Page 607
ਗਲਿ ਜੇਵੜੀ ਆਪੇ ਪਾਇਦਾ ਪਿਆਰਾ ਜਿਉ ਪ੍ਰਭੁ ਖਿੰਚੈ ਤਿਉ ਜਾਹਾ ॥
તે પોતે જ પ્રાણીઓના ગળામાં જીવનની દોરી મૂકે છે અને જેમ પ્રભુ તેને ખેંચે છે, તેમ જ પ્રાણી જીવન-રસ્તા તરફ જાય છે.
ਜੋ ਗਰਬੈ ਸੋ ਪਚਸੀ ਪਿਆਰੇ ਜਪਿ ਨਾਨਕ ਭਗਤਿ ਸਮਾਹਾ ॥੪॥੬॥
હે પ્રેમાળ! નાનકનું કહેવું છે કે જે મનુષ્ય ફક્ત ઘમંડ જ કરે છે, તેનો અંત થઈ જાય છે. આથી પ્રભુનું નામ જપીને તેની ભક્તિમાં જ લીન રહે ॥૪॥૬॥
ਸੋਰਠਿ ਮਃ ੪ ਦੁਤੁਕੇ ॥
સોરઠી મહેલ ૪ બેતુકે॥
ਅਨਿਕ ਜਨਮ ਵਿਛੁੜੇ ਦੁਖੁ ਪਾਇਆ ਮਨਮੁਖਿ ਕਰਮ ਕਰੈ ਅਹੰਕਾਰੀ ॥
અનેક જન્મથી પરમાત્માથી અલગ થયેલા મનમુખ પુરુષ ખૂબ દુઃખ જ ભોગી રહ્યો છે અને તે તો અહંકારને વશીભૂત થઈને કર્મ કરવામાં સક્રિય છે.
ਸਾਧੂ ਪਰਸਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਇਆ ਗੋਬਿਦ ਸਰਣਿ ਤੁਮਾਰੀ ॥੧॥
હે ગોવિંદ! સાધુ રૂપી ગુરુના ચરણ-સ્પર્શવાથી જ પ્રભુની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ છે. હું તો તારી શરણમાં જ આવ્યો છું ॥૧॥
ਗੋਬਿਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗੀ ਅਤਿ ਪਿਆਰੀ ॥
ગોવિંદનો પ્રેમ મને ખૂબ પ્રેમાળ લાગે છે.
ਜਬ ਸਤਸੰਗ ਭਏ ਸਾਧੂ ਜਨ ਹਿਰਦੈ ਮਿਲਿਆ ਸਾਂਤਿ ਮੁਰਾਰੀ ॥ ਰਹਾਉ ॥
જ્યારે સાધુઓની સાથે મારો સત્સંગ થયો તો મને મારા હૃદયમાં જ શાંતિ આપનાર મોરારી પ્રભુ પ્રાપ્ત થઈ ગયો ॥વિરામ॥
ਤੂ ਹਿਰਦੈ ਗੁਪਤੁ ਵਸਹਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਤੇਰਾ ਭਾਉ ਨ ਬੁਝਹਿ ਗਵਾਰੀ ॥
હે પરમાત્મા! તું અમારા જીવોના હૃદયમાં જ ગુપ્ત રૂપમાં રહે છે પરંતુ અમે મૂર્ખ તારા સ્નેહને સમજતા નથી.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਮਿਲਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਗਟਿਆ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਗੁਣ ਵੀਚਾਰੀ ॥੨॥
મહાપુરુષ સદ્દગુરૂના મેળાપથી પ્રભુના પ્રત્યક્ષ દર્શન થઈ ગયા છે. હવે તો હું તેનું જ યશગાન કરું છું અને પ્રભુના ગુણો પર જ ચિંતન કરું છું ॥૨॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਪ੍ਰਗਾਸੁ ਭਇਆ ਸਾਤਿ ਆਈ ਦੁਰਮਤਿ ਬੁਧਿ ਨਿਵਾਰੀ ॥
ગુરુની નજીકમાં રહીને મારુ મન પ્રકાશિત થઈ ગયું છે અને શાંતિ પ્રાપ્ત થવાને કારણે મારા મનમાંથી ખોટી બુદ્ધિ દૂર થઈ ગઈ છે.
ਆਤਮ ਬ੍ਰਹਮੁ ਚੀਨਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਸਤਸੰਗਤਿ ਪੁਰਖ ਤੁਮਾਰੀ ॥੩॥
હે સદ્દગુરુ! તારી સત્સંગતિના ફળ સ્વરૂપ આત્મામાં જ બ્રહ્મને જાણીને મને સુખ પ્રાપ્ત થઈ ગયું છે ॥૩॥
ਪੁਰਖੈ ਪੁਰਖੁ ਮਿਲਿਆ ਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਜਿਨ ਕਉ ਕਿਰਪਾ ਭਈ ਤੁਮਾਰੀ ॥
હે પ્રભુ! જેના પર તારી અપાર કૃપા થઈ છે, તેને ગુરુ પ્રાપ્ત થઈ ગયો છે અને ગુરૂથી સાક્ષાત્કાર કરીને તેને તારી પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ છે.
ਨਾਨਕ ਅਤੁਲੁ ਸਹਜ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਅਨਦਿਨੁ ਜਾਗਤੁ ਰਹੈ ਬਨਵਾਰੀ ॥੪॥੭॥
હે નાનક! તેને અતુલનીય સરળ સુખ પ્રાપ્ત થઈ ગયું છે અને તે હવે દરરોજ પરમાત્મામાં મગ્ન થઈને જાગૃત રહે છે ॥૪॥૭॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੪ ॥
સોરઠી મહેલ ૪॥
ਹਰਿ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅੰਤਰੁ ਮਨੁ ਬੇਧਿਆ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਰਹਣੁ ਨ ਜਾਈ ॥
હરિના પ્રેમથી મારું મન બંધાઈ ગયું છે તેમજ હરિ વગર હું રહી શકતો નથી.
ਜਿਉ ਮਛੁਲੀ ਬਿਨੁ ਨੀਰੈ ਬਿਨਸੈ ਤਿਉ ਨਾਮੈ ਬਿਨੁ ਮਰਿ ਜਾਈ ॥੧॥
જેમ માછલી જળ વગર નાશ થઈ જાય છે, તેમ જ જીવાત્મા હરિ-નામ વગર મરી જાય છે ॥૧॥
ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਭ ਕਿਰਪਾ ਜਲੁ ਦੇਵਹੁ ਹਰਿ ਨਾਈ ॥
હે પ્રભુ! મને હરિ-નામ રૂપી કૃપા-જળ આપ.
ਹਉ ਅੰਤਰਿ ਨਾਮੁ ਮੰਗਾ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਨਾਮੇ ਹੀ ਸਾਂਤਿ ਪਾਈ ॥ ਰਹਾਉ ॥
હું પોતાના મનમાં દિવસ-રાત નામ જ માંગતો રહું છું અને નામથી જ શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે ॥વિરામ॥
ਜਿਉ ਚਾਤ੍ਰਿਕੁ ਜਲ ਬਿਨੁ ਬਿਲਲਾਵੈ ਬਿਨੁ ਜਲ ਪਿਆਸ ਨ ਜਾਈ ॥
જેમ પપૈયું જળ વગર તડપતું રહે છે અને જળ વગર તેની તરસ ઠરતી નથી
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਲੁ ਪਾਵੈ ਸੁਖ ਸਹਜੇ ਹਰਿਆ ਭਾਇ ਸੁਭਾਈ ॥੨॥
તેમ જ ગુરુના માધ્યમથી જ બ્રહ્મરૂપી જળનું સુખ પ્રાપ્ત થાય છે અને તે પ્રભુ-પ્રેમથી સરળ જ આનંદિત થઈ જાય છે ॥૨॥
ਮਨਮੁਖ ਭੂਖੇ ਦਹ ਦਿਸ ਡੋਲਹਿ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਦੁਖੁ ਪਾਈ ॥
મોહ-માયાનો ભુખ્યો મનમુખ પુરુષ દસેય દિશામાં ભટકતો રહે છે અને નામથી વંચિત રહેવાને કારણે ખુબ દુઃખ ભોગવે છે.
ਜਨਮਿ ਮਰੈ ਫਿਰਿ ਜੋਨੀ ਆਵੈ ਦਰਗਹਿ ਮਿਲੈ ਸਜਾਈ ॥੩॥
આવા લોકો જન્મતા-મારતા રહે છે, ફરી ફરી યોનીઓમાં આવે છે અને પરમાત્માના દરબારમાં તેને સખત સજા મળે છે ॥૩॥
ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਹਿ ਤਾ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵਹ ਹਰਿ ਰਸੁ ਅੰਤਰਿ ਪਾਈ ॥
જો પરમાત્મા કૃપા કરે તો મનુષ્ય હરિનું ગુણગાન કરે છે અને તેને હૃદયમાં જ હરિ-રસ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે.
ਨਾਨਕ ਦੀਨ ਦਇਆਲ ਭਏ ਹੈ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਸਬਦਿ ਬੁਝਾਈ ॥੪॥੮॥
હે નાનક! પરમાત્મા દીનદયાળુ છે, જેના પર તે દયાળુ થાય છે, તેની શબ્દના માધ્યમથી તૃષ્ણા ઠારી દે છે ॥૪॥૮॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੪ ਪੰਚਪਦਾ ॥
સોરઠી મહેલ ૪ પાંચપદ॥
ਅਚਰੁ ਚਰੈ ਤਾ ਸਿਧਿ ਹੋਈ ਸਿਧੀ ਤੇ ਬੁਧਿ ਪਾਈ ॥
જો મનુષ્ય અજેય મન પર વિજય પ્રાપ્ત કરી લે તો તેને સિધ્ધિની પ્રાપ્તિ થાય છે અને સિદ્ધિનાં ફળ સ્વરૂપ જ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ જાય છે.
ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ ਸਰ ਲਾਗੇ ਤਨ ਭੀਤਰਿ ਤਾ ਭ੍ਰਮੁ ਕਾਟਿਆ ਜਾਈ ॥੧॥
જ્યારે પરમાત્માના પ્રેમના તીર શરીરની અંદર લાગે છે તો ભ્રમ દૂર થઈ જાય છે ॥૧॥
ਮੇਰੇ ਗੋਬਿਦ ਅਪੁਨੇ ਜਨ ਕਉ ਦੇਹਿ ਵਡਿਆਈ ॥
હે ગોવિંદ! પોતાના સેવકને પોતાના નામની ઉદારતા આપ.
ਗੁਰਮਤਿ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਪਰਗਾਸਹੁ ਸਦਾ ਰਹਹੁ ਸਰਣਾਈ ॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુના ઉપદેશ દ્વારા જ પોતાનું રામ નામ મારા હ્રદયમાં પ્રકાશિત કરી ત્યારથી હું હંમેશા જ તારી શરણમાં પડ્યો રહું ॥વિરામ॥
ਇਹੁ ਸੰਸਾਰੁ ਸਭੁ ਆਵਣ ਜਾਣਾ ਮਨ ਮੂਰਖ ਚੇਤਿ ਅਜਾਣਾ ॥
હે મૂર્ખ તેમજ અચેતન મન! આ આખી દુનિયા આવકજાવક જન્મ મરણની વશીભૂત છે, આથી ફક્ત પરમાત્માનું જ ભજન કર.
ਹਰਿ ਜੀਉ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਹੁ ਗੁਰੁ ਮੇਲਹੁ ਤਾ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਣਾ ॥੨॥
હે શ્રી હરિ! મારા પર કૃપા કર અને મને ગુરુથી મળાવી દે કેમ કે હું તારા હરિ-નામમાં લીન થઈ જાવ ॥૨॥
ਜਿਸ ਕੀ ਵਥੁ ਸੋਈ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਣੈ ਜਿਸ ਨੋ ਦੇਇ ਸੁ ਪਾਏ ॥
જેની અનમોલ વસ્તુ આ નામ છે, તે પ્રભુ જ આને જાણે છે. જેને આ અનમોલ વસ્તુ આપે છે, તે જ આને પ્રાપ્ત કરે છે.
ਵਸਤੁ ਅਨੂਪ ਅਤਿ ਅਗਮ ਅਗੋਚਰ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਅਲਖੁ ਲਖਾਏ ॥੩॥
આ નામ-વસ્તુ ખુબ અનુપ, અગમ્ય, અગોચર છે અને સંપૂર્ણ ગુરુ દ્વારા જ અલક્ષ્ય વસ્તુ પ્રગટ થાય છે ॥૩॥
ਜਿਨਿ ਇਹ ਚਾਖੀ ਸੋਈ ਜਾਣੈ ਗੂੰਗੇ ਕੀ ਮਿਠਿਆਈ ॥
જેને આને ચાખ્યું છે, તે જ આના સ્વાદને જાણે છે. જેમ મૂંગો મીઠાઈનો સ્વાદ કહી શકતો નથી આ તેમ જ છે.