Page 1425
ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੫
શ્લોક મહલા ૫ ||
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સદગુરૂની કૃપાથી મળે છે
ਰਤੇ ਸੇਈ ਜਿ ਮੁਖੁ ਨ ਮੋੜੰਨਿੑ ਜਿਨੑੀ ਸਿਞਾਤਾ ਸਾਈ ॥
જેણે ગુરુને ઓળખ્યા છે તેઓ તેમની ભક્તિમાં લીન રહે છે અને ક્યારેય પીઠ ફેરવતા નથી.
ਝੜਿ ਝੜਿ ਪਵਦੇ ਕਚੇ ਬਿਰਹੀ ਜਿਨੑਾ ਕਾਰਿ ਨ ਆਈ ॥੧॥
જેઓ પ્રેમ અને ભક્તિનું કામ જાણતા નથી, તે કાચા પ્રેમીઓ ભાંગી પડે છે.|| ૧ ||
ਧਣੀ ਵਿਹੂਣਾ ਪਾਟ ਪਟੰਬਰ ਭਾਹੀ ਸੇਤੀ ਜਾਲੇ ॥
પ્રભુ વિનાના સુંદર વસ્ત્રો પણ અગ્નિમાં બળી જવાના છે.
ਧੂੜੀ ਵਿਚਿ ਲੁਡੰਦੜੀ ਸੋਹਾਂ ਨਾਨਕ ਤੈ ਸਹ ਨਾਲੇ ॥੨॥
ગુરુ નાનકે કહ્યું છે કે હે પ્રભુ! તું મારી સાથે હોય તો મને ધૂળમાં રગડવાનું પણ ગમે છે ||૨||
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਅਰਾਧੀਐ ਨਾਮਿ ਰੰਗਿ ਬੈਰਾਗੁ ॥
ગુરુના ઉપદેશથી આરાધના કરો, પ્રભુના નામના રંગમાં વૈરાગ્ય પ્રાપ્ત થાય છે.
ਜੀਤੇ ਪੰਚ ਬੈਰਾਈਆ ਨਾਨਕ ਸਫਲ ਮਾਰੂ ਇਹੁ ਰਾਗੁ ॥੩॥
હે નાનક! જેઓ પાંચ દુર્ગુણોને દૂર કરવામાં સક્ષમ છે, આ મારુ રાગ તેમના માટે સફળ છે || ૩ ||
ਜਾਂ ਮੂੰ ਇਕੁ ਤ ਲਖ ਤਉ ਜਿਤੀ ਪਿਨਣੇ ਦਰਿ ਕਿਤੜੇ ॥
હે બ્રાહ્મણ! મારા માટે તો એક પરમ પરમેશ્વર જ લાખો - કરોડો સમાન છે, જેના દરવાજે ઘણા માંગવાવાળા છે
ਬਾਮਣੁ ਬਿਰਥਾ ਗਇਓ ਜਨੰਮੁ ਜਿਨਿ ਕੀਤੋ ਸੋ ਵਿਸਰੇ ॥੪॥
હે બ્રાહ્મણ! તારો જન્મ વ્યર્થ ગયો, તને જે ઈશ્વરે બનાવ્યો, એને જ તું ભૂલી ગયો || ૪ ||
ਸੋਰਠਿ ਸੋ ਰਸੁ ਪੀਜੀਐ ਕਬਹੂ ਨ ਫੀਕਾ ਹੋਇ ॥
નામ રસ સોરઠ રાગ દ્વારા પીવો જોઈએ, જે ક્યારેય ઝાંખો થતો નથી.
ਨਾਨਕ ਰਾਮ ਨਾਮ ਗੁਨ ਗਾਈਅਹਿ ਦਰਗਹ ਨਿਰਮਲ ਸੋਇ ॥੫॥
ગુરુ નાનક કહે છે - જે ઈશ્વરના ગુણગાન ગાય છે, પ્રભુના દરબારમાં તેની જ પ્રતિષ્ઠા છે. ||૫||
ਜੋ ਪ੍ਰਭਿ ਰਖੇ ਆਪਿ ਤਿਨ ਕੋਇ ਨ ਮਾਰਈ ॥
પ્રભુ જેને બચાવવાના છે તેને કોઈ મારી શકતું નથી.
ਅੰਦਰਿ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਸਦਾ ਗੁਣ ਸਾਰਈ ॥
જેના હૃદયમાં સુખનિધિ પ્રભુનું નામ છે, તે હંમેશા નિરંકારની સ્તુતિ કરે છે.
ਏਕਾ ਟੇਕ ਅਗੰਮ ਮਨਿ ਤਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਧਾਰਈ ॥
તે પ્રભુનો આશ્રય લે છે અને તેને મન અને શરીરમાં ધારણ કરે છે.
ਲਗਾ ਰੰਗੁ ਅਪਾਰੁ ਕੋ ਨ ਉਤਾਰਈ ॥
તેણે પ્રભુનો રંગ લાગેલો હોય છે, જેને કોઈ ઉતારી શકતું નથી.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ਸਹਜਿ ਸੁਖੁ ਸਾਰਈ ॥
ગુરુમુખ ઈશ્વરનો મહિમા કરે છે અને કુદરતી સુખ મેળવે છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਰਿਦੈ ਉਰਿ ਹਾਰਈ ॥੬॥
હે નાનક! તે પોતાના હૃદયમાં સુખનિધિ હરિનામની માળા ધારણ કરે છે. || ૬ ||
ਕਰੇ ਸੁ ਚੰਗਾ ਮਾਨਿ ਦੁਯੀ ਗਣਤ ਲਾਹਿ ॥
પરમાત્મા જે કઈ પણ કરે છે, તે આનંદથી માણો, દ્વૈતભાવ છોડો.
ਅਪਣੀ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲਿ ਆਪੇ ਲੈਹੁ ਲਾਇ ॥
તે પોતાની કૃપામાં ભળી જાય છે.
ਜਨ ਦੇਹੁ ਮਤੀ ਉਪਦੇਸੁ ਵਿਚਹੁ ਭਰਮੁ ਜਾਇ ॥
હે પ્રભુ! તમારા ભક્તોને ઉપદેશ આપો, જેથી મનમાંથી મૂંઝવણ દૂર થાય.
ਜੋ ਧੁਰਿ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖੁ ਸੋਈ ਸਭ ਕਮਾਇ ॥
સર્જનહારે તેના નસીબમાં જે લખ્યું હોય તે બધું જ કરવાનું હોય છે.
ਸਭੁ ਕਛੁ ਤਿਸ ਦੈ ਵਸਿ ਦੂਜੀ ਨਾਹਿ ਜਾਇ ॥
બધું પરમેશ્વરના હાથમાં જ છે, બીજા કોઈના નહીં.
ਨਾਨਕ ਸੁਖ ਅਨਦ ਭਏ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਮੰਨਿ ਰਜਾਇ ॥੭॥
ગુરુ નાનક કહે છે - પ્રભુની ઈચ્છાનું પાલન કરવાથી જ સુખ અને આનંદની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે.|| ૭ ||
ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਜਿਨ ਸਿਮਰਿਆ ਸੇਈ ਭਏ ਨਿਹਾਲ ॥
જેમણે પૂર્ણ ગુરુનું સ્મરણ કર્યું છે, તેઓને રાહત થાય છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਅਰਾਧਣਾ ਕਾਰਜੁ ਆਵੈ ਰਾਸਿ ॥੮॥
નાનકે કહ્યું છે કે ઈશ્વરની ઉપાસના કરવાથી તમામ કાર્યો પૂર્ણ થાય છે.|| ૮ ||
ਪਾਪੀ ਕਰਮ ਕਮਾਵਦੇ ਕਰਦੇ ਹਾਏ ਹਾਇ ॥
પાપ કરનારા આખરે રડે છે.
ਨਾਨਕ ਜਿਉ ਮਥਨਿ ਮਾਧਾਣੀਆ ਤਿਉ ਮਥੇ ਧ੍ਰਮ ਰਾਇ ॥੯॥
નાનક કહે છે કે જેમ મંથન સાથે મંથન થાય છે, એ જ રીતે યમરાજ તેમનું મંથન કરે છે. ||૯||
ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਨਿ ਸਾਜਨਾ ਜਨਮ ਪਦਾਰਥੁ ਜੀਤਿ ॥
સદાચારી પુરુષો ઈશ્વરનું ધ્યાન કરીને પોતાનો જન્મ જીતી લે છે.
ਨਾਨਕ ਧਰਮ ਐਸੇ ਚਵਹਿ ਕੀਤੋ ਭਵਨੁ ਪੁਨੀਤ ॥੧੦॥
નાનકનું માનવું છે કે ધર્મનો ઉપદેશ આપીને તેઓ વિશ્વને પણ શુદ્ધ કરે છે.|| ૧૦ ||
ਖੁਭੜੀ ਕੁਥਾਇ ਮਿਠੀ ਗਲਣਿ ਕੁਮੰਤ੍ਰੀਆ ॥
હું તો ખોટા સલાહકારોની વાતને મીઠી ગણીને ખરાબ રીતે ફસાઈ ગયો છું
ਨਾਨਕ ਸੇਈ ਉਬਰੇ ਜਿਨਾ ਭਾਗੁ ਮਥਾਹਿ ॥੧੧॥
હે નાનક! જેમના કપાળ પર સૌભાગ્ય હોય છે, તે બચી ગયા છે || ૧૧ ||
ਸੁਤੜੇ ਸੁਖੀ ਸਵੰਨਿੑ ਜੋ ਰਤੇ ਸਹ ਆਪਣੈ ॥
જેઓ પોતાના ગુરુના સ્મરણમાં લીન રહે છે, તેઓ આ રીતે શાંતિથી સૂઈ જાય છે.
ਪ੍ਰੇਮ ਵਿਛੋਹਾ ਧਣੀ ਸਉ ਅਠੇ ਪਹਰ ਲਵੰਨਿੑ ॥੧੨॥
મલિકના પ્રેમથી વિખૂટા પડેલા આઠ પ્રહર વ્યાકુળ હોય છે || ૧૨ ||
ਸੁਤੜੇ ਅਸੰਖ ਮਾਇਆ ਝੂਠੀ ਕਾਰਣੇ ॥
અસંખ્ય લોકો ખોટા વહેમને કારણે અજ્ઞાનતામાં સૂઈ રહ્યા છે.
ਨਾਨਕ ਸੇ ਜਾਗੰਨਿੑ ਜਿ ਰਸਨਾ ਨਾਮੁ ਉਚਾਰਣੇ ॥੧੩॥
હે નાનક! જેઓ ઈશ્વરનું નામ રસ સાથે ઉચ્ચાર કરે છે, તે વાસ્તવમાં જાગૃત માનવામાં આવે છે || ૧૩ ||
ਮ੍ਰਿਗ ਤਿਸਨਾ ਪੇਖਿ ਭੁਲਣੇ ਵੁਠੇ ਨਗਰ ਗੰਧ੍ਰਬ ॥
મૃગજળ અને ગાંધર્વ નગરી જોઈને લોકો દિગ્મૂઢ થઈ જાય છે.
ਜਿਨੀ ਸਚੁ ਅਰਾਧਿਆ ਨਾਨਕ ਮਨਿ ਤਨਿ ਫਬ ॥੧੪॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે જે વ્યક્તિ ઈશ્વરની પૂજા કરે છે, તે જ વ્યક્તિ તેના મન અને શરીરથી સુંદર દેખાય છે || ૧૪ ||
ਪਤਿਤ ਉਧਾਰਣ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਸੰਮ੍ਰਥ ਪੁਰਖੁ ਅਪਾਰੁ ॥
પરબ્રહ્મ મૃત્યુ પામેલા આત્માઓના ઉદ્ધારક છે, તે સર્વશક્તિમાન અને અનંત છે.