Page 148
ਕਬ ਚੰਦਨਿ ਕਬ ਅਕਿ ਡਾਲਿ ਕਬ ਉਚੀ ਪਰੀਤਿ ॥
कधी स्वर्गासारख्या चंदनाच्या झाडाच्या फांदीवर तर कधी नरकासारख्या धतुऱ्याच्या फांदीवर बसतो. कधी कधी तो परमेश्वराच्या प्रेमातही पडतो.
ਨਾਨਕ ਹੁਕਮਿ ਚਲਾਈਐ ਸਾਹਿਬ ਲਗੀ ਰੀਤਿ ॥੨॥
हे नानक! परमेश्वर आपल्या इच्छेनुसार जीवांचे नियंत्रण करतो. ही प्रथा प्राचीन काळापासून प्रचलित आहे. ॥२॥
ਪਉੜੀ ॥
पउडी ॥
ਕੇਤੇ ਕਹਹਿ ਵਖਾਣ ਕਹਿ ਕਹਿ ਜਾਵਣਾ ॥
किती लोक परमेश्वराच्या गुणांची स्तुती करत आहेत आणि असे करून किती लोकपरमेश्वराच्या गुणांची स्तुती करून जग सोडून गेले आहेत.
ਵੇਦ ਕਹਹਿ ਵਖਿਆਣ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਵਣਾ ॥
वेद परमेश्वराच्या गुणांचे वर्णन करतात परंतु त्याच्या गुणांचा अंत कोणीही शोधू शकत नाही.
ਪੜਿਐ ਨਾਹੀ ਭੇਦੁ ਬੁਝਿਐ ਪਾਵਣਾ ॥
त्याचा अर्थ पुस्तके, वेद, ग्रंथ वाचूनही कळू शकत नाही. त्याचा अर्थ ज्ञानातूनच शोधता येतो.
ਖਟੁ ਦਰਸਨ ਕੈ ਭੇਖਿ ਕਿਸੈ ਸਚਿ ਸਮਾਵਣਾ ॥
शतदर्शनाच्या सहा पाठशाळा आहेत पण त्याद्वारे दुर्लभ माणूसच परमेश्वरात लीन होतो.
ਸਚਾ ਪੁਰਖੁ ਅਲਖੁ ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਵਣਾ ॥
ज्या व्यक्तीला आपल्या गुरूंच्या उपदेशाने खरा ज्ञान प्राप्त झाला आहे, तो गौरवशाली आहे.
ਮੰਨੇ ਨਾਉ ਬਿਸੰਖ ਦਰਗਹ ਪਾਵਣਾ ॥
ज्याने अखंड परमेश्वराच्या नामाचे चिंतन केले आहे तो त्याच्या दरबारात जातो.
ਖਾਲਕ ਕਉ ਆਦੇਸੁ ਢਾਢੀ ਗਾਵਣਾ ॥
मी एक गायक आहे आणि मी सृष्टीच्या निर्मात्याची स्तुती करत असतो आणि त्याचे गुणगान गात असतो.
ਨਾਨਕ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੁ ਮੰਨਿ ਵਸਾਵਣਾ ॥੨੧॥
हे नानक! तो एकच परमेश्वर प्रत्येक युगात असतो आणि फक्त तोच आपल्या मनात वास करतो. ॥२१॥
ਸਲੋਕੁ ਮਹਲਾ ੨ ॥
श्लोक महला २ ॥
ਮੰਤ੍ਰੀ ਹੋਇ ਅਠੂਹਿਆ ਨਾਗੀ ਲਗੈ ਜਾਇ ॥
जर एखाद्या व्यक्तीला विंचूचा मंत्र माहीत असेल परंतु तो जाऊन स्वप्ने पकडतो.
ਆਪਣ ਹਥੀ ਆਪਣੈ ਦੇ ਕੂਚਾ ਆਪੇ ਲਾਇ ॥
म्हणून तो स्वतःच्या हातांनी स्वतःला आगीत झाकतो.
ਹੁਕਮੁ ਪਇਆ ਧੁਰਿ ਖਸਮ ਕਾ ਅਤੀ ਹੂ ਧਕਾ ਖਾਇ ॥
प्राचीन काळापासून परमेश्वराचा आदेश आहे की जो कोणी वाईट करतो त्याला ठेच लागते.
ਗੁਰਮੁਖ ਸਿਉ ਮਨਮੁਖੁ ਅੜੈ ਡੁਬੈ ਹਕਿ ਨਿਆਇ ॥
दुष्टाचा विरोध करणाऱ्या स्वार्थी माणसाचा नाश होतो. हा खरा न्याय आहे.
ਦੁਹਾ ਸਿਰਿਆ ਆਪੇ ਖਸਮੁ ਵੇਖੈ ਕਰਿ ਵਿਉਪਾਇ ॥
परमेश्वर, स्वामी जो जग आणि परलोक दोन्हीचा न्याय करतो, स्वतःच न्याय करतो आणि पाहतो.
ਨਾਨਕ ਏਵੈ ਜਾਣੀਐ ਸਭ ਕਿਛੁ ਤਿਸਹਿ ਰਜਾਇ ॥੧॥
हे नानक! अशाप्रकारे समजून घ्या की सर्व काही परमेश्वराच्या इच्छेनुसार घडत आहे. ॥१॥
ਮਹਲਾ ੨ ॥
महला २ ॥
ਨਾਨਕ ਪਰਖੇ ਆਪ ਕਉ ਤਾ ਪਾਰਖੁ ਜਾਣੁ ॥
हे नानक! जर मनुष्याने स्वतःचे परीक्षण केले तरच त्याला तज्ञ समजा.
ਰੋਗੁ ਦਾਰੂ ਦੋਵੈ ਬੁਝੈ ਤਾ ਵੈਦੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥
माणसाला रोग आणि औषध दोन्ही समजले तरच तो हुशार डॉक्टर असतो.
ਵਾਟ ਨ ਕਰਈ ਮਾਮਲਾ ਜਾਣੈ ਮਿਹਮਾਣੁ ॥
मनुष्याने या जगात स्वतःला पाहुणे समजावे आणि धर्माच्या मार्गावर चालताना इतरांशी वाद घालू नये.
ਮੂਲੁ ਜਾਣਿ ਗਲਾ ਕਰੇ ਹਾਣਿ ਲਾਏ ਹਾਣੁ ॥
त्याने जगाच्या मूळ परमेश्वराला समजून घ्यावे आणि त्याच्याबद्दल इतरांशी चर्चा करावी. नामस्मरण करण्यासाठी आणि वासनेच्या घातक पापांचा नाश करण्यासाठी तो जगात आला आहे.
ਲਬਿ ਨ ਚਲਈ ਸਚਿ ਰਹੈ ਸੋ ਵਿਸਟੁ ਪਰਵਾਣੁ ॥
लोभाचा मार्ग न स्वीकारणारा आणि सत्यात जगणारा मध्यस्थच परमेश्वराच्या दरबारात स्वीकारला जातो.
ਸਰੁ ਸੰਧੇ ਆਗਾਸ ਕਉ ਕਿਉ ਪਹੁਚੈ ਬਾਣੁ ॥
आकाशात बाण सोडला तर तो तिथे कसा पोहोचेल?
ਅਗੈ ਓਹੁ ਅਗੰਮੁ ਹੈ ਵਾਹੇਦੜੁ ਜਾਣੁ ॥੨॥
वरचे ते आकाश अगम्य आहे, म्हणून समजून घ्या की बाण परत उडेल आणि बाण मारणाऱ्यावरच धडकेल. ॥२॥
ਪਉੜੀ ॥
पउडी ॥
ਨਾਰੀ ਪੁਰਖ ਪਿਆਰੁ ਪ੍ਰੇਮਿ ਸੀਗਾਰੀਆ ॥
जीवरूपी स्त्रिया आपल्या पती-परमेश्वरावर प्रेम करतात आणि त्यांनी स्वतःला प्रेमाने सजवले आहे.
ਕਰਨਿ ਭਗਤਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ ਨ ਰਹਨੀ ਵਾਰੀਆ ॥
ती रात्रंदिवस परमेश्वराची उपासना करते आणि पूजा करण्यापासून स्वतःला थांबवत नाही.
ਮਹਲਾ ਮੰਝਿ ਨਿਵਾਸੁ ਸਬਦਿ ਸਵਾਰੀਆ ॥
ती परमेश्वराच्या मंदिरात राहते आणि परमेश्वराच्या नावाने शोभते.
ਸਚੁ ਕਹਨਿ ਅਰਦਾਸਿ ਸੇ ਵੇਚਾਰੀਆ ॥
ती नम्रपणे आणि सत्य मनाने प्रार्थना करते.
ਸੋਹਨਿ ਖਸਮੈ ਪਾਸਿ ਹੁਕਮਿ ਸਿਧਾਰੀਆ ॥
ती तिच्या मालकाच्या जवळ सुंदर दिसते आणि तिचा पती-प्रभूच्या आदेशानुसार त्याच्याकडे आली आहे.
ਸਖੀ ਕਹਨਿ ਅਰਦਾਸਿ ਮਨਹੁ ਪਿਆਰੀਆ ॥
ती परमेश्वरावर भक्तीभावाने प्रेम करते.त्या सर्व मैत्रिणी परमेश्वरापुढे प्रार्थना करतात.
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਧ੍ਰਿਗੁ ਵਾਸੁ ਫਿਟੁ ਸੁ ਜੀਵਿਆ ॥
परमेश्वराच्या नामाशिवाय मनुष्याचे जीवन निंदास पात्र आहे आणि त्याचे निवासस्थानही निषेधास पात्र आहे.
ਸਬਦਿ ਸਵਾਰੀਆਸੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵਿਆ ॥੨੨॥
नामाने शोभून राहिलेल्या जीवरूपी स्त्रीने स्वतः परमेश्वराच्या नामाचे अमृत प्याले आहे. ॥२२॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੧ ॥
श्लोक १ ॥
ਮਾਰੂ ਮੀਹਿ ਨ ਤ੍ਰਿਪਤਿਆ ਅਗੀ ਲਹੈ ਨ ਭੁਖ ॥
ज्याप्रमाणे वाळवंट पावसाने तृप्त होत नाही, त्याचप्रमाणे अग्नीची भूक लाकडाने भागत नाही.
ਰਾਜਾ ਰਾਜਿ ਨ ਤ੍ਰਿਪਤਿਆ ਸਾਇਰ ਭਰੇ ਕਿਸੁਕ ॥
कोणताही सम्राट आपल्या साम्राज्यावर समाधानी नाही आणि कोणीही महासागर भरू शकला नाही.
ਨਾਨਕ ਸਚੇ ਨਾਮ ਕੀ ਕੇਤੀ ਪੁਛਾ ਪੁਛ ॥੧॥
हे नानक! भक्तांना परमेश्वराच्या नामाची भूक किती आहे हे सांगता येत नाही, म्हणजेच नामस्मरणाने भक्तांची तृप्ती होत नाही. ॥१ ॥
ਮਹਲਾ ੨ ॥
महला २ ॥
ਨਿਹਫਲੰ ਤਸਿ ਜਨਮਸਿ ਜਾਵਤੁ ਬ੍ਰਹਮ ਨ ਬਿੰਦਤੇ ॥
जोपर्यंत मनुष्याला परमेश्वराचे ज्ञान होत नाही तोपर्यंत त्याचे जीवन निरर्थक आहे.
ਸਾਗਰੰ ਸੰਸਾਰਸਿ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਤਰਹਿ ਕੇ ॥
गुरूंच्या कृपेने फार थोडे पुरुषच ऐहिक जीवनाचा सागर पार करतात.
ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥੁ ਹੈ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਬੀਚਾਰਿ ॥
नानक विचार करतात आणि म्हणतात की परमेश्वर सर्वकाही करण्यास सक्षम आहे.
ਕਾਰਣੁ ਕਰਤੇ ਵਸਿ ਹੈ ਜਿਨਿ ਕਲ ਰਖੀ ਧਾਰਿ ॥੨॥
जगाचे कारण निर्मात्या परमेश्वराच्या ताब्यात आहे आणि परमेश्वराच्या कलेने हे जग टिकवले आहे. ॥२॥
ਪਉੜੀ ॥
पउडी ॥
ਖਸਮੈ ਕੈ ਦਰਬਾਰਿ ਢਾਢੀ ਵਸਿਆ ॥
जो परमेश्वराची स्तुती करतो तो परमेश्वराच्या दरबारात राहतो.
ਸਚਾ ਖਸਮੁ ਕਲਾਣਿ ਕਮਲੁ ਵਿਗਸਿਆ ॥
सत्याचे अवतार असलेल्या परमेश्वराचे गुणगान गाऊन त्यांचे कमळ हृदय आनंदाने भरून गेले आहे.
ਖਸਮਹੁ ਪੂਰਾ ਪਾਇ ਮਨਹੁ ਰਹਸਿਆ ॥
परमात्म्याकडून पूर्ण ज्ञान मिळाल्याने तो अंतःकरणात अत्यंत आनंदी झाला आहे.
ਦੁਸਮਨ ਕਢੇ ਮਾਰਿ ਸਜਣ ਸਰਸਿਆ ॥
त्याने वासना, क्रोध, लोभ, आसक्ती, अहंकार इत्यादी शत्रूंना आपल्या अंतःकरणातून मारून टाकून दिले आहे आणि त्याचे कुलीन, सत्य, समाधान, दया आणि धर्म इत्यादी सुखी झाले आहेत.
ਸਚਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਨਿ ਸਚਾ ਮਾਰਗੁ ਦਸਿਆ ॥
सद्गुरुंनी त्यांना परमेश्वर भेटण्याचा खरा मार्ग दाखविला.