Page 604
ਸਬਦਿ ਮਰਹੁ ਫਿਰਿ ਜੀਵਹੁ ਸਦ ਹੀ ਤਾ ਫਿਰਿ ਮਰਣੁ ਨ ਹੋਈ ॥
ગુરુના શબ્દ મગ્ન થઈને અહંકારને મારીશ તો પછી હંમેશા જ જીવંત રહીશ અને પછી બીજી વાર મૃત્યુ થશે નહીં.
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਨਾਮੁ ਸਦਾ ਮਨਿ ਮੀਠਾ ਸਬਦੇ ਪਾਵੈ ਕੋਈ ॥੩॥
હરિ નામ અમૃત હંમેશા જ મનને મીઠું લાગે છે પરંતુ ગુરુના શબ્દ દ્વારા કોઈ દુર્લભ જ આને પ્રાપ્ત કરે છે ॥૩॥
ਦਾਤੈ ਦਾਤਿ ਰਖੀ ਹਥਿ ਅਪਣੈ ਜਿਸੁ ਭਾਵੈ ਤਿਸੁ ਦੇਈ ॥
તે મહાન દાતાએ બધી બક્ષિસ પોતાના હાથમાં રાખેલ છે, તે જેને ચાહે છે, તેને દેતો રહે છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਦਰਗਹ ਜਾਪਹਿ ਸੇਈ ॥੪॥੧੧॥
હે નાનક! હરિ-નામમાં મગ્ન થઈને જેને સુખ પ્રાપ્ત કર્યું છે, પરમાત્માના દરબારમાં તે સત્યવાદી લાગે છે ॥૪॥૧૧॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੩ ॥
સોરઠી મહેલ ૩॥
ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਵੇ ਤਾ ਸਹਜ ਧੁਨਿ ਉਪਜੈ ਗਤਿ ਮਤਿ ਤਦ ਹੀ ਪਾਏ ॥
જયારે મનુષ્ય સદ્દગુરૂની સેવા કરે છે તો તેની અંદર સરળ ધૂન પ્રાપ્ત થાય છે અને ત્યારે જ તેને મોક્ષ તેમજ જ્ઞાન-બુદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે.
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਸਚਾ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਨਾਮੇ ਨਾਮਿ ਸਮਾਏ ॥੧॥
હરિનું સાચું નામ તેના મનમાં નિવાસ કરી લે છે અને નામ દ્વારા તે નામ-સ્વરૂપ પરમાત્મામાં વિલીન થઈ જાય છે ॥૧॥
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਸਭੁ ਜਗੁ ਬਉਰਾਨਾ ॥
સદ્દગુરુ વગર આખી દુનિયા પાગલ થઈ ગઈ છે.
ਮਨਮੁਖਿ ਅੰਧਾ ਸਬਦੁ ਨ ਜਾਣੈ ਝੂਠੈ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਨਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥
અંધ મનમુખ મનુષ્ય શબ્દના તફાવતને જાણતો નથી અને અસત્ય ભ્રમમાં જ ભટકતો રહે છે ॥વિરામ॥
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਮਾਇਆ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇਆ ਹਉਮੈ ਬੰਧਨ ਕਮਾਏ ॥
ત્રિગુણી માયાએ મનુષ્યને ભ્રમમાં જ ગેરમાર્ગે દોરેલ છે, જેના કારણે તે અહંકારનું બંધન જ સંચિત કરતો રહે છે.
ਜੰਮਣੁ ਮਰਣੁ ਸਿਰ ਊਪਰਿ ਊਭਉ ਗਰਭ ਜੋਨਿ ਦੁਖੁ ਪਾਏ ॥੨॥
જન્મ-મરણ તેના માથા પર ઊંચા રહે છે અને ગર્ભ-યોનિમાં પડીને તે દુઃખ પ્રાપ્ત કરતો રહે છે ॥૨॥
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਵਰਤਹਿ ਸਗਲ ਸੰਸਾਰਾ ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ ਪਤਿ ਖੋਈ ॥
આખું સંસાર જ માયાના ત્રિગુણોના પ્રભાવ હેઠળ સક્રિય છે અને અહંકારમાં આને પોતાનું માન-સન્માન ગુમાવી દીધું છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਵੈ ਚਉਥਾ ਪਦੁ ਚੀਨੈ ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਸੁਖੁ ਹੋਈ ॥੩॥
જે મનુષ્ય ગુરુમુખ બની જાય છે, તેને ચોથા પદનું જ્ઞાન થઈ જાય છે અને રામ નામથી સુખી રહે છે ॥૩॥
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਸਭਿ ਤੇਰੇ ਤੂ ਆਪੇ ਕਰਤਾ ਜੋ ਤੂ ਕਰਹਿ ਸੁ ਹੋਈ ॥
હે પરમેશ્વર! માયાના ત્રણેય ગુણ - રજ, તમ, સત તારી જ રચના છે અને તું પોતે જ સર્જક છે. જે કાંઈ તું કરે છે, દુનિયામાં તે જ થાય છે.
ਨਾਨਕ ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਨਿਸਤਾਰਾ ਸਬਦੇ ਹਉਮੈ ਖੋਈ ॥੪॥੧੨॥
હે નાનક! રામ નામ દ્વારા જ મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે અને ગુરુના શબ્દ દ્વારા આત્મ અભિમાન દૂર થઈ જાય છે ॥૪॥૧૨॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੪ ਘਰੁ ੧
સોરઠી મહેલ ૪ ઘર ૧
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਪਿਆਰਾ ਆਪੇ ਆਪਿ ਅਪਾਹੁ ॥
પ્રેમાળ પ્રભુ પોતે જ બધા જીવોમાં વ્યાપ્ત છે અને પોતે જ નિર્લિપ્ત રહે છે.
ਵਣਜਾਰਾ ਜਗੁ ਆਪਿ ਹੈ ਪਿਆਰਾ ਆਪੇ ਸਾਚਾ ਸਾਹੁ ॥
તે પોતે જ જગતરૂપી વણજારો છે અને પોતે જ સાચો શાહુકાર છે.
ਆਪੇ ਵਣਜੁ ਵਾਪਾਰੀਆ ਪਿਆਰਾ ਆਪੇ ਸਚੁ ਵੇਸਾਹੁ ॥੧॥
તે પ્રેમાળ પ્રભુ પોતે જ વાણિજ્ય તેમજ વ્યાપારી છે અને પોતે જ સાચી રાસ-પૂંજી છે ॥૧॥
ਜਪਿ ਮਨ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹ ॥
હે મન! હરિનું જાપ કર, તેની જ સ્તુતિ કર.
ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਪਾਈਐ ਪਿਆਰਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਅਗਮ ਅਥਾਹ ॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુની અપાર કૃપાથી જ તે અમૃતરૂપ અગમ્ય તેમજ અવિનાશી પ્રેમાળ પરમેશ્વર મેળવી શકાય છે ॥વિરામ॥
ਆਪੇ ਸੁਣਿ ਸਭ ਵੇਖਦਾ ਪਿਆਰਾ ਮੁਖਿ ਬੋਲੇ ਆਪਿ ਮੁਹਾਹੁ ॥
તે પ્રેમાળ પ્રભુ પોતે જ બધાને સાંભળે તેમજ જોવે છે અને પોતે જ બધા પ્રાણીઓના મુખ દ્વારા પોતાના મુખાર્વિંદથી બોલે છે.
ਆਪੇ ਉਝੜਿ ਪਾਇਦਾ ਪਿਆਰਾ ਆਪਿ ਵਿਖਾਲੇ ਰਾਹੁ ॥
તે પ્રેમાળ પ્રભુ પોતે જ કુમાર્ગ લગાવે છે અને પોતે જ સત્માર્ગ આપે છે.
ਆਪੇ ਹੀ ਸਭੁ ਆਪਿ ਹੈ ਪਿਆਰਾ ਆਪੇ ਵੇਪਰਵਾਹੁ ॥੨॥
તે પ્રભુ પતિ પોતે જ બધું જ છે અને પોતે જ ચિંતામુક્ત છે ॥૨॥
ਆਪੇ ਆਪਿ ਉਪਾਇਦਾ ਪਿਆਰਾ ਸਿਰਿ ਆਪੇ ਧੰਧੜੈ ਲਾਹੁ ॥
તે પોતે જ સૃષ્ટિ-રચના કરે છે અને પોતે જ દરેક પ્રાણીને સાંસારિક કાર્યોમાં લગાવે છે.
ਆਪਿ ਕਰਾਏ ਸਾਖਤੀ ਪਿਆਰਾ ਆਪਿ ਮਾਰੇ ਮਰਿ ਜਾਹੁ ॥
તે પ્રેમાળ પ્રભુ પોતે જ જીવોને ઉત્પન્ન કરે છે અને પોતે જ જયારે જીવોનો નાશ કરે છે તો તે નાશ થઈ જાય છે.
ਆਪੇ ਪਤਣੁ ਪਾਤਣੀ ਪਿਆਰਾ ਆਪੇ ਪਾਰਿ ਲੰਘਾਹੁ ॥੩॥
તે પોતે જ ઘાટ અને મલ્લાહ છે અને પોતે જ પાર કરાવે છે ॥૩॥
ਆਪੇ ਸਾਗਰੁ ਬੋਹਿਥਾ ਪਿਆਰਾ ਗੁਰੁ ਖੇਵਟੁ ਆਪਿ ਚਲਾਹੁ ॥
તે પોતે જ સાગર છે અને પોતે જ જહાજ છે. તે પોતે જ ગુરુ-નાવિક બનીને જહાજ ચલાવે છે.
ਆਪੇ ਹੀ ਚੜਿ ਲੰਘਦਾ ਪਿਆਰਾ ਕਰਿ ਚੋਜ ਵੇਖੈ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ॥
તે પ્રેમાળ પ્રભુ પોતે જહાજ પર સવાર થઈને પાર થાય છે. સૃષ્ટિનો બાદશાહ તે પરમેશ્વર પોતાની આશ્ચર્યજનક લીલાઓ રચી-રચીને જોતો રહે છે.
ਆਪੇ ਆਪਿ ਦਇਆਲੁ ਹੈ ਪਿਆਰਾ ਜਨ ਨਾਨਕ ਬਖਸਿ ਮਿਲਾਹੁ ॥੪॥੧॥
હે નાનક! તે પોતે જ દયાવાન છે, તે પોતે જ જીવોને ક્ષમા કરીને પોતાની સાથે મળાવી લે છે ॥૪॥૧॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੪ ਚਉਥਾ ॥
સોરઠી મહેલ ૪ ચોથું॥
ਆਪੇ ਅੰਡਜ ਜੇਰਜ ਸੇਤਜ ਉਤਭੁਜ ਆਪੇ ਖੰਡ ਆਪੇ ਸਭ ਲੋਇ ॥
પરમેશ્વર પોતે જ ઈંડુ, ગર્ભ, સ્વેદજ પરસેવો, પ્રગટ થયેલા છે. તે પોતે જ ધરતીનો ખંડ તેમજ પોતે જ આખું લોક છે.
ਆਪੇ ਸੂਤੁ ਆਪੇ ਬਹੁ ਮਣੀਆ ਕਰਿ ਸਕਤੀ ਜਗਤੁ ਪਰੋਇ ॥
તે પોતે જ સૂત્ર છે અને પોતે જ અનેક મણિઓ છે. પોતાની શક્તિ ધારણ કરીને તેને આખી દુનિયાને સૂત્રમાં પરોવેલ છે