Page 830
ਅਨਿਕ ਭਗਤ ਅਨਿਕ ਜਨ ਤਾਰੇ ਸਿਮਰਹਿ ਅਨਿਕ ਮੁਨੀ ॥
અનેક ભક્તો, અનેક સંતજન તેમજ અનેક મુનિ તેનું સ્મરણ કરતા સંસાર સમુદ્રથી તરી ગયા છે.
ਅੰਧੁਲੇ ਟਿਕ ਨਿਰਧਨ ਧਨੁ ਪਾਇਓ ਪ੍ਰਭ ਨਾਨਕ ਅਨਿਕ ਗੁਨੀ ॥੨॥੨॥੧੨੭॥
હે નાનક! પ્રભુ ગુણોનો ઊંડો સમુદ્ર છે અને તેની પ્રાપ્તિ તો આમ છે, જેમ અંધે લાકડી તથા નિર્ધને ધન મેળવી લીધું હોય ॥૨॥૨॥૧૨૭॥
ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧੩ ਪੜਤਾਲ
રાગ બિલાવલ મહેલ ૫ ઘર ૧૩ પડતાલ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਮੋਹਨ ਨੀਦ ਨ ਆਵੈ ਹਾਵੈ ਹਾਰ ਕਜਰ ਬਸਤ੍ਰ ਅਭਰਨ ਕੀਨੇ ॥
હે પ્રભુ! તારા વગર મને ઊંઘ આવતી નથી અને નિસાસો ભરતી રહું છું. મેં પોતાના ગળામાં હાર, આંખોમાં કાજળ, વસ્ત્ર તેમજ આભૂષણોથી શણગાર કરેલ છે.
ਉਡੀਨੀ ਉਡੀਨੀ ਉਡੀਨੀ ॥
પરંતુ તો પણ તારી રાહમાં ઉદાસ જ રહું છું.
ਕਬ ਘਰਿ ਆਵੈ ਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે બહેનપણી! તે ક્યારે ઘર આવશે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਰਨਿ ਸੁਹਾਗਨਿ ਚਰਨ ਸੀਸੁ ਧਰਿ ॥
હું સુહાગનની શરણમાં આવીને તેના ચરણોમાં માથું રાખું છું.
ਲਾਲਨੁ ਮੋਹਿ ਮਿਲਾਵਹੁ ॥
હે બહેનપણી! મારા પ્રિય પ્રભુથી મળાવી દે,
ਕਬ ਘਰਿ ਆਵੈ ਰੀ ॥੧॥
તે ક્યારે ઘર આવશે ॥૧॥
ਸੁਨਹੁ ਸਹੇਰੀ ਮਿਲਨ ਬਾਤ ਕਹਉ ਸਗਰੋ ਅਹੰ ਮਿਟਾਵਹੁ ਤਉ ਘਰ ਹੀ ਲਾਲਨੁ ਪਾਵਹੁ ॥
હે બહેનપણી! જવાબ છે, ધ્યાનપૂર્વક સાંભળ; હું તને પ્રિય પ્રભુથી મિલનની વાત કહું છું, પોતાનો બધો અહંકાર મટાડી દે, આ રીતે હૃદય-ઘરમાં પ્રભુને મેળવી લે.
ਤਬ ਰਸ ਮੰਗਲ ਗੁਨ ਗਾਵਹੁ ॥
ત્યારે મિલનની ખુશીમાં તેનું મંગળ ગુણગાન કર.
ਆਨਦ ਰੂਪ ਧਿਆਵਹੁ ॥
આનંદરૂપ પતિ-પ્રભુનું ધ્યાન કર.
ਨਾਨਕੁ ਦੁਆਰੈ ਆਇਓ ॥
હે બહેનપણી! નાનક કહે છે કે જ્યારે પતિ-પ્રભુ દરવાજા પર આવ્યો
ਤਉ ਮੈ ਲਾਲਨੁ ਪਾਇਓ ਰੀ ॥੨॥
તો મેં તે પ્રિયને મેળવી લીધો ॥૨॥
ਮੋਹਨ ਰੂਪੁ ਦਿਖਾਵੈ ॥
હે બહેનપણી! પ્રભુ પોતાનું રૂપ દેખાડી રહ્યો છે અને
ਅਬ ਮੋਹਿ ਨੀਦ ਸੁਹਾਵੈ ॥
હવે મને સારી ઊંઘ આવી રહી છે.
ਸਭ ਮੇਰੀ ਤਿਖਾ ਬੁਝਾਨੀ ॥
આ રીતે મારી બધી તૃષ્ણા ઠરી ગઈ છે અને
ਅਬ ਮੈ ਸਹਜਿ ਸਮਾਨੀ ॥
હવે હું સરળ જ સમાયેલી રહું છું.
ਮੀਠੀ ਪਿਰਹਿ ਕਹਾਨੀ ॥
મારા પ્રિયની વાર્તા ખુબ મીઠી છે,
ਮੋਹਨੁ ਲਾਲਨੁ ਪਾਇਓ ਰੀ ॥ ਰਹਾਉ ਦੂਜਾ ॥੧॥੧੨੮॥
મેં પોતાના પ્રિય પ્રભુને મેળવી લીધો છે ॥વિરામ બીજો॥૧॥૧૨૮॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਮੋਰੀ ਅਹੰ ਜਾਇ ਦਰਸਨ ਪਾਵਤ ਹੇ ॥
પ્રભુના દર્શન મેળવીને મારો અહંકાર દૂર થઈ જાય છે.
ਰਾਚਹੁ ਨਾਥ ਹੀ ਸਹਾਈ ਸੰਤਨਾ ॥
સંતજનોના સહાયક નાથની સાથે લીન રહે.
ਅਬ ਚਰਨ ਗਹੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હવે મેં તેના ચરણ પકડી લીધા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਆਹੇ ਮਨ ਅਵਰੁ ਨ ਭਾਵੈ ਚਰਨਾਵੈ ਚਰਨਾਵੈ ਉਲਝਿਓ ਅਲਿ ਮਕਰੰਦ ਕਮਲ ਜਿਉ ॥
જેમ ભમરો કમળ ફૂલના રસથી ગૂંચવાયેલો રહે છે, તેમ જ મારું મન પ્રભુ-ચરણોમાં લપેટાવવા ઇચ્છે છે બીજું તેને કંઈ પણ સારું લાગતું નથી.
ਅਨ ਰਸ ਨਹੀ ਚਾਹੈ ਏਕੈ ਹਰਿ ਲਾਹੈ ॥੧॥
મારુ મન હરિ રસનું જ ઇચ્છુક છે, આને કોઈ બીજો રસ જોઈતો નથી ॥૧॥
ਅਨ ਤੇ ਟੂਟੀਐ ਰਿਖ ਤੇ ਛੂਟੀਐ ॥
મનનો બીજાથી સંબંધ તૂટી ગયો છે અને તે ઇન્દ્રિયોથી પણ છૂટી ગયો છે.
ਮਨ ਹਰਿ ਰਸ ਘੂਟੀਐ ਸੰਗਿ ਸਾਧੂ ਉਲਟੀਐ ॥
મારુ મન દુનિયા તરફથી ઉલટીને સાધુ-સંગતિમાં હરિ-રસ પીતું રહે છે.
ਅਨ ਨਾਹੀ ਨਾਹੀ ਰੇ ॥
બીજું તેને કંઈ પણ સારું લાગતું નથી
ਨਾਨਕ ਪ੍ਰੀਤਿ ਚਰਨ ਚਰਨ ਹੇ ॥੨॥੨॥੧੨੯॥
હે નાનક! તેનો પ્રેમ પ્રભુ-ચરણોથી જ લાગી રહે છે ॥૨॥૨॥૧૨૯॥
ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੯ ਦੁਪਦੇ
રાગ બિલાવલ મહેલ ૯ બેપદ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਦੁਖ ਹਰਤਾ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਪਛਾਨੋ ॥
હે જીવો! દુઃખ નાશક હરિ-નામને ઓળખી લે.
ਅਜਾਮਲੁ ਗਨਿਕਾ ਜਿਹ ਸਿਮਰਤ ਮੁਕਤ ਭਏ ਜੀਅ ਜਾਨੋ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેનું સ્મરણ કરવાથી અજમલ તેમજ ગણિકા જેવા પાપી પણ મુક્ત થઈ ગયા, તેનું મહત્વ પોતાના હૃદયમાં જાણી લે ॥૧॥વિરામ॥
ਗਜ ਕੀ ਤ੍ਰਾਸ ਮਿਟੀ ਛਿਨਹੂ ਮਹਿ ਜਬ ਹੀ ਰਾਮੁ ਬਖਾਨੋ ॥
ગજેન્દ્ર હાથીની ઇજા એક ક્ષણમાં જ મટી ગઈ હતી, જયારે તેને રામ-નામનું વખાણ કર્યું.
ਨਾਰਦ ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਧ੍ਰੂਅ ਬਾਰਿਕ ਭਜਨ ਮਾਹਿ ਲਪਟਾਨੋ ॥੧॥
નારદ મુનિનો ઉપદેશ સાંભળીને બાળક ધ્રુવ પણ પરમાત્માના ભજનમાં લીન થઈ ગયો હતો ॥૧॥
ਅਚਲ ਅਮਰ ਨਿਰਭੈ ਪਦੁ ਪਾਇਓ ਜਗਤ ਜਾਹਿ ਹੈਰਾਨੋ ॥
તેને સ્થિર, અમર તેમજ નિર્ભય પદ મેળવી લીધું, જેને જોઈને આખું જગત હેરાન થઈ ગયું.
ਨਾਨਕ ਕਹਤ ਭਗਤ ਰਛਕ ਹਰਿ ਨਿਕਟਿ ਤਾਹਿ ਤੁਮ ਮਾਨੋ ॥੨॥੧॥
નાનક કહે છે કે પરમાત્મા ભક્તોનો રક્ષક છે, તું પણ તેને નજીક જ માન ॥૨॥૧॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੯ ॥
બિલાવલ મહેલ ૯॥
ਹਰਿ ਕੇ ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਦੁਖੁ ਪਾਵੈ ॥
પ્રભુના નામ-સ્મરણ વગર મનુષ્ય ખૂબ દુ:ખી થાય છે.
ਭਗਤਿ ਬਿਨਾ ਸਹਸਾ ਨਹ ਚੂਕੈ ਗੁਰੁ ਇਹੁ ਭੇਦੁ ਬਤਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુએ આ તફાવત બતાવ્યો છે કે પરમાત્માની ભક્તિ વગર મનની શંકા સમાપ્ત થતી નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਕਹਾ ਭਇਓ ਤੀਰਥ ਬ੍ਰਤ ਕੀਏ ਰਾਮ ਸਰਨਿ ਨਹੀ ਆਵੈ ॥
જે મનુષ્ય રામની શરણમાં આવતો નથી, તેને તીર્થો પર સ્નાન કરવા તેમજ વ્રત-ઉપવાસ રાખવાનો કોઈ લાભ નથી.