Page 60
ਮਨ ਰੇ ਕਿਉ ਛੂਟਹਿ ਬਿਨੁ ਪਿਆਰ ॥l
हे माझ्या मना! परमेश्वराच्या प्रेमाशिवाय तुझी (दुर्गुणांपासून) मुक्ती होऊ शकत नाही.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਅੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਬਖਸੇ ਭਗਤਿ ਭੰਡਾਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
परमेश्वर गुरूच्या अनुयायांच्या हृदयात राहतो आणि भक्तीच्या खजिन्याने त्यांना आशीर्वाद देतो म्हणजेच गुरूंच्या कृपेनेच भक्ती प्राप्त होते. ॥१॥ रहाउ॥
ਰੇ ਮਨ ਐਸੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ਜੈਸੀ ਮਛੁਲੀ ਨੀਰ ॥
हे माझ्या मना! परमेश्वरावर असे प्रेम कर, जसे मासे पाण्यावर प्रेम करतात.
ਜਿਉ ਅਧਿਕਉ ਤਿਉ ਸੁਖੁ ਘਣੋ ਮਨਿ ਤਨਿ ਸਾਂਤਿ ਸਰੀਰ ॥
नदीत किंवा समुद्रात जितके जास्त पाणी असते तितका जास्त माशाला आनंद होतो. तिचे मन, शरीर आणि आत्मा शांत होतो.
ਬਿਨੁ ਜਲ ਘੜੀ ਨ ਜੀਵਈ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਣੈ ਅਭ ਪੀਰ ॥੨॥
पाण्याशिवाय मासा क्षणभरही जगू शकत नाही. परमेश्वराला त्याच्या मनातील वेदना माहीत आहेत. ॥२॥
ਰੇ ਮਨ ਐਸੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ਜੈਸੀ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਮੇਹ ॥
हे माझ्या मना! परमेश्वरावर असे प्रेम करा, ज्याप्रमाणे चातक पक्षी पावसाच्या पाण्यावर प्रेम करतो.
ਸਰ ਭਰਿ ਥਲ ਹਰੀਆਵਲੇ ਇਕ ਬੂੰਦ ਨ ਪਵਈ ਕੇਹ ॥
पावसाचा एक थेंबही तोंडात पडत नसेल तर भरलेल्या तलावांचा आणि हिरव्यागार जमिनीचा चातक पक्ष्याला काहीच उपयोग नसतो.
ਕਰਮਿ ਮਿਲੈ ਸੋ ਪਾਈਐ ਕਿਰਤੁ ਪਇਆ ਸਿਰਿ ਦੇਹ ॥੩॥
परमेश्वराची कृपा असेल तर तो खूप पाऊस पडेल, नाहीतर तुम्ही केलेल्या पूर्व जन्माच्या कर्मानुसार तुम्हाला फळ मिळते. ॥३॥
ਰੇ ਮਨ ਐਸੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ਜੈਸੀ ਜਲ ਦੁਧ ਹੋਇ ॥
हे माझ्या मना! परमेश्वरावर असे प्रेम कर, ज्याप्रमाणे पाणी दुधावर प्रेम करतो.
ਆਵਟਣੁ ਆਪੇ ਖਵੈ ਦੁਧ ਕਉ ਖਪਣਿ ਨ ਦੇਇ ॥
पाणी स्वतः उष्णता सहन करते आणि दुधाला जळू देत नाही.
ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਵਿਛੁੰਨਿਆ ਸਚਿ ਵਡਿਆਈ ਦੇਇ ॥੪॥
परमेश्वर विभक्त असलेल्यांना स्वतः बरोबर एकरूप करतो आणि त्यांना परलोकात आदर-सम्मान देतो. ॥४॥
ਰੇ ਮਨ ਐਸੀ ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ਜੈਸੀ ਚਕਵੀ ਸੂਰ ॥
हे माझ्या मना! परमेश्वरावर असे प्रेम कर, जसे चकवी सूर्यावर प्रेम करते.
ਖਿਨੁ ਪਲੁ ਨੀਦ ਨ ਸੋਵਈ ਜਾਣੈ ਦੂਰਿ ਹਜੂਰਿ ॥
ती (चाकवी- पक्षी) एका क्षणासाठी (रात्री) झोपत नाही, असा विचार करून सूर्य अगदी जवळ आहे पण सूर्य तिच्यापासून खूप दूर आहे.
ਮਨਮੁਖਿ ਸੋਝੀ ਨਾ ਪਵੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਦਾ ਹਜੂਰਿ ॥੫॥
परंतु स्वतःच्या इच्छेनुसार चालणाऱ्या व्यक्तीला (या प्रकारचे प्रेम) कधीच समजत नाही,परमेश्वरापासून अलिप्त राहिल्याने अशा व्यक्तीला नेहमी दुःख सहन करावे लागते याउलट गुरूने सांगितलेल्या मार्गावर चालणाऱ्या व्यक्तीला नेहमी परमेश्वर त्याच्या जवळ वाटतो. ॥५॥
ਮਨਮੁਖਿ ਗਣਤ ਗਣਾਵਣੀ ਕਰਤਾ ਕਰੇ ਸੁ ਹੋਇ ॥
स्वतःच्या इच्छेनुसार चालणाऱ्या व्यक्ती स्वतःची स्तुती करत राहतो, परंतु परमेश्वराची जी इच्छा असते तेच घडते.
ਤਾ ਕੀ ਕੀਮਤਿ ਨਾ ਪਵੈ ਜੇ ਲੋਚੈ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥
सर्व माणसांना त्याची इच्छा असली तरीही परमेश्वराच्या मूल्याचा अंदाज लावला जाऊ शकत नाही.
ਗੁਰਮਤਿ ਹੋਇ ਤ ਪਾਈਐ ਸਚਿ ਮਿਲੈ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੬॥
केवळ गुरूंच्या शिकवणीमुळेच आपण त्याला जाणतो आणि केवळ परमेश्वरामध्ये विलीन होऊन आपल्याला शांती मिळते. ॥६॥
ਸਚਾ ਨੇਹੁ ਨ ਤੁਟਈ ਜੇ ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟੈ ਸੋਇ ॥
जर आपण सद्गुरूला भेटलो तर तो आपल्याला परमेश्वराबद्दल असे खरे प्रेम विकसित करण्यास मदत करेल की ते प्रेम कधीही कमी होणार नाही.
ਗਿਆਨ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਈਐ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਸੋਝੀ ਹੋਇ ॥
गुरूंच्या मार्गदर्शनाद्वारे आपल्याला दैवी ज्ञान प्राप्त होते आणि तिन्ही जगांमध्ये अंतर्दृष्टी प्राप्त होते.
ਨਿਰਮਲੁ ਨਾਮੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ਜੇ ਗੁਣ ਕਾ ਗਾਹਕੁ ਹੋਇ ॥੭॥
जर एखादी व्यक्ती परमेश्वराच्या गुणांचा ग्राहक बनला तर तो किंवा ती त्याचे शुद्ध, पवित्र नाव कधीही विसरणार नाही. ॥७॥
ਖੇਲਿ ਗਏ ਸੇ ਪੰਖਣੂੰ ਜੋ ਚੁਗਦੇ ਸਰ ਤਲਿ ॥
जे जीवरूपी पक्षी पाण्याच्या तलावाजवळ दाणे खात होते, ते या जगात मानव रूपात थोड्या काळासाठी पाहुणे बनून आले होते आणि आयुष्याचा खेळ खेळून ते निघून गेले आहेत.
ਘੜੀ ਕਿ ਮੁਹਤਿ ਕਿ ਚਲਣਾ ਖੇਲਣੁ ਅਜੁ ਕਿ ਕਲਿ ॥
प्रत्येकाने एक किंवा दोन दिवस त्यांची भूमिका बजावल्यानंतर थोड्याच वेळात या जगातून निघून जावे लागते.
ਜਿਸੁ ਤੂੰ ਮੇਲਹਿ ਸੋ ਮਿਲੈ ਜਾਇ ਸਚਾ ਪਿੜੁ ਮਲਿ ॥੮॥
हा खेळ एक-दोन दिवसातच समाप्त होतो. हे परमेश्वरा! केवळ तुझ्याआशीर्वादांमुळे एखादी व्यक्ती तुमच्याशी एकरूप येऊ शकते आणि जीवनातील सत्याची खरी लढाई तो जिंकतो.॥८॥
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਊਪਜੈ ਹਉਮੈ ਮੈਲੁ ਨ ਜਾਇ ॥
गुरूशिवाय (मार्गदर्शन) व्यक्तीच्या हृदयात परमेश्वराविषयी खरे उत्पन्न होत नाही आणि अहंकाराची घाण निघून जात नाही.
ਸੋਹੰ ਆਪੁ ਪਛਾਣੀਐ ਸਬਦਿ ਭੇਦਿ ਪਤੀਆਇ ॥
जेव्हा मनुष्याला गुरूंच्या वचनातून पूर्णपणे समाधानी वाटते, तेव्हा मनुष्याला कळते की परमेश्वर अंतःकरणातच असतो.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੁ ਪਛਾਣੀਐ ਅਵਰ ਕਿ ਕਰੇ ਕਰਾਇ ॥੯॥
केवळ गुरूंच्या मार्गदर्शनामुळेच आपल्याला आत्मसाक्षात्कार मिळतो, गुरूंच्या मार्गदर्शनाशिवाय मनुष्य कोणतेही प्रयत्न करू शकत नाही. ॥९॥
ਮਿਲਿਆ ਕਾ ਕਿਆ ਮੇਲੀਐ ਸਬਦਿ ਮਿਲੇ ਪਤੀਆਇ ॥
जे गुरूच्या शब्दाने तृप्त झाल्यानंतर परमेश्वराशी एकरूप होतात, त्यांना पुन्हा एकरूप करण्याची गरज नाही कारण ते कधीही वेगळे होत नाहीत.
ਮਨਮੁਖਿ ਸੋਝੀ ਨਾ ਪਵੈ ਵੀਛੁੜਿ ਚੋਟਾ ਖਾਇ ॥
तथापि, स्वतःच्या इच्छानुसार वागणारा व्यक्ती हे समजत नाही; परमेश्वरापासून विभक्त झाल्यानंतर, अशी व्यक्ती दुःख सहन करत राहते.
ਨਾਨਕ ਦਰੁ ਘਰੁ ਏਕੁ ਹੈ ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜੀ ਜਾਇ ॥੧੦॥੧੧॥
हे नानक! मनुष्यासाठी, परमेश्वराचे द्वार आणि घर हाच जीवाचा एकमेव आधार आहे. त्याच्यासाठी दुसरे कोणतेही स्थान नाही. ॥१०॥११॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
श्रीरागु महला १ ॥
ਮਨਮੁਖਿ ਭੁਲੈ ਭੁਲਾਈਐ ਭੂਲੀ ਠਉਰ ਨ ਕਾਇ ॥
स्वतःच्या इच्छाशक्तीने वागणारी आत्मारूपी वधू योग्य मार्गापासून विचलित होऊन चुकीच्या मार्गाने जाते. ज्या स्त्रिने गुरूशिवाय आपला मार्ग गमावला आहे, तिला विश्रांतीची जागा सापडत नाही.
ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਕੋ ਨ ਦਿਖਾਵਈ ਅੰਧੀ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥
गुरूशिवाय कोणीही तिला परमेश्वराशी एकरूप होण्याचा योग्य मार्ग दाखवू शकत नाही, सांसारिक मोहात आंधळी होऊन ती इतरत्र भटकत राहते.
ਗਿਆਨ ਪਦਾਰਥੁ ਖੋਇਆ ਠਗਿਆ ਮੁਠਾ ਜਾਇ ॥੧॥
मायेच्या मोहाला बळी पडून आणि परमेश्वराशी सखोल संबंध निर्माण करणारे नाव आणि संपत्ती गमावलेल्या कोणत्याही जीवाची फसवणूक होते, त्याचे आध्यात्मिक जीवन लुटले जाते. ॥१॥
ਬਾਬਾ ਮਾਇਆ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇ ॥
हे माझ्या मित्रा! हे माया (सांसारिक प्रलोभन) आहे जे व्यक्तीच्या मनात भ्रम निर्माण करते.
ਭਰਮਿ ਭੁਲੀ ਡੋਹਾਗਣੀ ਨਾ ਪਿਰ ਅੰਕਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
या भ्रमात हरवलेली दुर्दैवी वधू (आत्मा) आपल्या पती-परमेश्वराशी एकरूप येऊ शकत नाही.॥१॥ रहाउ॥
ਭੂਲੀ ਫਿਰੈ ਦਿਸੰਤਰੀ ਭੂਲੀ ਗ੍ਰਿਹੁ ਤਜਿ ਜਾਇ ॥
ती विसरलेली स्त्री आपले घर (विवेक) सोडून निघून जाते आणि आपल्याच भूमीत हरवलेल्या परक्याप्रमाणे सर्व प्रकारच्या कर्मकांडात फिरतो.
ਭੂਲੀ ਡੂੰਗਰਿ ਥਲਿ ਚੜੈ ਭਰਮੈ ਮਨੁ ਡੋਲਾਇ ॥
योग्य मार्गावरून हरवल्यामुळे, आत्मा-वधू पर्वतावर चढते (तीर्थयात्रा आणि इतर विधी करते) परंतु तिचे मन नेहमीच संशयाने फिरत असते.
ਧੁਰਹੁ ਵਿਛੁੰਨੀ ਕਿਉ ਮਿਲੈ ਗਰਬਿ ਮੁਠੀ ਬਿਲਲਾਇ ॥੨॥
तिने केलेल्या कर्मामुळे ती परमेश्वरापासून विभक्त झाली आहे, ती परमेश्वराशी एकरूप कशी होऊ शकते? अहंकारामुळे तिची फसवणूक झाली आहे. ती दुःखी होऊन आक्रोश करते.॥२॥
ਵਿਛੁੜਿਆ ਗੁਰੁ ਮੇਲਸੀ ਹਰਿ ਰਸਿ ਨਾਮ ਪਿਆਰਿ ॥
गुरू विलग झालेल्यांना व्यक्तींना परमेश्वराशी एकरूप होण्यास मदत करतात. असे व्यक्ती प्रेमाने-भक्तीने परमेश्वराचे नामस्मरण करून परमेश्वराच्या नामाचा आनंद प्राप्त करतात.