Page 810
ਸ੍ਰਮੁ ਕਰਤੇ ਦਮ ਆਢ ਕਉ ਤੇ ਗਨੀ ਧਨੀਤਾ ॥੩॥
જે મનુષ્ય પહેલા અડધા-અડધા ભાવ માટે મહેનત કરતા હતા, હવે તે ધનવાન મનાય છે ॥૩॥
ਕਵਨ ਵਡਾਈ ਕਹਿ ਸਕਉ ਬੇਅੰਤ ਗੁਨੀਤਾ ॥
હે અનંત ગુણોના ભંડાર! હું તારી કઈ-કઈ મોટાઈ કરી શકું છું?
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੋਹਿ ਨਾਮੁ ਦੇਹੁ ਨਾਨਕ ਦਰ ਸਰੀਤਾ ॥੪॥੭॥੩੭॥
હે પ્રભુ! નાનક વિનંતી કરે છે કે કૃપા કરીને મને પોતાનું નામ આપ, હું તારા દર્શનોનો મહત્વાકાંક્ષી છું ॥૪॥૭॥૩૭॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਅਹੰਬੁਧਿ ਪਰਬਾਦ ਨੀਤ ਲੋਭ ਰਸਨਾ ਸਾਦਿ ॥
અહમ-ભાવનાને કારણે મનુષ્ય રોજ ઝઘડો કરતો રહે છે અને જીભના સ્વાદમાં ફસાઈને ખુબ લોભ કરે છે.
ਲਪਟਿ ਕਪਟਿ ਗ੍ਰਿਹਿ ਬੇਧਿਆ ਮਿਥਿਆ ਬਿਖਿਆਦਿ ॥੧॥
તે પોતાના ઘરના સભ્યોના મોહમાં ફસાયેલ લોકોથી છળ-કપટ કરે છે અને અસત્ય વિકારો વગેરેમાં બંધાઈ રહે છે ॥૧॥
ਐਸੀ ਪੇਖੀ ਨੇਤ੍ਰ ਮਹਿ ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ॥
સંપૂર્ણ ગુરુની કૃપાથી મેં તેની આવી દુર્દશા પોતાની આંખોથી જોઈ છે.
ਰਾਜ ਮਿਲਖ ਧਨ ਜੋਬਨਾ ਨਾਮੈ ਬਿਨੁ ਬਾਦਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
રાજ્ય, સંપત્તિ, ધન તેમજ યૌવન આ બધું પરમાત્મા નામ વગર વ્યર્થ છે ॥૧॥વિરામ॥
ਰੂਪ ਧੂਪ ਸੋਗੰਧਤਾ ਕਾਪਰ ਭੋਗਾਦਿ ॥
સુંદર રૂપવાળા પદાર્થ, ધૂપ, સુગંધ, વસ્ત્ર તેમજ સ્વાદિષ્ટ ભોજન વગેરે બધું
ਮਿਲਤ ਸੰਗਿ ਪਾਪਿਸਟ ਤਨ ਹੋਏ ਦੁਰਗਾਦਿ ॥੨॥
પાપી મનુષ્યના શરીરને અડીને દુર્ગંધયુક્ત બની જાય છે ॥૨॥
ਫਿਰਤ ਫਿਰਤ ਮਾਨੁਖੁ ਭਇਆ ਖਿਨ ਭੰਗਨ ਦੇਹਾਦਿ ॥
અનેક યોનિઓમાં ભટકવા પછી જીવને કિંમતી મનુષ્ય-જન્મ મળ્યો છે અને આનું શરીર ક્ષણભંગુર છે.
ਇਹ ਅਉਸਰ ਤੇ ਚੂਕਿਆ ਬਹੁ ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਾਦਿ ॥੩॥
આ સોનેરી તકથી ચૂકીને જીવ બીજીવાર અનેક યોનિઓમાં ભટકે છે ॥૩॥
ਪ੍ਰਭ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਗੁਰ ਮਿਲੇ ਹਰਿ ਹਰਿ ਬਿਸਮਾਦ ॥
પ્રભુ-કૃપાથી જે મનુષ્યને ગુરુ મળી જાય છે, તે અદ્ભૂત રૂપવાળા હરિનું નામ જપતો રહે છે.
ਸੂਖ ਸਹਜ ਨਾਨਕ ਅਨੰਦ ਤਾ ਕੈ ਪੂਰਨ ਨਾਦ ॥੪॥੮॥੩੮॥
હે નાનક! તેને સરળ સુખ તેમજ આનંદ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે અને મનમાં અનહદ નાદ ગુંજવા લાગી જાય છે ॥૪॥૮॥૩૮॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਚਰਨ ਭਏ ਸੰਤ ਬੋਹਿਥਾ ਤਰੇ ਸਾਗਰੁ ਜੇਤ ॥
સંતોના ચરણ જહાજ બની ગયા છે, જેના દ્વારા અનેક જીવ સંસાર સમુદ્રથી પાર થઈ ગયા છે.
ਮਾਰਗ ਪਾਏ ਉਦਿਆਨ ਮਹਿ ਗੁਰਿ ਦਸੇ ਭੇਤ ॥੧॥
ગુરુએ પ્રભુ મિલનનો તફાવત બતાવ્યો છે અને તેને સંસારરૂપી જંગલમાં ભ્રમભુલૈયાથી સન્માર્ગ લગાવી દીધો છે ॥૧॥
ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰੇ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹੇਤ ॥
હંમેશા 'હરિ-હરિ-હરિ-હરિ' મંત્રને જપતો રહે,
ਊਠਤ ਬੈਠਤ ਸੋਵਤੇ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਚੇਤ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હરિ-નામથી પ્રેમ કર, ઉઠતા-બેસતા તથા સૂતા સમયે હંમેશા પરમાત્માને યાદ કર ॥૧॥વિરામ॥
ਪੰਚ ਚੋਰ ਆਗੈ ਭਗੇ ਜਬ ਸਾਧਸੰਗੇਤ ॥
જ્યારે સાધુ-સંગતિ કરી તો કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ તેમજ અહંકારરૂપી પાંચ ચોર ભાગી ગયા.
ਪੂੰਜੀ ਸਾਬਤੁ ਘਣੋ ਲਾਭੁ ਗ੍ਰਿਹਿ ਸੋਭਾ ਸੇਤ ॥੨॥
નામરૂપી પુંજીને બચાવતા તેને ખુબ લાભ પ્રાપ્ત કર્યો છે અને તે શોભા સહિત પોતાના ઘરે પાછો આવ્યો છે ॥૨॥
ਨਿਹਚਲ ਆਸਣੁ ਮਿਟੀ ਚਿੰਤ ਨਾਹੀ ਡੋਲੇਤ ॥
ત્યાં હવે સ્થિર આસન પ્રાપ્ત કરી લીધું છે, તેની બધી ચિંતા મટી ગઈ છે અને હવે તે ક્યારેય પણ ડગમગતો નથી.
ਭਰਮੁ ਭੁਲਾਵਾ ਮਿਟਿ ਗਇਆ ਪ੍ਰਭ ਪੇਖਤ ਨੇਤ ॥੩॥
પોતાની આંખોથી પ્રભુના સાક્ષાત દર્શન કરવાથી તેનો ભ્રમ-ભુલાવો મટી ગયો છે ॥૩॥
ਗੁਣ ਗਭੀਰ ਗੁਨ ਨਾਇਕਾ ਗੁਣ ਕਹੀਅਹਿ ਕੇਤ ॥
પરમાત્મા ગુણોનો ગાઢ સમુદ્ર છે, સર્વ ગુણોનો માલિક છે. પછી તેના કેટલા ગુણ વર્ણન કરી શકાય છે?
ਨਾਨਕ ਪਾਇਆ ਸਾਧਸੰਗਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਅੰਮ੍ਰੇਤ ॥੪॥੯॥੩੯॥
હે નાનક! સાધુની સંગતિમાં મળીને હરિ નામરૂપી અમૃત મેળવી લીધો છે ॥૪॥૯॥૩૯॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਬਿਨੁ ਸਾਧੂ ਜੋ ਜੀਵਨਾ ਤੇਤੋ ਬਿਰਥਾਰੀ ॥
સાધુની સંગતિ વગર જેટલું પણ અમારું જીવન હતું, તે વ્યર્થ વીતી ગયું છે.
ਮਿਲਤ ਸੰਗਿ ਸਭਿ ਭ੍ਰਮ ਮਿਟੇ ਗਤਿ ਭਈ ਹਮਾਰੀ ॥੧॥
પરંતુ હવે સાધુ-સંગતિ મળવાથી બધા ભ્રમ મટી ગયા છે અને અમારી ગતિ થઈ ગઈ છે॥૧॥
ਜਾ ਦਿਨ ਭੇਟੇ ਸਾਧ ਮੋਹਿ ਉਆ ਦਿਨ ਬਲਿਹਾਰੀ ॥
જે દિવસે મને સાધુ મળ્યો હતો, હું તે દિવસ પર બલિહાર જાવ છું.
ਤਨੁ ਮਨੁ ਅਪਨੋ ਜੀਅਰਾ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਹਉ ਵਾਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હું પોતાનું શરીર, મન તેમજ પ્રાણ વારંવાર સાધુ પર બલિહાર કરું છું ॥૧॥વિરામ॥
ਏਤ ਛਡਾਈ ਮੋਹਿ ਤੇ ਇਤਨੀ ਦ੍ਰਿੜਤਾਰੀ ॥
સાધુએ મારાથી અહંકાર છોડાવી દીધો છે અને એટલી દ્રઢતા આપી છે કે
ਸਗਲ ਰੇਨ ਇਹੁ ਮਨੁ ਭਇਆ ਬਿਨਸੀ ਅਪਧਾਰੀ ॥੨॥
હવે મારું આ મન બધાની ચરણ-ધૂળ બની ચૂક્યું છે અને બધું પોતાનાપણું નાશ થઈ ગયું છે ॥૨॥
ਨਿੰਦ ਚਿੰਦ ਪਰ ਦੂਖਨਾ ਏ ਖਿਨ ਮਹਿ ਜਾਰੀ ॥
તેને મારા મનમાં પારકી નિંદા તેમજ બીજાનું ખરાબ વિચારવું એક ક્ષણમાં જ સળગાવી દીધું છે.
ਦਇਆ ਮਇਆ ਅਰੁ ਨਿਕਟਿ ਪੇਖੁ ਨਾਹੀ ਦੂਰਾਰੀ ॥੩॥
હવે મારામાં એટલી દયા તેમજ પ્રેમની ભાવના છે કે બધા જીવોમાં વસી રહેલા પ્રભુને નજીક જ જોવ છું અને તેને દૂર સમજાતો નથી ॥૩॥
ਤਨ ਮਨ ਸੀਤਲ ਭਏ ਅਬ ਮੁਕਤੇ ਸੰਸਾਰੀ ॥
મારુ શરીર-મન શીતળ થઈ ગયું છે અને હવે હું સંસારના બંધનોથી મુક્ત થઈ ગયો છું.
ਹੀਤ ਚੀਤ ਸਭ ਪ੍ਰਾਨ ਧਨ ਨਾਨਕ ਦਰਸਾਰੀ ॥੪॥੧੦॥੪੦॥
હે નાનક! પ્રભુના દર્શન જ મારુ ધન, જીવનની સુખાકારી વગેરે બધું જ છે ॥૪॥૧૦॥૪૦॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਟਹਲ ਕਰਉ ਤੇਰੇ ਦਾਸ ਕੀ ਪਗ ਝਾਰਉ ਬਾਲ ॥
હે પ્રભુ! હું તારા દાસની સેવા કરું છું અને પોતાના વાળથી તેના ચરણ સાફ કરું છું.
ਮਸਤਕੁ ਅਪਨਾ ਭੇਟ ਦੇਉ ਗੁਨ ਸੁਨਉ ਰਸਾਲ ॥੧॥
હું પોતાનું માથું તેને ભેટ કરું છું અને તેનાથી તારા રસીલા ગુણ સાંભળું છું ॥૧॥
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਮਿਲਤੇ ਮੇਰਾ ਮਨੁ ਜੀਓ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਮਿਲਹੁ ਦਇਆਲ ॥
હે દયાળુ! તું મને આવીને મળ, કારણ કે તે મળીને જ મારું મન જીવન પ્રાપ્ત કરે છે.
ਨਿਸਿ ਬਾਸੁਰ ਮਨਿ ਅਨਦੁ ਹੋਤ ਚਿਤਵਤ ਕਿਰਪਾਲ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે કૃપાના સાગર! તને યાદ કરીને રાત-દિવસ મારા મનમાં આનંદ બની રહે છે ॥૧॥વિરામ॥