Page 633
ਜਬ ਹੀ ਸਰਨਿ ਸਾਧ ਕੀ ਆਇਓ ਦੁਰਮਤਿ ਸਗਲ ਬਿਨਾਸੀ ॥
જયારે જ આ સાધુની શરણમાં આવ્યો છે તો તેની તમામ દુર્બુદ્ધિનો નાશ થઈ ગયો છે.
ਤਬ ਨਾਨਕ ਚੇਤਿਓ ਚਿੰਤਾਮਨਿ ਕਾਟੀ ਜਮ ਕੀ ਫਾਸੀ ॥੩॥੭॥
હે નાનક! ત્યારે જ યાએ ચિંતામણી પરમાત્માનું સ્મરણ કર્યું તો આની યમની ફાંસી કપાઈ ગઈ છે ॥૩॥૭॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੯ ॥
સોરઠી મહેલ ૯॥
ਰੇ ਨਰ ਇਹ ਸਾਚੀ ਜੀਅ ਧਾਰਿ ॥
હે મનુષ્ય! પોતાના હૃદયમાં આ સત્યને ધારણ કરી લે કે
ਸਗਲ ਜਗਤੁ ਹੈ ਜੈਸੇ ਸੁਪਨਾ ਬਿਨਸਤ ਲਗਤ ਨ ਬਾਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
આ આખું જગત એક સપના જેવું છે અને આનો વિનાશ થવામાં કોઈ વાર લાગતી નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਬਾਰੂ ਭੀਤਿ ਬਨਾਈ ਰਚਿ ਪਚਿ ਰਹਤ ਨਹੀ ਦਿਨ ਚਾਰਿ ॥
જેમ બનાવેલી રેતીની દીવાલ, ચણીને ચાર દિવસ પણ રહેતી નથી,
ਤੈਸੇ ਹੀ ਇਹ ਸੁਖ ਮਾਇਆ ਕੇ ਉਰਝਿਓ ਕਹਾ ਗਵਾਰ ॥੧॥
તેમ જ આ માયાનું સુખ છે, હે મૂર્ખ મનુષ્ય! તું આમાં શા માટે ફસાયેલો છે ॥૧॥
ਅਜਹੂ ਸਮਝਿ ਕਛੁ ਬਿਗਰਿਓ ਨਾਹਿਨਿ ਭਜਿ ਲੇ ਨਾਮੁ ਮੁਰਾਰਿ ॥
આજે જ કંઈક સમજી લે ત્યારથી હજી પણ કંઈ બગાડ્યું નથી અને પરમાત્માના નામનું ભજન કરી લે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਨਿਜ ਮਤੁ ਸਾਧਨ ਕਉ ਭਾਖਿਓ ਤੋਹਿ ਪੁਕਾਰਿ ॥੨॥੮॥
હે મનુષ્ય! નાનકનું કહેવું છે કે સંતોનો આ જ વ્યક્તિગત ઉપદેશ તેમજ વિચાર છે જે તને કહી દીધો છે ॥૨॥૮॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੯ ॥
સોરઠી મહેલ ૯॥
ਇਹ ਜਗਿ ਮੀਤੁ ਨ ਦੇਖਿਓ ਕੋਈ ॥
મેં આ દુનિયામાં કોઈ ગાઢ મિત્ર જોયો નથી.
ਸਗਲ ਜਗਤੁ ਅਪਨੈ ਸੁਖਿ ਲਾਗਿਓ ਦੁਖ ਮੈ ਸੰਗਿ ਨ ਹੋਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
આખી દુનિયા પોતાના સુખમાં જ મગ્ન છે અને દુઃખમાં કોઈ કોઈનો મિત્ર બનતું નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਦਾਰਾ ਮੀਤ ਪੂਤ ਸਨਬੰਧੀ ਸਗਰੇ ਧਨ ਸਿਉ ਲਾਗੇ ॥
પત્ની, મિત્ર, પુત્ર તેમજ બધા સંબંધીઓનો ફક્ત ધન-સંપંત્તિથી જ લગાવ છે.
ਜਬ ਹੀ ਨਿਰਧਨ ਦੇਖਿਓ ਨਰ ਕਉ ਸੰਗੁ ਛਾਡਿ ਸਭ ਭਾਗੇ ॥੧॥
જયારે જ તે મનુષ્યને નિર્ધન થતો જોવે છે તો બધા તેનો સાથ છોડીને દોડી જાય છે ॥૧॥
ਕਹਂਉ ਕਹਾ ਯਿਆ ਮਨ ਬਉਰੇ ਕਉ ਇਨ ਸਿਉ ਨੇਹੁ ਲਗਾਇਓ ॥
હું આ પાગલ મનને શું ઉપદેશ આપું? આએ તો ફક્ત આ બધા સ્વાર્થીઓથી જ સ્નેહ લગાવ્યો છે.
ਦੀਨਾ ਨਾਥ ਸਕਲ ਭੈ ਭੰਜਨ ਜਸੁ ਤਾ ਕੋ ਬਿਸਰਾਇਓ ॥੨॥
આએ તે પ્રભુનો યશ ભુલાવી દીધો છે જે ગરીબોનો સ્વામી તેમજ બધા ભય નાશ કરનાર છે ॥૨॥
ਸੁਆਨ ਪੂਛ ਜਿਉ ਭਇਓ ਨ ਸੂਧਉ ਬਹੁਤੁ ਜਤਨੁ ਮੈ ਕੀਨਉ ॥
મેં અનેક પ્રયત્ન કર્યા છે પરંતુ આ મન કુતરાની પૂછડીની જેમ વાંકુ જ રહે છે અને સીધું થતું નથી.
ਨਾਨਕ ਲਾਜ ਬਿਰਦ ਕੀ ਰਾਖਹੁ ਨਾਮੁ ਤੁਹਾਰਉ ਲੀਨਉ ॥੩॥੯॥
હે પ્રભુ! નાનકનું કહેવું છે કે પોતાના પ્રેમાળ સ્વભાવની લાજ રાખ; ત્યારથી હું તો તારું જ નામ-સ્મરણ કરું છું ॥૩॥૯॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੯ ॥
સોરઠી મહેલ ૯॥
ਮਨ ਰੇ ਗਹਿਓ ਨ ਗੁਰ ਉਪਦੇਸੁ ॥
હે મન! તે ગુરુના ઉપદેશને તો ગ્રહણ કર્યો નથી,
ਕਹਾ ਭਇਓ ਜਉ ਮੂਡੁ ਮੁਡਾਇਓ ਭਗਵਉ ਕੀਨੋ ਭੇਸੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પછી માથાની હજામત કરીને ભગવા વેશ ધારણ કરવાનો શું અર્થ છે? ॥૧॥વિરામ॥
ਸਾਚ ਛਾਡਿ ਕੈ ਝੂਠਹ ਲਾਗਿਓ ਜਨਮੁ ਅਕਾਰਥੁ ਖੋਇਓ ॥
સત્યને છોડીને અસત્યની સાથે લાગીને તે અકારણ જ પોતાનું કિંમતી જીવન તબાહ કરી દીધું છે.
ਕਰਿ ਪਰਪੰਚ ਉਦਰ ਨਿਜ ਪੋਖਿਓ ਪਸੁ ਕੀ ਨਿਆਈ ਸੋਇਓ ॥੧॥
તું અનેક છળ-કપટ કરીને પોતાના પેટનુ પોષણ કરે છે અને પશુની જેમ સુવે છે ॥૧॥
ਰਾਮ ਭਜਨ ਕੀ ਗਤਿ ਨਹੀ ਜਾਨੀ ਮਾਇਆ ਹਾਥਿ ਬਿਕਾਨਾ ॥
તે રામ ભજનના મહત્વને સમજ્યું નથી અને પોતાને માયાના હાથે વેચી દીધો છે.
ਉਰਝਿ ਰਹਿਓ ਬਿਖਿਅਨ ਸੰਗਿ ਬਉਰਾ ਨਾਮੁ ਰਤਨੁ ਬਿਸਰਾਨਾ ॥੨॥
આ પાગલ મન તો વિષય-વિકારોમાં જ ફસાઈ રહ્યું છે અને નામ-રત્નને ભુલાવી દીધો છે ॥૨॥
ਰਹਿਓ ਅਚੇਤੁ ਨ ਚੇਤਿਓ ਗੋਬਿੰਦ ਬਿਰਥਾ ਅਉਧ ਸਿਰਾਨੀ ॥
આ અચેત રહે છે અને પરમાત્માને સ્મરણ કરતો નથી અને પોતાનો જન્મ વ્યર્થ જ વિતાવી દીધો છે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਬਿਰਦੁ ਪਛਾਨਉ ਭੂਲੇ ਸਦਾ ਪਰਾਨੀ ॥੩॥੧੦॥
હે પરમાત્મા! નાનકનું કહેવું છે કે તું પોતાના પ્રેમાળ સ્વભાવને ઓળખતા બધાનું કલ્યાણ કર, ત્યારથી પ્રાણી તો હંમેશા જ ભૂલ-ચૂક કરનાર છે ॥૩॥૧૦॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੯ ॥
સોરઠી મહેલ ૯॥
ਜੋ ਨਰੁ ਦੁਖ ਮੈ ਦੁਖੁ ਨਹੀ ਮਾਨੈ ॥
જે પુરુષ દુઃખમાં પણ દુઃખ માનતો નથી અર્થાત દુઃખથી વિચલિત થતો નથી,
ਸੁਖ ਸਨੇਹੁ ਅਰੁ ਭੈ ਨਹੀ ਜਾ ਕੈ ਕੰਚਨ ਮਾਟੀ ਮਾਨੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેને સુખની સાથે કોઈ પ્રકારનો કોઈ સ્નેહ નથી અને જેને કોઈ પ્રકારનો કોઈ ભય નથી અને જે સુવર્ણને પણ માટીની જેમ સમજે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਨਹ ਨਿੰਦਿਆ ਨਹ ਉਸਤਤਿ ਜਾ ਕੈ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
જે ન તો કોઈની નિંદા કરે છે, ન તો વખાણની ચિંતા કરે છે અને જેને કોઈ લોભ, મોહ તેમજ અભિમાન નથી,
ਹਰਖ ਸੋਗ ਤੇ ਰਹੈ ਨਿਆਰਉ ਨਾਹਿ ਮਾਨ ਅਪਮਾਨਾ ॥੧॥
જે હર્ષ તેમજ શોકથી પણ નિર્લિપ્ત રહે છે અને જે ન તો માન તેમજ ન તો અપમાન તરફ ધ્યાન દે છે ॥૧॥
ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਸਗਲ ਤਿਆਗੈ ਜਗ ਤੇ ਰਹੈ ਨਿਰਾਸਾ ॥
જે આશા તેમજ ઈચ્છા બધાને ત્યાગી દે છે, જે દુનિયામાં ઈચ્છા-રહિત જ રહે છે,
ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਜਿਹ ਪਰਸੈ ਨਾਹਨਿ ਤਿਹ ਘਟਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਨਿਵਾਸਾ ॥੨॥
જેને કામવાસના તેમજ ગુસ્સો જરા પણ સ્પર્શ કરતા નથી, હકીકતમાં તેના અંતર મનમાં જ પરમાત્માનો નિવાસ છે ॥૨॥
ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਜਿਹ ਨਰ ਕਉ ਕੀਨੀ ਤਿਹ ਇਹ ਜੁਗਤਿ ਪਛਾਨੀ ॥
જે પુરુષ પર ગુરુએ પોતાની કૃપા કરી છે, તે જ આ વિચારથી જાણીતો હોય છે.
ਨਾਨਕ ਲੀਨ ਭਇਓ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿਉ ਜਿਉ ਪਾਨੀ ਸੰਗਿ ਪਾਨੀ ॥੩॥੧੧॥
હે નાનક! આવો પુરુષ પરમાત્માની સાથે આમ વિલીન થઈ જાય છે, જેમ પાણી, પાણીમાં લીન થઈ જાય છે ॥૩॥૧૧॥