Page 602
ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਕਿਲਬਿਖ ਦੁਖ ਕਾਟੇ ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਈ ॥ ਰਹਾਉ ॥
તે તેના જન્મ-જન્માંતરોના પાપ તેમજ કષ્ટ મિટાવી દે છે અને તેને પોતે જ પોતાની સાથે મળાવી લે છે ॥વિરામ॥
ਇਹੁ ਕੁਟੰਬੁ ਸਭੁ ਜੀਅ ਕੇ ਬੰਧਨ ਭਾਈ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾ ਸੈਂਸਾਰਾ ॥
હે ભાઈ! આ બધા કુટુંબ વગેરે તો જીવ માટે બંધન જ છે અને આખી દુનિયા ભ્રમમાં જ ભટકી રહી છે.
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਬੰਧਨ ਟੂਟਹਿ ਨਾਹੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮੋਖ ਦੁਆਰਾ ॥
ગુરુ વગર બંધન નષ્ટ થતું નથી અને ગુરુના માધ્યમથી મોક્ષનો દરવાજો મળી જાય છે.
ਕਰਮ ਕਰਹਿ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਨ ਪਛਾਣਹਿ ਮਰਿ ਜਨਮਹਿ ਵਾਰੋ ਵਾਰਾ ॥੨॥
જે પ્રાણી સાંસારિક કર્મ કરે છે અને ગુરુના શબ્દની ઓળખકરતો નથી, તે વારંવાર દુનિયામાં મરતો અને જન્મતો જ રહે છે ॥૨॥
ਹਉ ਮੇਰਾ ਜਗੁ ਪਲਚਿ ਰਹਿਆ ਭਾਈ ਕੋਇ ਨ ਕਿਸ ਹੀ ਕੇਰਾ ॥
હે ભાઈ! આ દુનિયા તો અહંકાર તેમજ આત્માભિમાનમાં જ ઉલજેલી છે પરંતુ કોઈ પણ કોઈનો મિત્ર નથી.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਹਲੁ ਪਾਇਨਿ ਗੁਣ ਗਾਵਨਿ ਨਿਜ ਘਰਿ ਹੋਇ ਬਸੇਰਾ ॥
ગુરુમુખ પુરુષ સત્યના મહેલને પ્રાપ્ત કરી લે છે, સત્યનું જ ગુણગાન કરે છે અને પોતાના આત્મસ્વરૂપ પરમાત્માના ચરણોમાં ઠેકાણું પ્રાપ્ત કરી લે છે.
ਐਥੈ ਬੂਝੈ ਸੁ ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਹੈ ਤਿਸੁ ਕੇਰਾ ॥੩॥
જે મનુષ્ય આ લોકમાં પોતાને સમજી જાય છે, તે પોતાના આત્મસ્વરૂપને ઓળખી લે છે અને હરિ-પ્રભુ તેનો બની જાય છે ॥૩॥
ਸਤਿਗੁਰੂ ਸਦਾ ਦਇਆਲੁ ਹੈ ਭਾਈ ਵਿਣੁ ਭਾਗਾ ਕਿਆ ਪਾਈਐ ॥
હે ભાઈ! સદ્દગુરુ તો હંમેશા જ દયાળુ છે પરંતુ નસીબ વગર પ્રાણી શું પ્રાપ્ત કરી શકે છે?
ਏਕ ਨਦਰਿ ਕਰਿ ਵੇਖੈ ਸਭ ਊਪਰਿ ਜੇਹਾ ਭਾਉ ਤੇਹਾ ਫਲੁ ਪਾਈਐ ॥
સદ્દગુરુ બધા પર એક સમાન કૃપા-દ્રષ્ટિથી જ જોવે છે પરંતુ જેમ પ્રાણીની પ્રેમ-ભાવના હોય છે, તેને તેમ જ ફળ પ્રાપ્ત થાય છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਨ ਅੰਤਰਿ ਵਿਚਹੁ ਆਪੁ ਗਵਾਈਐ ॥੪॥੬॥
હે નાનક! જો અંતર્મનમાંથી આત્માભિમાનને દૂર કરવામાં આવે તો મનની અંદર પ્રભુ-નામનો નિવાસ થઈ જાય છે ॥૪॥૬॥
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੩ ਚੌਤੁਕੇ ॥
સોરઠી મહેલ ૩ ચારતુકે॥
ਸਚੀ ਭਗਤਿ ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਹੋਵੈ ਸਚੀ ਹਿਰਦੈ ਬਾਣੀ ॥
સદ્દગુરૂના માધ્યમથી જ સાચી ભક્તિ હોય છે તેમજ હૃદયમાં સાચી વાણીનો નિવાસ થઈ જાય છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ਹਉਮੈ ਸਬਦਿ ਸਮਾਣੀ ॥
ગુરુની સેવા કરવાથી હંમેશા સુખની ઉપલબ્ધતા થાય છે અને ગુરુ-શબ્દના માધ્યમથી અહંકાર મટી જાય છે.
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਸਾਚੇ ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵੀ ਹੋਰ ਭੂਲੀ ਫਿਰੈ ਇਆਣੀ ॥
ગુરુ વગર સાચી ભક્તિ થઈ શકતી નથી અને ગુરુ વગર નાદાન દુનિયા મુશ્કેલીમાં ફસાઈને ભટકતી જ રહે છે.
ਮਨਮੁਖਿ ਫਿਰਹਿ ਸਦਾ ਦੁਖੁ ਪਾਵਹਿ ਡੂਬਿ ਮੁਏ ਵਿਣੁ ਪਾਣੀ ॥੧॥
મનમુખ મનુષ્ય ભટકતો જ રહે છે, તે હંમેશા દુઃખી જ રહે છે અને પાણી વગર જ ડૂબીને મરી જાય છે ॥૧॥
ਭਾਈ ਰੇ ਸਦਾ ਰਹਹੁ ਸਰਣਾਈ ॥
હે ભાઈ! હંમેશા પરમાત્માની શરણમાં રહે
ਆਪਣੀ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਪਤਿ ਰਾਖੈ ਹਰਿ ਨਾਮੋ ਦੇ ਵਡਿਆਈ ॥ ਰਹਾਉ ॥
તે પોતાની કૃપા-દ્રષ્ટિ કરીને જીવોની હંમેશા જ લાજ-પ્રતિષ્ઠા બચાવતો રહે છે અને પોતાના હરિ-નામની જીવોને કીર્તિ અપાવે છે ॥વિરામ॥
ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਤੇ ਆਪੁ ਪਛਾਤਾ ਸਬਦਿ ਸਚੈ ਵੀਚਾਰਾ ॥
સંપૂર્ણ ગુરુના માધ્યમથી મનુષ્ય સાચા શબ્દનું ચિંતન કરવાથી પોતાના આત્માભિમાનને સમજી લે છે.
ਹਿਰਦੈ ਜਗਜੀਵਨੁ ਸਦ ਵਸਿਆ ਤਜਿ ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਅਹੰਕਾਰਾ ॥
તે કામ, ક્રોધ તેમજ અહંકારને છોડી દે છે અને જગતનો જીવનદાતા હરિ હંમેશા જ તેના હૃદયમાં આવીને નિવાસ કરી લે છે.
ਸਦਾ ਹਜੂਰਿ ਰਵਿਆ ਸਭ ਠਾਈ ਹਿਰਦੈ ਨਾਮੁ ਅਪਾਰਾ ॥
અપરંપાર નામ હૃદયમાં નિવાસ કરવાથી પ્રભુ હંમેશા તેને પ્રત્યક્ષ તેમજ બધા સ્થાનો પર વ્યાપક દૃષ્ટિમાન હોય છે.
ਜੁਗਿ ਜੁਗਿ ਬਾਣੀ ਸਬਦਿ ਪਛਾਣੀ ਨਾਉ ਮੀਠਾ ਮਨਹਿ ਪਿਆਰਾ ॥੨॥
યુગ-યુગાંતરોમાં વધુ શબ્દો દ્વારા જ પ્રભુ વાણીની ઓળખ થઈ છે અને મનને નામ મધુર તેમજ પ્રેમાળ લાગે છે ॥૨॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਜਿਨਿ ਨਾਮੁ ਪਛਾਤਾ ਸਫਲ ਜਨਮੁ ਜਗਿ ਆਇਆ ॥
સદ્દગુરૂની સેવા કરીને જે મનુષ્યએ નામની ઓળખ કરી લીધી છે, આ દુનિયામાં તેનું આગમન તેમજ જન્મ સફળ થઈ ગયો છે.
ਹਰਿ ਰਸੁ ਚਾਖਿ ਸਦਾ ਮਨੁ ਤ੍ਰਿਪਤਿਆ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਗੁਣੀ ਅਘਾਇਆ ॥
હરિ-રસને ચાખીને તેનું મન હંમેશા માટે તૃપ્ત થઈ ગયું છે અને તે ગુણોના ભંડાર પ્રભુનું ગુણગાન કરતા સંતુષ્ટ થયેલા રહે છે.
ਕਮਲੁ ਪ੍ਰਗਾਸਿ ਸਦਾ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ਅਨਹਦ ਸਬਦੁ ਵਜਾਇਆ ॥
તેનું હૃદય-કમળ આનંદિત થઈ ગયું છે અને પ્રભુના પ્રેમ-રંગમાં તે હંમેશા મગ્ન રહે છે અને તેની અંદર અનહદ શબ્દો ગુંજતા રહે છે.
ਤਨੁ ਮਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਨਿਰਮਲ ਬਾਣੀ ਸਚੇ ਸਚਿ ਸਮਾਇਆ ॥੩॥
તેનું શરીર-મન નિર્મળ થઈ ગયું છે અને વાણી પણ નિર્મળ થઈ ગઈ છે અને તે સત્યશીલ બનીને પરમ-સત્યમાં વિલીન થઈ ગયો છે ॥૩॥
ਰਾਮ ਨਾਮ ਕੀ ਗਤਿ ਕੋਇ ਨ ਬੂਝੈ ਗੁਰਮਤਿ ਰਿਦੈ ਸਮਾਈ ॥
રામ-નામની મહાનતાને કોઈ પણ જાણતું નથી અને ગુરુના ઉપદેશ દ્વારા જ આ હૃદયમાં સમાય છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਵੈ ਸੁ ਮਗੁ ਪਛਾਣੈ ਹਰਿ ਰਸਿ ਰਸਨ ਰਸਾਈ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુમુખ હોય છે, તે રસ્તાની ઓળખ કરી લે છે અને હરિ-રસમાં જ તેની જીભ રસમગ્ન રહે છે.
ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਸਭੁ ਗੁਰ ਤੇ ਹੋਵੈ ਹਿਰਦੈ ਨਾਮੁ ਵਸਾਈ ॥
જપ, તપ તેમજ સંયમ બધું ગુરૂથી જ પ્રાપ્ત થાય છે અને ગુરુ દ્વારા જ હૃદયમાં નામનો નિવાસ હોય છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਹਿ ਸੇ ਜਨ ਸੋਹਨਿ ਦਰਿ ਸਾਚੈ ਪਤਿ ਪਾਈ ॥੪॥੭॥
હે નાનક! જે મનુષ્ય નામ-સ્મરણ કરે છે, તે સુંદર દેખાઈ દે છે અને સત્યના દરબારમાં ખુબ શોભા પ્રાપ્ત કરે છે ॥૪॥૭॥
ਸੋਰਠਿ ਮਃ ੩ ਦੁਤੁਕੇ ॥
સોરઠી મહેલ ૩ બેતુકે॥
ਸਤਿਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਉਲਟੀ ਭਈ ਭਾਈ ਜੀਵਤ ਮਰੈ ਤਾ ਬੂਝ ਪਾਇ ॥
હે ભાઈ! સદ્દગુરુથી મેળાપ કરીને મારી બુદ્ધિ મોહ-માયા તરફથી ઉલ્ટી ગઈ છે, જો કોઈ જીવંત જ વિષય-વિકારો તરફથી મૃત રહે છે તો તેને આધ્યાત્મિક જીવનનું જ્ઞાન મળી જાય છે.
ਸੋ ਗੁਰੂ ਸੋ ਸਿਖੁ ਹੈ ਭਾਈ ਜਿਸੁ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਇ ॥੧॥
હે ભાઈ! તે જ ગુરુ છે અને તે જ શીખ છે, જેના પ્રકાશને પરમાત્મા પોતાના પરમ પ્રકાશમાં મળાવી લે છે ॥૧॥
ਮਨ ਰੇ ਹਰਿ ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
હે મન! પરમાત્માની સાથે સુર લગાવ.
ਮਨ ਹਰਿ ਜਪਿ ਮੀਠਾ ਲਾਗੈ ਭਾਈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਏ ਹਰਿ ਥਾਇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! ભજન કરવાથી હરિ જેના મનને મીઠો લાગે છે તે ગુરુમુખ મનુષ્ય હરિના ચરણોમાં સ્થાન પ્રાપ્ત કરી લે છે ॥વિરામ॥