Page 6
ਆਖਹਿ ਗੋਪੀ ਤੈ ਗੋਵਿੰਦ ॥
गिरीधर गोपाळ कृष्ण आणि त्यांच्या गोपीही त्या निरंकाराची स्तुती करतात.
ਆਖਹਿ ਈਸਰ ਆਖਹਿ ਸਿਧ ॥
महादेव आणि गोरख सारखे सिद्ध देखील त्याच्या कीर्तीचे गुणगान करतात.
ਆਖਹਿ ਕੇਤੇ ਕੀਤੇ ਬੁਧ ॥
निर्मात्याने या जगात निर्माण केलेले सर्व बुद्धिमान प्राणी देखील त्याच्या कीर्तीचे गुणगान करतात.
ਆਖਹਿ ਦਾਨਵ ਆਖਹਿ ਦੇਵ ॥
सर्व दानव आणि देव देखील त्याची स्तुती करतात.
ਆਖਹਿ ਸੁਰਿ ਨਰ ਮੁਨਿ ਜਨ ਸੇਵ ॥
जगातील सर्व सद्पुरुष, मानव, नारद, ऋषी आणि इतर भक्त त्यांचे गुणगान गातात.
ਕੇਤੇ ਆਖਹਿ ਆਖਣਿ ਪਾਹਿ ॥
बरेच लोक त्याचे वर्णन करीत आहेत आणि बरेच लोक त्यांच्या क्षमतेनुसार देवाच्या गुणांचे वर्णन करणार आहेत.
ਕੇਤੇ ਕਹਿ ਕਹਿ ਉਠਿ ਉਠਿ ਜਾਹਿ ॥
पुष्कळ लोक देवाच्या गुणांबद्दल वारंवार बोलता-बोलता या जगातून निघून जातात.
ਏਤੇ ਕੀਤੇ ਹੋਰਿ ਕਰੇਹਿ ॥
ही जितक्या प्रकारची सृष्टी त्याने निर्माण केली आहे, इतकी जरी पुन्हा निर्माण केली,
ਤਾ ਆਖਿ ਨ ਸਕਹਿ ਕੇਈ ਕੇਇ ॥
तरीही, ते त्याच्या गुणांचे पूर्णपणे वर्णन करू शकणार नाहीत.
ਜੇਵਡੁ ਭਾਵੈ ਤੇਵਡੁ ਹੋਇ ॥
परमेश्वराची महानता त्याच्या इच्छेनुसार वाढते आणि कमी होते.
ਨਾਨਕ ਜਾਣੈ ਸਾਚਾ ਸੋਇ ॥
श्री गुरु नानक म्हणतात की तो सत्य स्वरूप निरंकाराच आपल्या अमूल्य गुणांना जाणतो.
ਜੇ ਕੋ ਆਖੈ ਬੋਲੁਵਿਗਾੜੁ ॥
जर कोणी अहंकारी म्हणाला की तो किती मोठा आहे,
ਤਾ ਲਿਖੀਐ ਸਿਰਿ ਗਾਵਾਰਾ ਗਾਵਾਰੁ ॥੨੬॥
तर त्याला महामूर्ख समजले जाते. ॥२६॥
ਸੋ ਦਰੁ ਕੇਹਾ ਸੋ ਘਰੁ ਕੇਹਾ ਜਿਤੁ ਬਹਿ ਸਰਬ ਸਮਾਲੇ ॥
त्या रक्षक परमेश्वराचे दार आणि घर कसे आहे, जिथे तो बसून संपूर्ण सृष्टीचा सांभाळ करतो?
ਵਾਜੇ ਨਾਦ ਅਨੇਕ ਅਸੰਖਾ ਕੇਤੇ ਵਾਵਣਹਾਰੇ ॥
(येथे सद्गुरुजी त्यांच्या निवृत्तीच्या वेळी या प्रश्नाचे उत्तर देतात) हे मानव! त्याच्या दारात असंख्य प्रकारची वाद्ये आहेत आणि अनेक लोक ती वाद्ये वाजवत आहेत.
ਕੇਤੇ ਰਾਗ ਪਰੀ ਸਿਉ ਕਹੀਅਨਿ ਕੇਤੇ ਗਾਵਣਹਾਰੇ ॥
तेथे अनेक राग आहेत आणि राग गाणारे ही असंख्य लोक आहेत. सर्व आपापल्या पद्धतीने तुझे गुणगान गात आहेत.
ਗਾਵਹਿ ਤੁਹਨੋ ਪਉਣੁ ਪਾਣੀ ਬੈਸੰਤਰੁ ਗਾਵੈ ਰਾਜਾ ਧਰਮੁ ਦੁਆਰੇ ॥
वारा, पाणी आणि अग्नि देवता त्या निरंकाराचे गुणगान गात आहेत आणि सर्व प्राणिमात्रांच्या कृतींचे विश्लेषक धर्मराजही त्याच्या दारात उभे राहून त्याची महिमा गात आहेत.
ਗਾਵਹਿ ਚਿਤੁ ਗੁਪਤੁ ਲਿਖਿ ਜਾਣਹਿ ਲਿਖਿ ਲਿਖਿ ਧਰਮੁ ਵੀਚਾਰੇ ॥
सजीवांनी केलेल्या कर्माविषयी लिहिणारा चित्र-गुप्तही त्या अकाल-पुरुषाचे गुणगान गातो आणि धर्मराजा चित्र-गुप्ताने लिहिलेल्या शुभ-अशुभ कर्माचा विचार करतो.
ਗਾਵਹਿ ਈਸਰੁ ਬਰਮਾ ਦੇਵੀ ਸੋਹਨਿ ਸਦਾ ਸਵਾਰੇ ॥
तुझ्याद्वारे निर्मित शिव, ब्रह्मा आणि त्यांच्या देवी (शक्ती) हे सर्व तुझेच गुणगान करत आहेत
ਗਾਵਹਿ ਇੰਦ ਇਦਾਸਣਿ ਬੈਠੇ ਦੇਵਤਿਆ ਦਰਿ ਨਾਲੇ ॥
हे निरंकार ! सर्व देव आणि सिंहासनावर बसलेला स्वर्गाचा अधिपती इंद्र इतर देवतांसह तुझ्या दारात उभे राहून तुझे गुणगान गात आहे.
ਗਾਵਹਿ ਸਿਧ ਸਮਾਧੀ ਅੰਦਰਿ ਗਾਵਨਿ ਸਾਧ ਵਿਚਾਰੇ ॥
कर्तृत्ववान लोक समाधीत असताना तुझी स्तुती करतात, विचारी ऋषी विवेकाने तुझी स्तुती करतात.
ਗਾਵਨਿ ਜਤੀ ਸਤੀ ਸੰਤੋਖੀ ਗਾਵਹਿ ਵੀਰ ਕਰਾਰੇ ॥
यती, सती आणि समाधानी लोकही तुझे गुणगान गातात तसेच पराक्रमी योद्धेही तुझे गुणगान करतात.
ਗਾਵਨਿ ਪੰਡਿਤ ਪੜਨਿ ਰਖੀਸਰ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਵੇਦਾ ਨਾਲੇ ॥
जगातील सर्व विद्वान आणि महान जितेंद्रिय ऋषी युगानुयुगे वेदांचा अभ्यास करून त्या अकालपुरुषाची स्तुती करत आहेत.
ਗਾਵਹਿ ਮੋਹਣੀਆ ਮਨੁ ਮੋਹਨਿ ਸੁਰਗਾ ਮਛ ਪਇਆਲੇ ॥
मन मोहून टाकणाऱ्या सर्व सुंदर स्त्रिया स्वर्ग, मृत्यू आणि नरकात तुझे गुणगान गात आहेत.
ਗਾਵਨਿ ਰਤਨ ਉਪਾਏ ਤੇਰੇ ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਨਾਲੇ ॥
निरंकाराने निर्माण केलेली चौदा रत्ने, जगातील अडुसष्ठ तीर्थक्षेत्रे आणि त्यात उपस्थित संतही त्याचे गुणगान गातात.
ਗਾਵਹਿ ਜੋਧ ਮਹਾਬਲ ਸੂਰਾ ਗਾਵਹਿ ਖਾਣੀ ਚਾਰੇ ॥
सर्व योद्धे, पराक्रमी पुरुष आणि शूर पुरुष अकालपुरुषाची स्तुती करतात, उत्पत्तीचे चार स्त्रोत (अण्डज, जरायुज, स्वेदज व उदभिज्ज) देखील त्याची स्तुती करतात.
ਗਾਵਹਿ ਖੰਡ ਮੰਡਲ ਵਰਭੰਡਾ ਕਰਿ ਕਰਿ ਰਖੇ ਧਾਰੇ ॥
नवखंड, मंडल आणि संपूर्ण ब्रम्हांड, ज्या निर्मात्याने निर्माण केले आहे आणि धारण केले आहे, ते सर्व तुझे गुणगान गातात.
ਸੇਈ ਤੁਧੁਨੋ ਗਾਵਹਿ ਜੋ ਤੁਧੁ ਭਾਵਨਿ ਰਤੇ ਤੇਰੇ ਭਗਤ ਰਸਾਲੇ ॥
साक्षात जे तुझ्या भक्तीत लीन आहेत, जे तुझ्या नामात रमलेले आहेत आणि जे तुझ्या नावाचे रसिक आहेत, तेच तुझे गुणगान गाऊ शकतात.
ਹੋਰਿ ਕੇਤੇ ਗਾਵਨਿ ਸੇ ਮੈ ਚਿਤਿ ਨ ਆਵਨਿ ਨਾਨਕੁ ਕਿਆ ਵੀਚਾਰੇ ॥
असे असंख्य आणखी जीव मला आठवत नाही आहेत, जे तुझी स्तुती करतात. हे नानक ! मी त्या जीवांची गणना म्हणजे विचार कुठे पर्यंत करू.
ਸੋਈ ਸੋਈ ਸਦਾ ਸਚੁ ਸਾਹਿਬੁ ਸਾਚਾ ਸਾਚੀ ਨਾਈ ॥
त्या सत्यस्वरूप अकालपुरुषाचे अस्तित्त्व भूतकाळातही होते, या सद्गुणी निरांकाराचे अस्तित्त्व वर्तमानकाळातही राहील.
ਹੈ ਭੀ ਹੋਸੀ ਜਾਇ ਨ ਜਾਸੀ ਰਚਨਾ ਜਿਨਿ ਰਚਾਈ ॥
तो सदैव भविष्यात असेल, तो निर्माता परमेश्वर ना जन्म घेत, तसेच त्याचा नाशही कधी होत नाही.
ਰੰਗੀ ਰੰਗੀ ਭਾਤੀ ਕਰਿ ਕਰਿ ਜਿਨਸੀ ਮਾਇਆ ਜਿਨਿ ਉਪਾਈ ॥
सृष्टीचा निर्माता ईश्वराने आपल्या मायाजालातून रंगीबेरंगी, विविध आकाराचे आणि असंख्य सजीवांची निर्मिती केली आहे.
ਕਰਿ ਕਰਿ ਵੇਖੈ ਕੀਤਾ ਆਪਣਾ ਜਿਵ ਤਿਸ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ॥
आपल्या या उत्पतीला करून-करून तो आपल्या आवडीनुसारच बघतो म्हणजेच त्याच्या इच्छेनुसार त्यांची काळजी घेतो.
ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੋਈ ਕਰਸੀ ਹੁਕਮੁ ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਈ ॥
त्या अकालपुरुषाला जे काही काम चांगले वाटेल ते तो करतो आणि भविष्यातही करील, त्याला ते करण्याची आज्ञा देणारा त्याच्यासारखा कोणी नाही.
ਸੋ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਸਾਹਾ ਪਾਤਿਸਾਹਿਬੁ ਨਾਨਕ ਰਹਣੁ ਰਜਾਈ ॥੨੭॥
गुरु नानक म्हणतात की हे मानवा! तो देवाच्या राजांचा राजा म्हणजेच सम्राट आहे, त्याच्या आज्ञेत राहणेच योग्य आहे. ॥ २७ ॥
ਮੁੰਦਾ ਸੰਤੋਖੁ ਸਰਮੁ ਪਤੁ ਝੋਲੀ ਧਿਆਨ ਕੀ ਕਰਹਿ ਬਿਭੂਤਿ ॥
गुरुजी म्हणतात, हे मानव योगी! तू संतोष रुपी मुद्रा, दुष्कर्मातून लज्जेचे पात्र, पापमुक्त राहून इहलोक आणि परलोकात टिकवता येईल असा प्रतिष्ठेचा झगा अंगीकारून भगवंताच्या नामस्मरणाच्या तेजाने शरीर सुशोभित ठेवा.
ਖਿੰਥਾ ਕਾਲੁ ਕੁਆਰੀ ਕਾਇਆ ਜੁਗਤਿ ਡੰਡਾ ਪਰਤੀਤਿ ॥
मृत्यूचे स्मरण करणे तुझ्या मांडीवर झोपल्यासारखे आहे, शरीर शुद्ध ठेवणे ही योगाची युक्ती आहे, अकालपुरुषावरील तुमची दृढ श्रद्धा ही त्याची काठी आहे. हे सर्व सद्गुण अंगीकारणे हेच योग्याचे खरे रूप आहे.
ਆਈ ਪੰਥੀ ਸਗਲ ਜਮਾਤੀ ਮਨਿ ਜੀਤੈ ਜਗੁ ਜੀਤੁ ॥
तुम्ही जगातील सर्व प्राणिमात्रांवर प्रेम करावे, म्हणजेच त्यांचे सुख-दु:ख स्वतःचे समजून अनुभवावे, हा तुमचा सर्वोत्तम पंथ (योगींचा सर्वोत्तम पंथ) आहे. वासनेसारख्या दुर्गुणांपासून मनावर विजय मिळवणे म्हणजे जग जिंकण्यासारखे आहे.
ਆਦੇਸੁ ਤਿਸੈ ਆਦੇਸੁ ॥
नमस्कार आहे, त्या केवळ त्या सगुण स्वरूप निरंकारालाच नमस्कार आहे.
ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੨੮॥
जो सर्वांचे मूळ, रंगहीन, पवित्र स्वरूप, आदि रहित, अनश्वर व अपरिवर्तनीय स्वरूप आहे. ॥२८॥
ਭੁਗਤਿ ਗਿਆਨੁ ਦਇਆ ਭੰਡਾਰਣਿ ਘਟਿ ਘਟਿ ਵਾਜਹਿ ਨਾਦ ॥
हे मानव! निरंकाराच्या सर्वव्यापी ज्ञानाचे भांडार हेच तुझे भोजन आहे, तुमचे हृदय दयाळूपणाने भरले जाईल, कारण दयाळूपणानेच सद्गुण प्राप्त होतात. सतत उदयास येणारे चैतन्य हे एखाद्या संगीताच्या आवाजासारखे आहे.
ਆਪਿ ਨਾਥੁ ਨਾਥੀ ਸਭ ਜਾ ਕੀ ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਅਵਰਾ ਸਾਦ ॥
ज्याने संपूर्ण सृष्टी एकाच सूत्राने बांधली आहे, तो निर्माता परम ईश्वर नाथ आहेत, सर्व रिद्धी आणि सिद्धी वेगळ्या प्रकारच्या आहेत.
ਸੰਜੋਗੁ ਵਿਜੋਗੁ ਦੁਇ ਕਾਰ ਚਲਾਵਹਿ ਲੇਖੇ ਆਵਹਿ ਭਾਗ ॥
संयोग आणि वियोग हे दोन्ही नियम एकत्रितपणे या विश्वाचे कार्य चालवत आहेत, सजीवांना त्यांच्या कर्मानुसार त्यांचे भाग्य प्राप्त होते.