नरकात जाणार नाही. ॥३॥५॥
ਆਸਾ ॥
आहे
ਮਾਟੀ ਕੋ ਪੁਤਰਾ ਕੈਸੇ ਨਚਤੁ ਹੈ ॥
माणूस हा मातीपासून बनलेला बाहुला आहे, तरीही तो सांसारिक इच्छांमध्ये अडकून व्यंग्यात्मकपणे नाचतो
ਦੇਖੈ ਦੇਖੈ ਸੁਨੈ ਬੋਲੈ ਦਉਰਿਓ ਫਿਰਤੁ ਹੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
तो पुन्हा पुन्हा पाहत, ऐकत, बोलत आणि धावत राहतो. ॥१॥रहाउ॥
ਜਬ ਕਛੁ ਪਾਵੈ ਤਬ ਗਰਬੁ ਕਰਤੁ ਹੈ ॥
जेव्हा तो काहीतरी साध्य करतो तेव्हा त्याला त्या कामगिरीचा खूप अभिमान वाटतो
ਮਾਇਆ ਗਈ ਤਬ ਰੋਵਨੁ ਲਗਤੁ ਹੈ ॥੧॥
पण जेव्हा तो त्याची संपत्ती, पैसा इत्यादी गमावतो तेव्हा तो ढसाढसा रडू लागतो.॥१॥
ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਰਸ ਕਸਹਿ ਲੁਭਾਨਾ ॥
त्याच्या मनाने, शब्दांनी आणि कृतीने तो गोड आणि मोहक सांसारिक गोष्टींमध्ये मग्न राहतो
ਬਿਨਸਿ ਗਇਆ ਜਾਇ ਕਹੂੰ ਸਮਾਨਾ ॥੨॥
पण जेव्हा त्याचे आयुष्य संपते तेव्हा तो कुठे जातो आणि कुठे गायब होतो हे कळत नाही.॥२॥
ਕਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ਬਾਜੀ ਜਗੁ ਭਾਈ ॥
रविदासजी म्हणतात की, हे भाऊ, हे जीवन एक जुगार आहे आणि
ਬਾਜੀਗਰ ਸਉ ਮੋੁਹਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਨਿ ਆਈ ॥੩॥੬॥
हे जादूगार, मी परमेश्वराच्या प्रेमात पडलो आहे.॥३॥६॥
ਆਸਾ ਬਾਣੀ ਭਗਤ ਧੰਨੇ ਜੀ ਕੀ
हे भगत धाणे यांचे शब्द आहेत
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
परमेश्वर एकच आहे आणि त्याला सद्गुरूंच्या कृपेने प्राप्त केले जाऊ शकते.
ਭ੍ਰਮਤ ਫਿਰਤ ਬਹੁ ਜਨਮ ਬਿਲਾਨੇ ਤਨੁ ਮਨੁ ਧਨੁ ਨਹੀ ਧੀਰੇ ॥
जन्म-मृत्यूच्या चक्रात अनेक जन्म भटकत जातात, पण शरीर, मन आणि धन स्थिर राहत नाही
ਲਾਲਚ ਬਿਖੁ ਕਾਮ ਲੁਬਧ ਰਾਤਾ ਮਨਿ ਬਿਸਰੇ ਪ੍ਰਭ ਹੀਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
लोभ आणि वासनेच्या विषाने मोहित झालेले हे मन परमेश्वराच्या रूपातील हिऱ्याला विसरले आहे. ॥१॥रहाउ॥
ਬਿਖੁ ਫਲ ਮੀਠ ਲਗੇ ਮਨ ਬਉਰੇ ਚਾਰ ਬਿਚਾਰ ਨ ਜਾਨਿਆ ॥
वेड्या मनाला इंद्रियसुखाची फळे गोड वाटतात आणि त्याला सुंदर विचार कळत नाहीत
ਗੁਨ ਤੇ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਢੀ ਅਨ ਭਾਂਤੀ ਜਨਮ ਮਰਨ ਫਿਰਿ ਤਾਨਿਆ ॥੧॥
पापाच्या अनेक भ्रमांमुळे त्याचे सत्गुणांबद्दलचे प्रेम वाढले आहे आणि तो पुन्हा पुन्हा जन्म-मृत्यूच्या चक्रात राहतो.॥१॥
ਜੁਗਤਿ ਜਾਨਿ ਨਹੀ ਰਿਦੈ ਨਿਵਾਸੀ ਜਲਤ ਜਾਲ ਜਮ ਫੰਧ ਪਰੇ ॥
हृदयात राहणाऱ्या परमेश्वराला भेटण्याची पद्धत त्याला माहित नाही. आसक्तीच्‍या जाळ्यात जळत तो मृत्युच्या पाशात अडकला आहे
ਬਿਖੁ ਫਲ ਸੰਚਿ ਭਰੇ ਮਨ ਐਸੇ ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਪ੍ਰਭ ਮਨ ਬਿਸਰੇ ॥੨॥
हे माझ्या मन, अशाप्रकारे तू आपले हृदय विषाच्या फळांनी भरले आहेस आणि परमात्माला विसरला आहेस.॥२॥
ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਵੇਸੁ ਗੁਰਹਿ ਧਨੁ ਦੀਆ ਧਿਆਨੁ ਮਾਨੁ ਮਨ ਏਕ ਮਏ ॥
जेव्हा गुरुंनी मला नाम धन दिले तेव्हा माझ्या मनात ज्ञानाचा प्रवेश झाला. ध्यान केल्याने माझे मन देवाशी एकरूप झाले
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਮਾਨੀ ਸੁਖੁ ਜਾਨਿਆ ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਅਘਾਨੇ ਮੁਕਤਿ ਭਏ ॥੩॥
देवाप्रती प्रेमळ भक्ती स्वीकारल्याने माझ्या मनाला आध्यात्मिक आनंद मिळाला आहे आणि अशा प्रकारे, माझे मन संतुष्ट करून मला मोक्ष मिळाला आहे.॥३॥
ਜੋਤਿ ਸਮਾਇ ਸਮਾਨੀ ਜਾ ਕੈ ਅਛਲੀ ਪ੍ਰਭੁ ਪਹਿਚਾਨਿਆ ॥
ज्या माणसाच्या आत सर्वव्यापी देवाचा प्रकाश आहे त्याने अचल देवाला ओळखले आहे
ਧੰਨੈ ਧਨੁ ਪਾਇਆ ਧਰਣੀਧਰੁ ਮਿਲਿ ਜਨ ਸੰਤ ਸਮਾਨਿਆ ॥੪॥੧॥
धन्नजी म्हणतात की त्यांना भगवान धरनीधर अमूल्य संपत्ती म्हणून मिळाले आहेत आणि संतांच्या सहवासात राहून ते त्यांच्यात विलीन झाले आहेत.॥४॥१॥
ਮਹਲਾ ੫ ॥
महाल ५॥
ਗੋਬਿੰਦ ਗੋਬਿੰਦ ਗੋਬਿੰਦ ਸੰਗਿ ਨਾਮਦੇਉ ਮਨੁ ਲੀਣਾ ॥
गोविंदाच्या नावाचा जप करून नामदेवांचे मन गोविंदात लीन झाले
ਆਢ ਦਾਮ ਕੋ ਛੀਪਰੋ ਹੋਇਓ ਲਾਖੀਣਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
याचा परिणाम म्हणून तो एक स्वस्त करोडपती बनला. ॥१॥रहाउ॥
ਬੁਨਨਾ ਤਨਨਾ ਤਿਆਗਿ ਕੈ ਪ੍ਰੀਤਿ ਚਰਨ ਕਬੀਰਾ ॥
कबीरजींनी विणकाम आणि विणकामाचे काम सोडून देवाच्या चरणी स्वतःला समर्पित केले
ਨੀਚ ਕੁਲਾ ਜੋਲਾਹਰਾ ਭਇਓ ਗੁਨੀਯ ਗਹੀਰਾ ॥੧॥
परिणामी, तो निम्न जातीचा विणकर सद्गुणांचा महासागर बनला.॥१॥
ਰਵਿਦਾਸੁ ਢੁਵੰਤਾ ਢੋਰ ਨੀਤਿ ਤਿਨਿ ਤਿਆਗੀ ਮਾਇਆ ॥
दररोज मृत प्राणी वाहून नेणारे रविदासजी यांनीही सांसारिक भ्रमाचा त्याग केला
ਪਰਗਟੁ ਹੋਆ ਸਾਧਸੰਗਿ ਹਰਿ ਦਰਸਨੁ ਪਾਇਆ ॥੨॥
संतांच्या संगतीत राहून तो प्रसिद्ध झाला आणि त्याला हरीचे दर्शन झाले.॥२॥
ਸੈਨੁ ਨਾਈ ਬੁਤਕਾਰੀਆ ਓਹੁ ਘਰਿ ਘਰਿ ਸੁਨਿਆ ॥
सॅन नाई लोकांसाठी छोटी-छोटी सामान्य कामे करत असल्याचे ऐकले होते पण
ਹਿਰਦੇ ਵਸਿਆ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਭਗਤਾ ਮਹਿ ਗਨਿਆ ॥੩॥
जेव्हा देव त्याच्या मनात वास करू लागला, तेव्हा तो भक्तांमध्येही गणला जाऊ लागला.॥३॥