Page 608
ਰਤਨੁ ਲੁਕਾਇਆ ਲੂਕੈ ਨਾਹੀ ਜੇ ਕੋ ਰਖੈ ਲੁਕਾਈ ॥੪॥
નામ-રત્ન છુપાવવા પર પણ છુપા રહી શકતા નથી ભલે કોઈ છુપાવવાના કેટલા જ પ્રયત્ન કરે ॥૪॥
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਤੇਰਾ ਤੂ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਤੂ ਸਭਨਾ ਕਾ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਈ ॥
હે પરમાત્મા! આ આખી સૃષ્ટિ તારી જ છે. તું અંતર્યામી છે અને તું અમારા બધાનો પ્રભુ છે.
ਜਿਸ ਨੋ ਦਾਤਿ ਕਰਹਿ ਸੋ ਪਾਏ ਜਨ ਨਾਨਕ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ॥੫॥੯॥
હે પ્રભુ! નાનકનું કહેવું છે કે જેને તું દાન આપે છે, તે જ આને પ્રાપ્ત કરે છે. બીજો કોઈ નહિ જે આને તારા વગર પ્રાપ્ત કરી લે ॥૫॥૯॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧ ਤਿਤੁਕੇ
સોરઠી મહેલ ૫ ઘર ૧ ત્રણતુકે
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਕਿਸੁ ਹਉ ਜਾਚੀ ਕਿਸ ਆਰਾਧੀ ਜਾ ਸਭੁ ਕੋ ਕੀਤਾ ਹੋਸੀ ॥
જયારે બધા જીવોને પ્રભુએ જ ઉત્પન્ન કરેલ છે તો પછી તેના સિવાય હું કોનાથી માંગુ? કોની પ્રાર્થના કરું?
ਜੋ ਜੋ ਦੀਸੈ ਵਡਾ ਵਡੇਰਾ ਸੋ ਸੋ ਖਾਕੂ ਰਲਸੀ ॥
જે કોઈ મોટાથી મોટો મનુષ્ય દેખાઈ દે છે, તે પણ અંતે માટીમાં જ મળી જાય છે.
ਨਿਰਭਉ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ਭਵ ਖੰਡਨੁ ਸਭਿ ਸੁਖ ਨਵ ਨਿਧਿ ਦੇਸੀ ॥੧॥
તે નિરંકાર નિર્ભય છે, સંસારના જન્મ-મરણના બંધન વિનાશક છે અને તે પોતે જ સર્વસુખ તેમજ નવનિધિ આપે છે ॥૧॥
ਹਰਿ ਜੀਉ ਤੇਰੀ ਦਾਤੀ ਰਾਜਾ ॥
હે શ્રી હરિ! જયારે તારા આપેલ દાનથી હું તૃપ્ત થઈ જાવ છું તો પછી
ਮਾਣਸੁ ਬਪੁੜਾ ਕਿਆ ਸਾਲਾਹੀ ਕਿਆ ਤਿਸ ਕਾ ਮੁਹਤਾਜਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥
હું મનુષ્ય બિચારાના શું વખાણ કરું? મને તેના પર નિર્ભય થવાની શું જરૂર છે? ॥વિરામ॥
ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਧਿਆਇਆ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਤਿਸ ਕਾ ਤਿਸ ਕੀ ਭੂਖ ਗਵਾਈ ॥
જેને પણ પરમાત્માનું ધ્યાન કર્યું છે, વિશ્વનું બધું જ તેનું થઈ ગયું છે અને પરમાત્માએ તેની બધી ભૂખ નિવૃત્ત કરી દીધી છે.
ਐਸਾ ਧਨੁ ਦੀਆ ਸੁਖਦਾਤੈ ਨਿਖੁਟਿ ਨ ਕਬ ਹੀ ਜਾਈ ॥
સુખોના દાતા પ્રભુએ એવું ધન આપ્યું છે, જે જરા પણ સમાપ્ત થતું નથી.
ਅਨਦੁ ਭਇਆ ਸੁਖ ਸਹਜਿ ਸਮਾਣੇ ਸਤਿਗੁਰਿ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਈ ॥੨॥
સદ્દગુરૂએ મને તેનાથી મળાવી દીધો છે, હવે હું ખૂબ આનંદિત છું અને સરળ સુખમાં લીન રહું છું ॥૨॥
ਮਨ ਨਾਮੁ ਜਪਿ ਨਾਮੁ ਆਰਾਧਿ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੀ ॥
હે મન! નામનું ભજન કર, નામની પ્રાર્થના કરી અને દરરોજ નામના જ વખાણ કર.
ਉਪਦੇਸੁ ਸੁਣਿ ਸਾਧ ਸੰਤਨ ਕਾ ਸਭ ਚੂਕੀ ਕਾਣਿ ਜਮਾਣੀ ॥
સાધુ-સંતોનો ધ્યાનપૂર્વક ઉપદેશ સાંભળીને મૃત્યુનો તમામ ભય દૂર થઈ ગયો છે.
ਜਿਨ ਕਉ ਕ੍ਰਿਪਾਲੁ ਹੋਆ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ਸੇ ਲਾਗੇ ਗੁਰ ਕੀ ਬਾਣੀ ॥੩॥
જેના પર મારો પ્રભુ કૃપાળુ થયો છે, તેને ગુરુની વાણીમાં વૃત્તિ લગાવી લીધી છે ॥૩॥
ਕੀਮਤਿ ਕਉਣੁ ਕਰੈ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੀ ਤੂ ਸਰਬ ਜੀਆ ਦਇਆਲਾ ॥
હે પ્રભુ! તારું મૂલ્યાંકન કોણ કરી શકે છે, જ્યારે કે તું તો બધા જીવો પર દયાળુ છે.
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਕੀਤਾ ਤੇਰਾ ਵਰਤੈ ਕਿਆ ਹਮ ਬਾਲ ਗੁਪਾਲਾ ॥
હે પરમપિતા! વિશ્વમાં બધું જ તારું કરેલું જ થાય છે, અમે જીવ શું કરવામાં સમર્થ છીએ?
ਰਾਖਿ ਲੇਹੁ ਨਾਨਕੁ ਜਨੁ ਤੁਮਰਾ ਜਿਉ ਪਿਤਾ ਪੂਤ ਕਿਰਪਾਲਾ ॥੪॥੧॥
હે પ્રભુ! નાનક તારો જ દાસ છે, તેની આ રીતે રક્ષા કર, જેમ પિતા પોતાના પુત્ર પર કૃપાળુ થાય છે ॥૪॥૧॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧ ਚੌਤੁਕੇ ॥
સોરઠી મહેલ ૫ ઘર ૧ ચારતુકે॥
ਗੁਰੁ ਗੋਵਿੰਦੁ ਸਲਾਹੀਐ ਭਾਈ ਮਨਿ ਤਨਿ ਹਿਰਦੈ ਧਾਰ ॥
હે ભાઈ! પોતાના મન, શરીર તેમજ હૃદયમાં પ્રેમ વસાવીને ગોવિંદ-ગુરુની સ્તુતિ કરવી જોઈએ.
ਸਾਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਭਾਈ ਏਹਾ ਕਰਣੀ ਸਾਰ ॥
સાચો પરમેશ્વર હૃદયમાં વસેલો રહે, આ જ સર્વશ્રેષ્ઠ જીવન-આચરણ છે.
ਜਿਤੁ ਤਨਿ ਨਾਮੁ ਨ ਊਪਜੈ ਭਾਈ ਸੇ ਤਨ ਹੋਏ ਛਾਰ ॥
જે શરીરમાં પરમાત્માનું નામ ઉત્પન્ન થતું નથી, તે શરીરે ભસ્મ થઈ જાય છે.
ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕਉ ਵਾਰਿਆ ਭਾਈ ਜਿਨ ਏਕੰਕਾਰ ਅਧਾਰ ॥੧॥
હું તે સત્સંગતિ પર મન-શરીરથી બલિહાર છું, જેને ફક્ત એક પરમાત્માનો જ સહારો છે ॥૧॥
ਸੋਈ ਸਚੁ ਅਰਾਧਣਾ ਭਾਈ ਜਿਸ ਤੇ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਹੋਇ ॥
હે ભાઈ! તે પરમ-સત્ય પરમેશ્વરની જ પ્રાર્થના કર, જેનાથી બધું જ ઉત્પન્ન થયું છે.
ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਜਾਣਾਇਆ ਭਾਈ ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
સંપૂર્ણ ગુરુએ જ્ઞાન કરાવી દીધું છે કે તે એક પરમેશ્વર સિવાય અન્ય કોઈ સમર્થ નથી ॥વિરામ॥
ਨਾਮ ਵਿਹੂਣੇ ਪਚਿ ਮੁਏ ਭਾਈ ਗਣਤ ਨ ਜਾਇ ਗਣੀ ॥
હે ભાઈ! પરમેશ્વરના નામ વગર કેટલાય ગલી સડીને મરી ગયા છે, જેની ગણના કરી શકાતી નથી.
ਵਿਣੁ ਸਚ ਸੋਚ ਨ ਪਾਈਐ ਭਾਈ ਸਾਚਾ ਅਗਮ ਧਣੀ ॥
સત્ય વગર પવિત્રતા પ્રાપ્ત થતી નથી અને તે માલિક સત્ય સ્વરૂપ તેમજ અગમ્ય છે.
ਆਵਣ ਜਾਣੁ ਨ ਚੁਕਈ ਭਾਈ ਝੂਠੀ ਦੁਨੀ ਮਣੀ ॥
હે ભાઈ! સાંસારિક પદાર્થોનો અહંકાર અસત્ય છે અને આમાં મગ્ન થવાથી જન્મ-મરણનો ચક્ર નષ્ટ થતું નથી.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਕੋਟਿ ਉਧਾਰਦਾ ਭਾਈ ਦੇ ਨਾਵੈ ਏਕ ਕਣੀ ॥੨॥
હે ભાઈ! ગુરુમુખ મનુષ્ય પરમાત્માના નામનું એક કણ-માત્ર પણ આપીને કરોડોની મુક્તિ કરી દે છે ॥૨॥
ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਸਾਸਤ ਸੋਧਿਆ ਭਾਈ ਵਿਣੁ ਸਤਿਗੁਰ ਭਰਮੁ ਨ ਜਾਇ ॥
હે ભાઈ! સ્મૃતિઓ તથા શાસ્ત્રોનું મેં સંપૂર્ણ વિશ્લેષણ કર્યું છે પરંતુ સદ્દગુરુ વગર ભ્રમ દૂર થતો નથી.
ਅਨਿਕ ਕਰਮ ਕਰਿ ਥਾਕਿਆ ਭਾਈ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਬੰਧਨ ਪਾਇ ॥
મનુષ્ય અનેક કર્મ કરીને થાકી જાય છે પરંતુ તો પણ વારંવાર તે બંધનોમાં જ પડે છે.
ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾ ਸੋਧੀਆ ਭਾਈ ਵਿਣੁ ਸਤਿਗੁਰ ਨਾਹੀ ਜਾਇ ॥
હે ભાઈ! મેં ચારેય દિશામાં તપાસ કરી લીધી છે પરંતુ સદ્દગુરુ વગર મુક્તિનો કોઈ રસ્તો નથી.