Page 603
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਊਪਜੈ ਭਾਈ ਮਨਮੁਖਿ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥
હે ભાઈ! ગુરુ વગર પ્રભુ-પ્રેમ ઉત્પન્ન થતો નથી અને મનમુખ મનુષ્ય દ્વેતભાવમાં જ ફસાઈ રહે છે.
ਤੁਹ ਕੁਟਹਿ ਮਨਮੁਖ ਕਰਮ ਕਰਹਿ ਭਾਈ ਪਲੈ ਕਿਛੂ ਨ ਪਾਇ ॥੨॥
મનમુખ મનુષ્ય જે પણ કર્મ કરે છે, તે છાલનું સમય નિરર્થક છે, આનાથી તેને કંઈ પણ પ્રાપ્ત થતું નથી ॥૨॥
ਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਰਵਿਆ ਭਾਈ ਸਾਚੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਿਆਰਿ ॥
હે ભાઈ! ગુરુથી મેળાપ કરીને નામ હૃદયમાં પ્રવેશી ગયું છે અને પ્રભુથી સાચી પ્રીતિ તેમજ પ્રેમ થઈ ગયો છે.
ਸਦਾ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਣ ਰਵੈ ਭਾਈ ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ ਅਪਾਰਿ ॥੩॥
હે ભાઈ! ગુરુના અપાર પ્રેમથી જ મનુષ્ય હરિનું ગુણગાન કરતો રહે છે ॥૩॥
ਆਇਆ ਸੋ ਪਰਵਾਣੁ ਹੈ ਭਾਈ ਜਿ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥
હે ભાઈ! જેને ગુરૂની સેવામાં મન લગાવ્યું છે, તેનું દુનિયામાં આગમન સ્વીકાર છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਪਾਈਐ ਭਾਈ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਮੇਲਾਇ ॥੪॥੮॥
નાનકનું કહેવું છે કે હે ભાઈ! ગુરુના શબ્દ દ્વારા પ્રાણી પ્રભુના નામનો પ્રાપ્ત કરી લે છે અને તેમાં વિલીન થઈ જાય છે ॥૪॥૮॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੩ ਘਰੁ ੧ ॥
સોરઠી મહેલ ૩ ઘર ૧॥
ਤਿਹੀ ਗੁਣੀ ਤ੍ਰਿਭਵਣੁ ਵਿਆਪਿਆ ਭਾਈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝ ਬੁਝਾਇ ॥
હે ભાઈ! પૃથ્વી, પાતાળ તેમજ આકાશ - આ ત્રણેક લોકવાળું જગત ત્રિગુણો - રજોગુણ, તમોગુણ તેમજ સતોગુણમાં સંપૂર્ણપણે લીન છે અને ગુરુમુખ મનુષ્ય જ આ તફાવતને સમજી શકે છે.
ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਲਗਿ ਛੂਟੀਐ ਭਾਈ ਪੂਛਹੁ ਗਿਆਨੀਆ ਜਾਇ ॥੧॥
હે ભાઈ! રામના નામમાં લીન થવાથી જ મુક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. ભલે આ સંદર્ભમાં જઈને જ્ઞાની મહાપુરુષોથી પૂછી લે ॥૧॥
ਮਨ ਰੇ ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਛੋਡਿ ਚਉਥੈ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥
હે મન! તું ત્રિગુણો રજ, તમ તેમજ સત્વને છોડી દે અને પોતાના મનને ચોથા પદ પરમ પદમાં લગાવ.
ਹਰਿ ਜੀਉ ਤੇਰੈ ਮਨਿ ਵਸੈ ਭਾਈ ਸਦਾ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! હરિએ તારા મનમાં જ નિવાસ કરેલ છે, આથી હંમેશા હરિનું ગુણગાન કરતો રહે ॥વિરામ॥
ਨਾਮੈ ਤੇ ਸਭਿ ਊਪਜੇ ਭਾਈ ਨਾਇ ਵਿਸਰਿਐ ਮਰਿ ਜਾਇ ॥
હે ભાઈ! નામથી જ બધા જીવ ઉત્પન્ન થયા છે અને નામને ભૂલીને તે મરી જાય છે.
ਅਗਿਆਨੀ ਜਗਤੁ ਅੰਧੁ ਹੈ ਭਾਈ ਸੂਤੇ ਗਏ ਮੁਹਾਇ ॥੨॥
હે ભાઈ! આ અજ્ઞાની દુનિયા તો માયા-મોહમાં અંધ છે તથા માયા-મોહમાં ઊંઘ મગ્ન લોકો માયાના હાથે લૂંટાય છે ॥૨॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਗੇ ਸੇ ਉਬਰੇ ਭਾਈ ਭਵਜਲੁ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰਿ ॥
હે ભાઈ! ગુરુમુખ મનુષ્ય જ જાગૃત રહે છે અને તેનું કલ્યાણ થઈ જાય છે તથા તે ભયાનક સંસાર-સાગરને પાર થઈ જાય છે.
ਜਗ ਮਹਿ ਲਾਹਾ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਹੈ ਭਾਈ ਹਿਰਦੈ ਰਖਿਆ ਉਰ ਧਾਰਿ ॥੩॥
હે ભાઈ! આ દુનિયામાં હરિનું નામ જ ફળપ્રદ છે, આથી આપણે હરિનું નામ જ હૃદયમાં રાખવું જોઈએ ॥૩॥
ਗੁਰ ਸਰਣਾਈ ਉਬਰੇ ਭਾਈ ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
હે ભાઈ! ગુરૂની શરણમાં આવવા તેમજ રામ નામમાં સુર લગાવવાથી ઉદ્ધાર થઈ જાય છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਉ ਬੇੜਾ ਨਾਉ ਤੁਲਹੜਾ ਭਾਈ ਜਿਤੁ ਲਗਿ ਪਾਰਿ ਜਨ ਪਾਇ ॥੪॥੯॥
નાનકનું કહેવું છે કે હે ભાઈ! નામ જ જહાજ છે અને નામ જ તરાપો છે, જેના પર સવાર થઈને પ્રભુના ભક્તજન સંસાર-સાગરથી પાર થઈ જાય છે ॥૪॥૬॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੩ ਘਰੁ ੧ ॥
સોરઠી મહેલ ૩ ઘર ૧॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੁਖ ਸਾਗਰੁ ਜਗ ਅੰਤਰਿ ਹੋਰ ਥੈ ਸੁਖੁ ਨਾਹੀ ॥
સદ્દગુરુ જ સુખનો સાગર છે, આ દુનિયામાં બીજું કોઈ સુખોનું સ્થાન નથી.
ਹਉਮੈ ਜਗਤੁ ਦੁਖਿ ਰੋਗਿ ਵਿਆਪਿਆ ਮਰਿ ਜਨਮੈ ਰੋਵੈ ਧਾਹੀ ॥੧॥
આખી દુનિયા અહંકારને કારણે દુઃખો તેમજ રોગોથી ગ્રસ્ત છે, જેના કારણે લોકો જન્મતા-મરતા અને ફૂટીફૂટીને રોવે છે ॥૧॥
ਪ੍ਰਾਣੀ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇ ॥
હે પ્રાણી! સદ્દગુરૂની નિષ્કામ સેવા કરવાથી સુખ મળે છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਹਿ ਤਾ ਸੁਖੁ ਪਾਵਹਿ ਨਾਹਿ ਤ ਜਾਹਿਗਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
જો તું સદ્દગુરૂની સેવા કરીશ તો જ તેને સુખ મળશે, નહિતર તું પોતાનું અમૂલ્ય જન્મ ગુમાવીને દુનિયાથી વિદા થઈ જઈશ ॥વિરામ॥
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਧਾਤੁ ਬਹੁ ਕਰਮ ਕਮਾਵਹਿ ਹਰਿ ਰਸ ਸਾਦੁ ਨ ਆਇਆ ॥
મનુષ્ય ત્રિગુણી માયા રજ, તમ, સતના પ્રભાવ હેઠળ ભાગ-દોડ કરતો અનેક કર્મ કરે છે, પરંતુ હરિ-રસનો સ્વાદ પ્રાપ્ત કરતો નથી.
ਸੰਧਿਆ ਤਰਪਣੁ ਕਰਹਿ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਬਿਨੁ ਬੂਝੇ ਦੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥੨॥
તે સંધ્યા-પાઠ, તર્પણ પિતૃને પાણી તેમજ ગાયત્રી મંત્રનો પાઠ કરે છે પરંતુ જ્ઞાન વગર તે દુઃખ જ ભોગવે છે ॥૨॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਸੋ ਵਡਭਾਗੀ ਜਿਸ ਨੋ ਆਪਿ ਮਿਲਾਏ ॥
જે મનુષ્ય સદ્દગુરૂની સેવા કરે છે, તે ખૂબ ભાગ્યશાળી છે પરંતુ સદ્દગુરુથી તે જ મળે છે, જેને પરમાત્મા પોતે મળાવે છે.
ਹਰਿ ਰਸੁ ਪੀ ਜਨ ਸਦਾ ਤ੍ਰਿਪਤਾਸੇ ਵਿਚਹੁ ਆਪੁ ਗਵਾਏ ॥੩॥
હરિ-રસને પીને ભક્તજન હંમેશા તૃપ્ત રહે છે અને પોતાના અંતરમનથી પોતાનો આત્માભિમાન દૂર કરી લે છે ॥૩॥
ਇਹੁ ਜਗੁ ਅੰਧਾ ਸਭੁ ਅੰਧੁ ਕਮਾਵੈ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਮਗੁ ਨ ਪਾਏ ॥
આ દુનિયા તો અંધ છે, બધા લોકો અજ્ઞાનતાના કર્મ જ કરે છે. ગુરુ વગર તેને સત્માર્ગ મળતો નથી.
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਤ ਅਖੀ ਵੇਖੈ ਘਰੈ ਅੰਦਰਿ ਸਚੁ ਪਾਏ ॥੪॥੧੦॥
હે નાનક! જો સદ્દગુરુથી મેળાપ થઈ જાય તો મનુષ્ય જ્ઞાન-આંખોથી જોવા લાગે છે અને સત્યને પોતાના હૃદય-ઘરમાં જ પ્રાપ્ત કરી લે છે ॥૪॥૧૦॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੩ ॥
સોરઠી મહેલ ૩॥
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਵੇ ਬਹੁਤਾ ਦੁਖੁ ਲਾਗਾ ਜੁਗ ਚਾਰੇ ਭਰਮਾਈ ॥
ગુરુની સેવા કર્યા વગર મનુષ્ય ખુબ દુઃખોમાં જ ઘેરાયેલા રહે છે અને ચારેય યુગોમાં ભટકતો ફરે છે.
ਹਮ ਦੀਨ ਤੁਮ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਦਾਤੇ ਸਬਦੇ ਦੇਹਿ ਬੁਝਾਈ ॥੧॥
હે પરમાત્મા! અમે ખુબ ગરીબ છીએ અને તું તો યુગ-યુગાંતરોમાં દાતા છે, કૃપા કરીને અમને શબ્દનું જ્ઞાન આપ ॥૧॥
ਹਰਿ ਜੀਉ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਹੁ ਤੁਮ ਪਿਆਰੇ ॥
હે પ્રિય પ્રભુ! અમારા પર તું કૃપા કર.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਦਾਤਾ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਵਹੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦੇਵਹੁ ਆਧਾਰੇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
અમને સદ્દગુરુ દાતાથી મળાવી દે અને હરિ-નામનો સહારો આપ ॥વિરામ॥
ਮਨਸਾ ਮਾਰਿ ਦੁਬਿਧਾ ਸਹਜਿ ਸਮਾਣੀ ਪਾਇਆ ਨਾਮੁ ਅਪਾਰਾ ॥
મેં પોતાની ઈચ્છા તેમજ મુશ્કેલીને મટાડીને તથા સરળ સ્થિતિમાં લીન થઈને અનંત નામને પ્રાપ્ત કરી લીધું છે.
ਹਰਿ ਰਸੁ ਚਾਖਿ ਮਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਆ ਕਿਲਬਿਖ ਕਾਟਣਹਾਰਾ ॥੨॥
પાપોનો નાશ કરનાર હરિરસ ચાખીને મારુ મન નિર્મળ થઈ ગયું છે ॥૨॥