Page 139
ਸੋਭਾ ਸੁਰਤਿ ਸੁਹਾਵਣੀ ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥੨॥
ज्यांनी आपले मन परमेश्वराचे नामस्मरण करण्याकडे लावले आहे, त्यांचे जग अतिशय सुंदर होते आणि त्यांचे रूपही सुंदर होते. ॥२॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੨ ॥
श्लोक महाला २ ॥
ਅਖੀ ਬਾਝਹੁ ਵੇਖਣਾ ਵਿਣੁ ਕੰਨਾ ਸੁਨਣਾ ॥
डोळ्यांशिवाय पाहणे, कानाशिवाय ऐकणे,
ਪੈਰਾ ਬਾਝਹੁ ਚਲਣਾ ਵਿਣੁ ਹਥਾ ਕਰਣਾ ॥
पायांशिवाय चालणे, हातांशिवाय काम करणे आणि
ਜੀਭੈ ਬਾਝਹੁ ਬੋਲਣਾ ਇਉ ਜੀਵਤ ਮਰਣਾ ॥
जिभेशिवाय बोलणे म्हणजे जिवंतपणी मेलेले राहणे होय.
ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣਿ ਕੈ ਤਉ ਖਸਮੈ ਮਿਲਣਾ ॥੧॥
हे नानक! परमेश्वराचा आदेश ओळखून, जीव आपल्या पतीला भेटू शकतो. म्हणजेच परमेश्वराला डोळ्यांनी नव्हे तर अंतर्मनाने पाहावे, शारीरिक कानांनी नव्हे, तर परमेश्वराची स्तुती श्रद्धेने ऐकावी, हात न लावता मानसिक उपासना करावी व त्याची स्तुती करावी. जिव्हेने इतरांवर टीका करणे टाळा आणि तिला योग्य कामासाठी वापरा.॥१॥
ਮਃ ੨ ॥
महला २ ॥
ਦਿਸੈ ਸੁਣੀਐ ਜਾਣੀਐ ਸਾਉ ਨ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥
मनुष्य परमेश्वराला स्वतःच्या डोळ्यांनी पाहू शकतो, तो सर्वव्यापी आहे हे तो महापुरुषांकडूनही ऐकतो आणि तो सर्वत्र विराजमान असल्याचेही त्याला कळते, परंतु तरीही त्याला भेटून तो सुख प्राप्त करू शकत नाही. तो परमेश्वर कसा भेटेल?
ਰੁਹਲਾ ਟੁੰਡਾ ਅੰਧੁਲਾ ਕਿਉ ਗਲਿ ਲਗੈ ਧਾਇ ॥
कारण त्याला भेटायला पाय नाहीत, हात नाहीत आणि डोळे नाहीत. लंगडा, अपंग आणि आंधळा माणूस धावत जाऊन परमेश्वराला कसे मिठीत घेईल?
ਭੈ ਕੇ ਚਰਣ ਕਰ ਭਾਵ ਕੇ ਲੋਇਣ ਸੁਰਤਿ ਕਰੇਇ ॥
परमेश्वराचे भय आपले पाय, त्याचे प्रेम आपले हात आणि त्याचे ज्ञान आपले डोळे बनवा.
ਨਾਨਕੁ ਕਹੈ ਸਿਆਣੀਏ ਇਵ ਕੰਤ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੨॥
नानक म्हणतात की हे चतुर स्त्री! अशाप्रकारेच परमेश्वराला भेटता येते. ॥२॥
ਪਉੜੀ ॥
पउडी ॥
ਸਦਾ ਸਦਾ ਤੂੰ ਏਕੁ ਹੈ ਤੁਧੁ ਦੂਜਾ ਖੇਲੁ ਰਚਾਇਆ ॥
हे परमेश्वरा! तू सदैव एक आहेस, तू मायेद्वारे इतर खेळांचे जग निर्माण केले आहेस.
ਹਉਮੈ ਗਰਬੁ ਉਪਾਇ ਕੈ ਲੋਭੁ ਅੰਤਰਿ ਜੰਤਾ ਪਾਇਆ ॥
हे परमेश्वरा! अहंकार आणि स्वार्थ निर्माण करून तू जीवांमध्ये लोभ इत्यादी दुर्गुण उत्पन्न केले आहेत.
ਜਿਉ ਭਾਵੈ ਤਿਉ ਰਖੁ ਤੂ ਸਭ ਕਰੇ ਤੇਰਾ ਕਰਾਇਆ ॥
हे परमेश्वरा! प्राणिमात्रांना तुमच्या मनाप्रमाणे ठेवा. प्रत्येक जीव त्याच काम करतो जसे तुम्ही त्याला कराल.
ਇਕਨਾ ਬਖਸਹਿ ਮੇਲਿ ਲੈਹਿ ਗੁਰਮਤੀ ਤੁਧੈ ਲਾਇਆ ॥
तुम्ही काही जीवांना क्षमा करून स्वतःमध्ये विलीन करून काही जीवांना गुरूंच्या मार्गदर्शनाखाली आणले आहे.
ਇਕਿ ਖੜੇ ਕਰਹਿ ਤੇਰੀ ਚਾਕਰੀ ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਹੋਰੁ ਨ ਭਾਇਆ ॥
अनेकजण तुझ्या मंदिरात उभे राहून पूजा करतात. त्यांना नावाशिवाय काहीही आवडत नाही.
ਹੋਰੁ ਕਾਰ ਵੇਕਾਰ ਹੈ ਇਕਿ ਸਚੀ ਕਾਰੈ ਲਾਇਆ ॥
तुम्ही अनेकांना खऱ्या कामात गुंतवून ठेवले आहे. इतर कोणतीही कृती त्यांच्यासाठी फायदेशीर नाही.
ਪੁਤੁ ਕਲਤੁ ਕੁਟੰਬੁ ਹੈ ਇਕਿ ਅਲਿਪਤੁ ਰਹੇ ਜੋ ਤੁਧੁ ਭਾਇਆ ॥
ज्यांच्या कृतीने तुम्हाला मोहात पाडले आहे ते स्त्रिया, पुत्र आणि कुटुंबाच्या बाबतीत तटस्थ राहा.
ਓਹਿ ਅੰਦਰਹੁ ਬਾਹਰਹੁ ਨਿਰਮਲੇ ਸਚੈ ਨਾਇ ਸਮਾਇਆ ॥੩॥
हे परमेश्वरा! अशी माणसे आतून-बाहेरून शुद्ध असतात आणि सत्यनामात लीन असतात. ॥३॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੧ ॥
श्लोक महला १॥
ਸੁਇਨੇ ਕੈ ਪਰਬਤਿ ਗੁਫਾ ਕਰੀ ਕੈ ਪਾਣੀ ਪਇਆਲਿ ॥
मी स्वर्गात जाऊन सुमेरच्या सुवर्ण पर्वतावर राहण्यासाठी गुहा बांधू किंवा नरकात जाऊन पाण्यात राहिलो,
ਕੈ ਵਿਚਿ ਧਰਤੀ ਕੈ ਆਕਾਸੀ ਉਰਧਿ ਰਹਾ ਸਿਰਿ ਭਾਰਿ ॥
जरी मी पृथ्वीवर किंवा आकाशात कोणत्याही जगात उलटा उभा राहून तपश्चर्या करतो,
ਪੁਰੁ ਕਰਿ ਕਾਇਆ ਕਪੜੁ ਪਹਿਰਾ ਧੋਵਾ ਸਦਾ ਕਾਰਿ ॥
जरी मी माझे शरीर पूर्णपणे स्वच्छ केले आणि कपडे परिधान केले तरी हे कर्म करून मी नेहमी माझे शरीर आणि कपडे स्वच्छ करत राहिलो,
ਬਗਾ ਰਤਾ ਪੀਅਲਾ ਕਾਲਾ ਬੇਦਾ ਕਰੀ ਪੁਕਾਰ ॥
जरी मी पांढरे, लाल, पिवळे आणि काळे वस्त्र परिधान केले आणि ऋग्वेद, सामवेद, यजुर्वेद आणि अथर्ववेद या चार वेदांचे पठण केले,
ਹੋਇ ਕੁਚੀਲੁ ਰਹਾ ਮਲੁ ਧਾਰੀ ਦੁਰਮਤਿ ਮਤਿ ਵਿਕਾਰ ॥
जरी मी घाणेरडे राहिलो. परंतु मूर्खपणामुळे हे सर्व कार्य व्यर्थ आहेत.
ਨਾ ਹਉ ਨਾ ਮੈ ਨਾ ਹਉ ਹੋਵਾ ਨਾਨਕ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰਿ ॥੧॥
हे नानक! मी फक्त त्या शब्दाचे चिंतन करतो, त्याशिवाय मी काही मूल्यवान नव्हतो, ना मी आहे आणि मी राहणार नाही. ॥१॥
ਮਃ ੧ ॥
महाला ॥१॥
ਵਸਤ੍ਰ ਪਖਾਲਿ ਪਖਾਲੇ ਕਾਇਆ ਆਪੇ ਸੰਜਮਿ ਹੋਵੈ ॥
जो व्यक्ती आपले कपडे धुऊन आंघोळ करून आत्मसंयमी बनतो,
ਅੰਤਰਿ ਮੈਲੁ ਲਗੀ ਨਹੀ ਜਾਣੈ ਬਾਹਰਹੁ ਮਲਿ ਮਲਿ ਧੋਵੈ ॥
त्याच्या मनातील अहंकाराची घाण त्याला कळत नाही आणि तो बाहेरून अंग घासून स्वच्छ करत राहतो.
ਅੰਧਾ ਭੂਲਿ ਪਇਆ ਜਮ ਜਾਲੇ ॥
तो ज्ञानहीन होऊन दुष्ट मार्गात पडून यमाच्या जाळ्यात अडकतो.
ਵਸਤੁ ਪਰਾਈ ਅਪੁਨੀ ਕਰਿ ਜਾਨੈ ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ ਦੁਖੁ ਘਾਲੇ ॥
तो दुसऱ्याची गोष्ट स्वतःची मानतो आणि अहंकारामुळे मोठे दुःख सहन करतो.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਉਮੈ ਤੁਟੈ ਤਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵੈ ॥
हे नानक! जेव्हा गुरूंच्या द्वारे मनुष्याचा अहंकार नष्ट होतो, तेव्हा तो भगवान हरिच्या नामाचे चिंतन करत राहतो.
ਨਾਮੁ ਜਪੇ ਨਾਮੋ ਆਰਾਧੇ ਨਾਮੇ ਸੁਖਿ ਸਮਾਵੈ ॥੨॥
तो नामाचा जाप करतो, नामस्मरण करतो आणि नामस्मरणाने आनंदात लीन होतो. ॥२॥
ਪਵੜੀ ॥
पउडी ॥
ਕਾਇਆ ਹੰਸਿ ਸੰਜੋਗੁ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਇਆ ॥
परमेश्वराने एक योगायोग निर्माण केला आहे आणि शरीर आणि आत्मा एकत्र केले आहे.
ਤਿਨ ਹੀ ਕੀਆ ਵਿਜੋਗੁ ਜਿਨਿ ਉਪਾਇਆ ॥
ज्या परमेश्वराने त्यांना निर्माण केले त्याच परमेश्वराने त्यांना वेगळे केले आहे.
ਮੂਰਖੁ ਭੋਗੇ ਭੋਗੁ ਦੁਖ ਸਬਾਇਆ ॥
मूर्ख प्राणी सुखांचा उपभोग घेत राहतो आणि हेच सुख त्याच्या सर्व दुःखाचे कारण बनते.
ਸੁਖਹੁ ਉਠੇ ਰੋਗ ਪਾਪ ਕਮਾਇਆ ॥
तो सुख मिळवण्यासाठी पाप करतो आणि या सुखांमुळे त्याच्या शरीरात रोग होतात.
ਹਰਖਹੁ ਸੋਗੁ ਵਿਜੋਗੁ ਉਪਾਇ ਖਪਾਇਆ ॥
आनंदातून दुःख येते, योगायोगातून वियोग येतो आणि जन्मापासून मृत्यू येतो.
ਮੂਰਖ ਗਣਤ ਗਣਾਇ ਝਗੜਾ ਪਾਇਆ ॥
दुष्कर्मांची संख्या मोजून, मूर्ख प्राण्याने जीवन-मरणाचा प्रश्न निर्माण केला आहे, म्हणजेच मूर्ख कुकर्मात अडकतो.
ਸਤਿਗੁਰ ਹਥਿ ਨਿਬੇੜੁ ਝਗੜੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥
हा वाद संपवण्याचा निर्णय सद्गुरूंच्या हातात आहे.
ਕਰਤਾ ਕਰੇ ਸੁ ਹੋਗੁ ਨ ਚਲੈ ਚਲਾਇਆ ॥੪॥
सृष्टिकर्ता परमेश्वर जे काही करतो तेच घडते आणि प्राणिमात्रांनी दिलेले आदेश चालत नाहीत. ॥४॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੧ ॥
श्लोक महाला १ ॥
ਕੂੜੁ ਬੋਲਿ ਮੁਰਦਾਰੁ ਖਾਇ ॥
जो माणूस खोटे बोलून इतरांचा हक्क खातो तो मृतदेह खातो, म्हणजे काहीतरी घाण खातो.