Page 831
ਜੋਗ ਜਗ ਨਿਹਫਲ ਤਿਹ ਮਾਨਉ ਜੋ ਪ੍ਰਭ ਜਸੁ ਬਿਸਰਾਵੈ ॥੧॥
જે પ્રભુનું યશ ભુલાવી દે છે, તેનું યોગ તેમજ યજ્ઞ કરવાનું નિષ્ફ્ળ જ સમજ ॥૧॥
ਮਾਨ ਮੋਹ ਦੋਨੋ ਕਉ ਪਰਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਕੇ ਗੁਨ ਗਾਵੈ ॥
હે નાનક! જે અભિમાન તેમજ મોહ બંનેને ત્યાગીને ગોવિંદનું ગુણગાન કરે છે,
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਇਹ ਬਿਧਿ ਕੋ ਪ੍ਰਾਨੀ ਜੀਵਨ ਮੁਕਤਿ ਕਹਾਵੈ ॥੨॥੨॥
આ વિધિથી જ પ્રાણી જીવન્મુક્ત કહેવાય છે ॥૨॥૨॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੯ ॥
બિલાવલ મહેલ ૯॥
ਜਾ ਮੈ ਭਜਨੁ ਰਾਮ ਕੋ ਨਾਹੀ ॥
જેને રામનું ભજન કર્યું નથી
ਤਿਹ ਨਰ ਜਨਮੁ ਅਕਾਰਥੁ ਖੋਇਆ ਯਹ ਰਾਖਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેને મનુષ્ય-જન્મ વ્યર્થ જ ગુમાવી દીધો છે, આ વાત હંમેશા પોતાના મનમાં યાદ રાખ ॥૧॥વિરામ॥
ਤੀਰਥ ਕਰੈ ਬ੍ਰਤ ਫੁਨਿ ਰਾਖੈ ਨਹ ਮਨੂਆ ਬਸਿ ਜਾ ਕੋ ॥
જે મનુષ્ય તીર્થ-સ્નાન કરે છે, વ્રત-ઉપવાસ પણ રાખે છે, પરંતુ મન તેના વશમાં નથી,
ਨਿਹਫਲ ਧਰਮੁ ਤਾਹਿ ਤੁਮ ਮਾਨਹੁ ਸਾਚੁ ਕਹਤ ਮੈ ਯਾ ਕਉ ॥੧॥
તો તેનું ધર્મ કર્મ નિષ્ફળ જ માન! આ હું સત્ય જ કહું છું ॥૧॥
ਜੈਸੇ ਪਾਹਨੁ ਜਲ ਮਹਿ ਰਾਖਿਓ ਭੇਦੈ ਨਾਹਿ ਤਿਹ ਪਾਨੀ ॥
જેમ પથ્થરને જળમાં ડુબાડીને રખાય છે. પરંતુ તેની અંદર પાણી પ્રવેશ કરતું નથી,
ਤੈਸੇ ਹੀ ਤੁਮ ਤਾਹਿ ਪਛਾਨਹੁ ਭਗਤਿ ਹੀਨ ਜੋ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥੨॥
તેમ જ તું ભક્તિહીન પ્રાણીઓને ઓળખ ॥૨॥
ਕਲ ਮੈ ਮੁਕਤਿ ਨਾਮ ਤੇ ਪਾਵਤ ਗੁਰੁ ਯਹ ਭੇਦੁ ਬਤਾਵੈ ॥
ગુરુએ આ તફાવત બતાવ્યો છે કે કળિયુગમાં જીવ પ્રભુ-નામથી જ મુક્તિ પ્રાપ્ત કરે છે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੋਈ ਨਰੁ ਗਰੂਆ ਜੋ ਪ੍ਰਭ ਕੇ ਗੁਨ ਗਾਵੈ ॥੩॥੩॥
હે નાનક! તે જ મનુષ્ય શ્રેષ્ઠ છે, જે પ્રભુનું ગુણગાન કરે છે ॥૩॥૩॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਅਸਟਪਦੀਆ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੧੦
બિલાવલ મહેલ અષ્ટપદ મહેલ ૧ ઘર ૧૦
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਨਿਕਟਿ ਵਸੈ ਦੇਖੈ ਸਭੁ ਸੋਈ ॥
પરમેશ્વર જીવની નજીક જ નિવાસ કરે છે અને બધાને જોવે છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਿਰਲਾ ਬੂਝੈ ਕੋਈ ॥
આ સત્ય કોઈ દુર્લભ ગુરુમુખ જ સમજે છે.
ਵਿਣੁ ਭੈ ਪਇਐ ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਈ ॥
પ્રભુ-ભય વગર ભક્તિ થઈ શકતી નથી અને
ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਹੋਈ ॥੧॥
શબ્દમાં લીન થવાથી હંમેશા સુખ પ્રાપ્ત થાય છે ॥૧॥
ਐਸਾ ਗਿਆਨੁ ਪਦਾਰਥੁ ਨਾਮੁ ॥
પ્રભુનું નામ એવું જ્ઞાન પદાર્થ છે,
ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਵਸਿ ਰਸਿ ਰਸਿ ਮਾਨੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુ દ્વારા આને મેળવી લે છે, તેને ખુબ આનંદ મળે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਗਿਆਨੁ ਗਿਆਨੁ ਕਥੈ ਸਭੁ ਕੋਈ ॥
દરેક કોઈ જ્ઞાનની વાતો કરે છે,
ਕਥਿ ਕਥਿ ਬਾਦੁ ਕਰੇ ਦੁਖੁ ਹੋਈ ॥
પરંતુ કહી-કહીને તે ઝઘડો જ ઉત્પન્ન કરે છે, જેનાથી ખુબ દુ:ખી થાય છે.
ਕਥਿ ਕਹਣੈ ਤੇ ਰਹੈ ਨ ਕੋਈ ॥
કથન કરવા તેમજ ચર્ચા કરવાથી કોઈ પણ રહી શકતું નથી.
ਬਿਨੁ ਰਸ ਰਾਤੇ ਮੁਕਤਿ ਨ ਹੋਈ ॥੨॥
વાસ્તવમાં નામ-રસમાં લીન થયા વગર કોઈની પણ મુક્તિ થતી નથી ॥૨॥
ਗਿਆਨੁ ਧਿਆਨੁ ਸਭੁ ਗੁਰ ਤੇ ਹੋਈ ॥
જ્ઞાન તેમજ ધ્યાન બધું ગુરુથી જ પ્રાપ્ત થાય છે.
ਸਾਚੀ ਰਹਤ ਸਾਚਾ ਮਨਿ ਸੋਈ ॥
જેનું જીવન-આચરણ સાચું છે, તેનું જ મન સાચું છે
ਮਨਮੁਖ ਕਥਨੀ ਹੈ ਪਰੁ ਰਹਤ ਨ ਹੋਈ ॥
મનમુખ મનુષ્ય બસ કહે છે પરંતુ તેનું જીવન-આચરણ શુદ્ધ થતું નથી.
ਨਾਵਹੁ ਭੂਲੇ ਥਾਉ ਨ ਕੋਈ ॥੩॥
પરમાત્માના નામથી ભુલાયેલ જીવને કોઈ સ્થાન મળતું નથી ॥૩॥
ਮਨੁ ਮਾਇਆ ਬੰਧਿਓ ਸਰ ਜਾਲਿ ॥
માયાએ મનને મોહરૂપી સરોવરના જાળમાં બાંધી લીધું છે,
ਘਟਿ ਘਟਿ ਬਿਆਪਿ ਰਹਿਓ ਬਿਖੁ ਨਾਲਿ ॥
માયારૂપી ઝેર દરેક શરીરમાં વ્યાપ્ત થઈ રહ્યું છે.
ਜੋ ਆਂਜੈ ਸੋ ਦੀਸੈ ਕਾਲਿ ॥
જે પણ જન્મ લે છે, તે મૃત્યુના વશમાં નજર આવી રહ્યો છે.
ਕਾਰਜੁ ਸੀਧੋ ਰਿਦੈ ਸਮ੍ਹ੍ਹਾਲਿ ॥੪॥
જે હૃદયમાં પરમાત્માનું ધ્યાન કરે છે, તેનું કાર્ય સિદ્ધ થઈ જાય છે ॥૪॥
ਸੋ ਗਿਆਨੀ ਜਿਨਿ ਸਬਦਿ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥
તે જ જ્ઞાની છે, જેને શબ્દમાં વૃત્તિ લગાવી છે.
ਮਨਮੁਖਿ ਹਉਮੈ ਪਤਿ ਗਵਾਈ ॥
સ્વેચ્છાચારીએ અહંકારમાં પોતાની પ્રતિષ્ઠા જ ગુમાવી દીધી છે.
ਆਪੇ ਕਰਤੈ ਭਗਤਿ ਕਰਾਈ ॥
પ્રભુએ જ ભક્તિ કરાવી છે અને
ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੇ ਦੇ ਵਡਿਆਈ ॥੫॥
ગુરુમુખને પોતે જ મહાનતા આપે છે ॥૫॥
ਰੈਣਿ ਅੰਧਾਰੀ ਨਿਰਮਲ ਜੋਤਿ ॥
મનુષ્યની જીવનરૂપી રાત અંધકારમય છે અને પરમપ્રકાશ જ નિર્મળ છે.
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਝੂਠੇ ਕੁਚਲ ਕਛੋਤਿ ॥
પરમાત્માના નામ વગર મનુષ્ય અસત્ય, ગંદો તેમજ અછૂત છે.
ਬੇਦੁ ਪੁਕਾਰੈ ਭਗਤਿ ਸਰੋਤਿ ॥
વેદ પુકારી-પુકારીને ભક્તિનો ઉપદેશ દે છે,
ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਮਾਨੈ ਵੇਖੈ ਜੋਤਿ ॥੬॥
જે જીવ તેના ઉપદેશને સાંભળી-સાંભળીને એકાગ્રચિત્ત થાય છે, તેને પરમપ્રકાશના દર્શન થઈ જાય છે ॥૬॥
ਸਾਸਤ੍ਰ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਮੰ ॥
શાસ્ત્ર તેમજ સ્મૃતિઓ પણ નામ-સ્મરણનું જ ઉપદેશ કરે છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਂਤਿ ਊਤਮ ਕਰਾਮੰ ॥
ગુરુમુખ નામ-સ્મરણનું ઉત્તમ કર્મ કરે છે, જેનાથી તેના મનને ખૂબ શાંતિ મળે છે.
ਮਨਮੁਖਿ ਜੋਨੀ ਦੂਖ ਸਹਾਮੰ ॥
સ્વેચ્છાચારી અનેક યોનિઓમાં પડીને ખુબ દુઃખ ભોગવે છે.
ਬੰਧਨ ਤੂਟੇ ਇਕੁ ਨਾਮੁ ਵਸਾਮੰ ॥੭॥
પરંતુ પ્રભુનું નામ મનમાં વસાવવાથી બધા બંધન તૂટી જાય છે ॥૭॥
ਮੰਨੇ ਨਾਮੁ ਸਚੀ ਪਤਿ ਪੂਜਾ ॥
પ્રભુ-નામનું મનન કરવું જ સાચી પૂજા તેમજ પ્રતિષ્ઠા છે.
ਕਿਸੁ ਵੇਖਾ ਨਾਹੀ ਕੋ ਦੂਜਾ ॥
જયારે પ્રભુ વગર બીજું કોઈ નથી તો હું કોને જોઉં?
ਦੇਖਿ ਕਹਉ ਭਾਵੈ ਮਨਿ ਸੋਇ ॥
હું જોઈને આ જ કહું છું કે તે જ મારા મનને સારો લાગે છે.
ਨਾਨਕੁ ਕਹੈ ਅਵਰੁ ਨਹੀ ਕੋਇ ॥੮॥੧॥
હે નાનક! તે પ્રભુ વગર બીજું કોઈ નથી ॥૮॥૧॥