Page 983
ਮੇਰੇ ਸਤਿਗੁਰ ਕੇ ਮਨਿ ਬਚਨ ਨ ਭਾਏ ਸਭ ਫੋਕਟ ਚਾਰ ਸੀਗਾਰੇ ॥੩॥
જો મારા સદ્દગુરુના મનને તેની વાત યોગ્ય લગતી નથી તો તેના માટે બધા શૃંગાર વ્યર્થ છે ॥૩॥
ਮਟਕਿ ਮਟਕਿ ਚਲੁ ਸਖੀ ਸਹੇਲੀ ਮੇਰੇ ਠਾਕੁਰ ਕੇ ਗੁਨ ਸਾਰੇ ॥
હે સખી-સહેલી! મટકી-મટકીને પ્રેમપૂર્વક ચાલો મારા ઠાકુરજીના ગુણોનું સ્મરણ કરો
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੇਵਾ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਭ ਭਾਈ ਮੈ ਸਤਿਗੁਰ ਅਲਖੁ ਲਖਾਰੇ ॥੪॥
ગુરુના દિશા-નિર્દેશ અનુસાર કરેલી સેવા જ મારા પ્રભુને સારી લાગે છે સદ્દગુરુએ અલખ પ્રભુને દેખાડી દીધું છે ॥૪॥
ਨਾਰੀ ਪੁਰਖੁ ਪੁਰਖੁ ਸਭ ਨਾਰੀ ਸਭੁ ਏਕੋ ਪੁਰਖੁ ਮੁਰਾਰੇ ॥
જગતમાં જેટલા પણ સ્ત્રી પુરુષ છે તે બધાનો માલિક એક પરમાત્મા જ છે
ਸੰਤ ਜਨਾ ਕੀ ਰੇਨੁ ਮਨਿ ਭਾਈ ਮਿਲਿ ਹਰਿ ਜਨ ਹਰਿ ਨਿਸਤਾਰੇ ॥੫॥
જેણે સંત જનોની ચરણ-ધૂળ મનમાં સારી લાગે છે ભક્તજનોથી મળીને તેની મુક્તિ થઈ ગઈ છે ॥૫॥
ਗ੍ਰਾਮ ਗ੍ਰਾਮ ਨਗਰ ਸਭ ਫਿਰਿਆ ਰਿਦ ਅੰਤਰਿ ਹਰਿ ਜਨ ਭਾਰੇ ॥
હું ગામ-ગામ તેમજ બધા નગરોમાં પરમાત્માને શોધતો રહું છું પરંતુ હરિ-ભક્તોએ તેમને હૃદયમાં જ મેળવી લીધા છે
ਸਰਧਾ ਸਰਧਾ ਉਪਾਇ ਮਿਲਾਏ ਮੋ ਕਉ ਹਰਿ ਗੁਰ ਗੁਰਿ ਨਿਸਤਾਰੇ ॥੬॥
ગુરુએ મનમાં શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન કરીને પરમાત્માથી મળીને મારો ઉદ્ધાર કરી દીધો છે ॥૬॥
ਪਵਨ ਸੂਤੁ ਸਭੁ ਨੀਕਾ ਕਰਿਆ ਸਤਿਗੁਰਿ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੇ ॥
ગુરુના શબ્દનું ચિંતન કરીને જીવન-શ્વાસને સફળ કરી લીધી છે
ਨਿਜ ਘਰਿ ਜਾਇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸੁ ਪੀਆ ਬਿਨੁ ਨੈਨਾ ਜਗਤੁ ਨਿਹਾਰੇ ॥੭॥
હવે પોતાના સાચા ઘરમાં જઈને નામ રસનું સેવન કરી લીધું છે અને આ આંખો વગર જ્ઞાન-ચક્ષુથી જગતનો મોહ જોઈ લીધો છે ॥૭॥
ਤਉ ਗੁਨ ਈਸ ਬਰਨਿ ਨਹੀ ਸਾਕਉ ਤੁਮ ਮੰਦਰ ਹਮ ਨਿਕ ਕੀਰੇ ॥
હે પ્રભુ! અમે તારા ગુણ વર્ણન કરી શકતા નથી તારા સુંદર ઘરમાં અમે નાનકડા કીડા છીએ
ਨਾਨਕ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਹੁ ਗੁਰ ਮੇਲਹੁ ਮੈ ਰਾਮੁ ਜਪਤ ਮਨੁ ਧੀਰੇ ॥੮॥੫॥
નાનક વંદના કરે છે કે હે હરિ! કૃપા કરીને મને ગુરુથી મળાવી દો કારણ કે તારું નામ જપીને મનને ધૈર્ય પ્રાપ્ત થાય છે ॥૮॥૫॥
ਨਟ ਮਹਲਾ ੪ ॥
નટ મહેલ ૪॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਭਜੁ ਠਾਕੁਰ ਅਗਮ ਅਪਾਰੇ ॥
હે મન! અગમ્ય-અપાર હરિનું ભજન કરો
ਹਮ ਪਾਪੀ ਬਹੁ ਨਿਰਗੁਣੀਆਰੇ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਗੁਰਿ ਨਿਸਤਾਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અમે ખુબ પાપી તેમજ ગુણવિહીન છીએ પરંતુ ગુરુએ કૃપા કરીને અમારો ઉદ્ધાર કરી દીધો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਾਧੂ ਪੁਰਖ ਸਾਧ ਜਨ ਪਾਏ ਇਕ ਬਿਨਉ ਕਰਉ ਗੁਰ ਪਿਆਰੇ ॥
જેણે સાધુ પુરુષ સાધુજન મેળવી લીધા છે તે ગુરુના વ્હાલાથી હું એક વિનંતી કરું છું કે
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਧਨੁ ਪੂਜੀ ਦੇਵਹੁ ਸਭੁ ਤਿਸਨਾ ਭੂਖ ਨਿਵਾਰੇ ॥੧॥
મને રામ નામ રૂપી ધનની પુંજી આપી દો તેથી મારી તૃષ્ણાની ભૂખ નિવૃત થઈ જાય ॥૧॥
ਪਚੈ ਪਤੰਗੁ ਮ੍ਰਿਗ ਭ੍ਰਿੰਗ ਕੁੰਚਰ ਮੀਨ ਇਕ ਇੰਦ੍ਰੀ ਪਕਰਿ ਸਘਾਰੇ ॥
પતંગિયું, મૃગ, ભમરો, હાથી અને માછલી બધા એક-એક ઇન્દ્રિયોના દોષમાં નષ્ટ થઈ જાય છે
ਪੰਚ ਭੂਤ ਸਬਲ ਹੈ ਦੇਹੀ ਗੁਰੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਪ ਨਿਵਾਰੇ ॥੨॥
પરંતુ અમારા શરીરમાં પાંચ શક્તિશાળી તત્વ-કામ,ક્રોધ,મોહ,લોભ અને અહંકાર હાજર છે પરંતુ ગુરુ-સદ્દગુરુ જ આ પાપોથી છુટકારો અપાવી શકે છે ॥૨॥
ਸਾਸਤ੍ਰ ਬੇਦ ਸੋਧਿ ਸੋਧਿ ਦੇਖੇ ਮੁਨਿ ਨਾਰਦ ਬਚਨ ਪੁਕਾਰੇ ॥
અમે શાસ્ત્રો તેમજ વેદોનું સારી રીતે અધ્યયન કર્યું છે અને નારદ મુનિના વચનોનું પણ નિરીક્ષણ કરી લીધું છે
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਪੜਹੁ ਗਤਿ ਪਾਵਹੁ ਸਤਸੰਗਤਿ ਗੁਰਿ ਨਿਸਤਾਰੇ ॥੩॥
બધા આ જ અવાજ કરી રહ્યા છે કે રામ-નામનો પાઠ વાંચો અને પરમગતિ મેળવી લો પરંતુ ગુરુની સત્સંગતિમાં જ મુક્તિ સંભવ છે ॥૩॥
ਪ੍ਰੀਤਮ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗੀ ਪ੍ਰਭ ਕੇਰੀ ਜਿਵ ਸੂਰਜੁ ਕਮਲੁ ਨਿਹਾਰੇ ॥
પ્રિયતમ-પ્રભુથી પ્રીતિ લાગી ગઈ છે જેમ કમળનું ફૂલ સૂર્યને જોતું રહે છે
ਮੇਰ ਸੁਮੇਰ ਮੋਰੁ ਬਹੁ ਨਾਚੈ ਜਬ ਉਨਵੈ ਘਨ ਘਨਹਾਰੇ ॥੪॥
જેમ ઘટાઓ આવવાથી વરસાદ ગાજે છે તો જંગલો તેમજ પર્વતોમાં મોર ખુશી-ખુશી નાચે છે ॥૪॥
ਸਾਕਤ ਕਉ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਹੁ ਸਿੰਚਹੁ ਸਭ ਡਾਲ ਫੂਲ ਬਿਸੁਕਾਰੇ ॥
જો શક્તિરૂપી વૃક્ષને અમૃત-જળને સીંચવામાં આવે તો પણ શાખાઓ, પાંદડા, ફૂલ ઝેરીલા જ રહે છે
ਜਿਉ ਜਿਉ ਨਿਵਹਿ ਸਾਕਤ ਨਰ ਸੇਤੀ ਛੇੜਿ ਛੇੜਿ ਕਢੈ ਬਿਖੁ ਖਾਰੇ ॥੫॥
જેમ-જેમ સારો મનુષ્ય માયાવી મનુષ્યથી નમ્રતાથી વાત કરે છે તે તેને છેડછાડ દ્વારા તેમ-તેમ ઝેર રૂપી કડવા વચન કે બોલે છે ॥૫॥
ਸੰਤਨ ਸੰਤ ਸਾਧ ਮਿਲਿ ਰਹੀਐ ਗੁਣ ਬੋਲਹਿ ਪਰਉਪਕਾਰੇ ॥
સંતો-સાધુજનોની સાથે મળીને રહેવું જોઈએ તે લોકોના સારા માટે શુભ વચન બોલતા રહે છે
ਸੰਤੈ ਸੰਤੁ ਮਿਲੈ ਮਨੁ ਬਿਗਸੈ ਜਿਉ ਜਲ ਮਿਲਿ ਕਮਲ ਸਵਾਰੇ ॥੬॥
જ્યારે કોઈ ભદ્રપુરુષને સંત મળી જાય તો તેનું આમ એમ ખીલી જાય છે જેમ પાણીમાં કમળ ખીલી જાય છે ॥૬॥
ਲੋਭ ਲਹਰਿ ਸਭੁ ਸੁਆਨੁ ਹਲਕੁ ਹੈ ਹਲਕਿਓ ਸਭਹਿ ਬਿਗਾਰੇ ॥
લોભની લોભની લહેરમાં પડનાર મનુષ્ય પાગલ કુતરા જેવો છે જે બધા લોકોને કરડીને તે જ બીમારી લગાવી દે છે
ਮੇਰੇ ਠਾਕੁਰ ਕੈ ਦੀਬਾਨਿ ਖਬਰਿ ਹੋੁਈ ਗੁਰਿ ਗਿਆਨੁ ਖੜਗੁ ਲੈ ਮਾਰੇ ॥੭॥
જ્યારે મારા ઠાકુરજીના દરબારમાં તેની ખબર થાય છે તો ગુરુ જ્ઞાનની તલવાર લઈને તેનો અંત કરી દે છે ॥૭॥
ਰਾਖੁ ਰਾਖੁ ਰਾਖੁ ਪ੍ਰਭ ਮੇਰੇ ਮੈ ਰਾਖਹੁ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰੇ ॥
હે પ્રભુ! કૃપા કરીને મારી રક્ષા કરો
ਨਾਨਕ ਮੈ ਧਰ ਅਵਰ ਨ ਕਾਈ ਮੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਨਿਸਤਾਰੇ ॥੮॥੬॥ ਛਕਾ ੧ ॥
નાનકનું કહેવું છે કે મારો બીજો કોઈ સહારો નથી પરંતુ સદ્દગુરુ જ મને મુક્ત કરી શકે છે ॥૮॥૬॥ છ ૧॥ મહેલ ૪ ની છ અષ્ટપદીઓનો સમૂહ