Page 404
ਸਾਜਨ ਸੰਤ ਹਮਾਰੇ ਮੀਤਾ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਹਰਿ ਆਨੀਤਾ ਰੇ ॥
હે સંત જનો! હે સજ્જનો! હે મિત્રો! જગતમાં જે કાંઈ પણ દેખાઈ રહ્યું છે પરમાત્મા વગર બીજું બધું જ નાશવંત છે દેખાતા ફેલાવથી મોહ નાખીને દુઃખ જ પ્રાપ્ત થશે.
ਸਾਧਸੰਗਿ ਮਿਲਿ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਏ ਇਹੁ ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਜੀਤਾ ਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે મનુષ્યએ સાધુ-સંગતમાં મળીને પરમાત્માના ગુણ ગાવાનાં શરુ કરી દીધા તેને આ કિંમતી મનુષ્ય જન્મ જીતી લીધું સફળ કરી લીધું ॥૧॥ વિરામ॥
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਮਾਇਆ ਬ੍ਰਹਮ ਕੀ ਕੀਨ੍ਹ੍ਹੀ ਕਹਹੁ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਤਰੀਐ ਰੇ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માની ઉત્પન્ન કરેલી આ ત્રિગુણી માયા જાણે એક સમુદ્ર છે આમાંથી કહો કેવી રીતે પાર થઈ શકાય?
ਘੂਮਨ ਘੇਰ ਅਗਾਹ ਗਾਖਰੀ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਪਾਰਿ ਉਤਰੀਐ ਰੇ ॥੨॥
આમ અનેક વિકારોની ભટકણ-ફેલાવો ચાલી રહી છે આ અથાહ છે આમાંથી પાર થવું ખુબ મુશ્કેલ છે. હા હે ભાઈ! ગુરુના શબ્દ દ્વારા જ આમાંથી પાર થઈ શકાય છે ॥૨॥
ਖੋਜਤ ਖੋਜਤ ਖੋਜਿ ਬੀਚਾਰਿਓ ਤਤੁ ਨਾਨਕ ਇਹੁ ਜਾਨਾ ਰੇ ॥
હે નાનક! જે મનુષ્યએ સાધુ-સંગતમાં મળીને શોધ કરતા કરતા વિચાર કર્યો અને તેને આ વાસ્તવિકતા સમજી લીધી
ਸਿਮਰਤ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਨਿਰਮੋਲਕੁ ਮਨੁ ਮਾਣਕੁ ਪਤੀਆਨਾ ਰੇ ॥੩॥੧॥੧੩੦॥
કે પરમાત્માનું નામ જે બધા ગુણોનો ખજાનો છે જેની સરખામણીનું બીજું કોઈ નથી આવા નામને સ્મરણ કરીને મન મોતી જેવું કિંમતી બની જાય છે અને પરમાત્માના સ્મરણમાં આદત પડી જાય છે ॥૩॥૧॥૧૩૦॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ਦੁਪਦੇ ॥
આશા મહેલ ૫ બેપદ॥
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਜੋ ਮਾਗਉ ਸੋ ਪਾਵਉ ਰੇ ॥
હે ભાઈ! જ્યારથી ગુરુની કૃપાથી મારો તે માલિક-પ્રભુ મારા મનમાં આવી વસ્યો છે ત્યારથી હું તેનાથી જે કાંઈ માંગુ છું તે જ કાંઈ મેળવી લઉં છું.
ਨਾਮ ਰੰਗਿ ਇਹੁ ਮਨੁ ਤ੍ਰਿਪਤਾਨਾ ਬਹੁਰਿ ਨ ਕਤਹੂੰ ਧਾਵਉ ਰੇ ॥੧॥
મારા માલિક-પ્રભુના નામનાં પ્રેમ-રંગથી મારુ આ મન માયાની તૃષ્ણાથી ભરાઈ ચૂક્યું છે ત્યારથી હું બીજી વાર કોઈ બીજી તરફ ભટક્તો ફરતો નથી ॥૧॥
ਹਮਰਾ ਠਾਕੁਰੁ ਸਭ ਤੇ ਊਚਾ ਰੈਣਿ ਦਿਨਸੁ ਤਿਸੁ ਗਾਵਉ ਰੇ ॥
હે મન! મારો માલિક પ્રભુ બધાથી ઊંચો છે હું રાત દિવસ તેની જ મહિમા કરતો રહું છું.
ਖਿਨ ਮਹਿ ਥਾਪਿ ਉਥਾਪਨਹਾਰਾ ਤਿਸ ਤੇ ਤੁਝਹਿ ਡਰਾਵਉ ਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મારો તે માલિક એક ક્ષણમાં ઉત્પન્ન કરીને નાશ કરવાનું સામર્થ્ય રાખનાર છે. હું હે મન! તને તેના ભય-અદબમાં રાખવા ઇચ્છું છું ॥૧॥વિરામ॥
ਜਬ ਦੇਖਉ ਪ੍ਰਭੁ ਅਪੁਨਾ ਸੁਆਮੀ ਤਉ ਅਵਰਹਿ ਚੀਤਿ ਨ ਪਾਵਉ ਰੇ ॥
હે ભાઈ! જયારે હું પોતાના પતિ-પ્રભુને પોતાની અંદર વસતો જોઈ લઉં છું હું કોઈ બીજા આશરાને મનમાં જગ્યા દેતો નથી.
ਨਾਨਕੁ ਦਾਸੁ ਪ੍ਰਭਿ ਆਪਿ ਪਹਿਰਾਇਆ ਭ੍ਰਮੁ ਭਉ ਮੇਟਿ ਲਿਖਾਵਉ ਰੇ ॥੨॥੨॥੧੩੧॥
હે ભાઈ! જ્યારથી પ્રભુએ પોતાના દાસ નાનકને પોતે આદર-માન આપ્યું છે ત્યારથી હું અન્ય બધી પ્રકારની ભટકણ દૂર કરીને પોતાના મનમાં ફક્ત પરમાત્માના નામને લખતો રહું છું ॥૨॥૨॥૧૩૧॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਚਾਰਿ ਬਰਨ ਚਉਹਾ ਕੇ ਮਰਦਨ ਖਟੁ ਦਰਸਨ ਕਰ ਤਲੀ ਰੇ ॥
હે ભાઈ! અમારા દેશમાં બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય શુદ્ર આ ચાર વર્ણ પ્રખ્યાત છે કામાદિક વિકાર આ ચારેય વર્ણોના લોકોને મસળી દેનાર છે.છ વેશપલટાના સાધુઓને પણ આ હાથોની હથેળીઓ પર નચાવે છે.
ਸੁੰਦਰ ਸੁਘਰ ਸਰੂਪ ਸਿਆਨੇ ਪੰਚਹੁ ਹੀ ਮੋਹਿ ਛਲੀ ਰੇ ॥੧॥
સુંદર, સુરૂપ, બહાદુર, શાણા કોઈ પણ હોય કામાદિક પાંચેયે બધાને મોહીને છેતરી લીધા છે ॥૧॥
ਜਿਨਿ ਮਿਲਿ ਮਾਰੇ ਪੰਚ ਸੂਰਬੀਰ ਐਸੋ ਕਉਨੁ ਬਲੀ ਰੇ ॥
હે ભાઈ! કોઈ દુર્લભ જ આવો બળવાન મનુષ્ય છે જેને ગુરુને મળીને કામાદિક પાંચેય શૂરવીરોને મારી લીધા છે પર વિજય મેળવી લીધો છે.
ਜਿਨਿ ਪੰਚ ਮਾਰਿ ਬਿਦਾਰਿ ਗੁਦਾਰੇ ਸੋ ਪੂਰਾ ਇਹ ਕਲੀ ਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! જગતમાં તે જ મનુષ્ય પૂર્ણ છે જેને આ પાંચેયને મારીને ટુકડા-ટુકડા કરી દીધા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਵਡੀ ਕੋਮ ਵਸਿ ਭਾਗਹਿ ਨਾਹੀ ਮੁਹਕਮ ਫਉਜ ਹਠਲੀ ਰੇ ॥
હે ભાઈ! આ કામાદિકોનું ખુબ મોટું બળશાળી કુટુંબ છે ના આ કોઈના કાબુમાં આવે છે ના આ કોઈનાથી ડરીને ભાગે છે. આનું લશ્કર ખુબ મજબુત અને જિદ્દી છે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਤਿਨਿ ਜਨਿ ਨਿਰਦਲਿਆ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕੈ ਝਲੀ ਰੇ ॥੨॥੩॥੧੩੨॥
ભાઈ કહે છે, હે ભાઈ! ફક્ત તે મનુષ્યએ આને સારી રીતે કચડ્યા છે જે સાધુ-સંગતના આશરામાં રહે છે ॥૨॥૩॥૧૩૨॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਨੀਕੀ ਜੀਅ ਕੀ ਹਰਿ ਕਥਾ ਊਤਮ ਆਨ ਸਗਲ ਰਸ ਫੀਕੀ ਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માની મહિમાની વાત જીવ માટે શ્રેષ્ઠ અને સુંદર છે. દુનિયાના બીજા બધા પદાર્થોના સ્વાદ આની સરખામણી પર ફિક્કા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬਹੁ ਗੁਨਿ ਧੁਨਿ ਮੁਨਿ ਜਨ ਖਟੁ ਬੇਤੇ ਅਵਰੁ ਨ ਕਿਛੁ ਲਾਈਕੀ ਰੇ ॥੧॥
હે ભાઈ! આ હરિ કથા ખુબ ગુણોવાળી છે જીવની અંદર ગુણ ઉત્પન્ન કરનારી છે મીઠાસ ભરેલી છે છ શસ્ત્રોને જાણનાર ઋષિ લોકો જ હરિ-કથા વગર કોઈ બીજા પ્રયત્નને જીવાત્મા માટે લાભદાયક માનતો નથી ॥૧॥
ਬਿਖਾਰੀ ਨਿਰਾਰੀ ਅਪਾਰੀ ਸਹਜਾਰੀ ਸਾਧਸੰਗਿ ਨਾਨਕ ਪੀਕੀ ਰੇ ॥੨॥੪॥੧੩੩॥
હે ભાઈ! આ હરિ-કથા જાણે અમૃતની ધાર છે જે ઝેરનાં ઝેરની અસરનો વિનાશ કરે છે. હે નાનક! આ હરિ-કથા આ અમૃત-ધારા સાધુ-સંગતમાં ટકીને જ પી જઈ શકાય છે ॥૨॥૪॥૧૩૩॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਹਮਾਰੀ ਪਿਆਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਧਾਰੀ ਗੁਰਿ ਨਿਮਖ ਨ ਮਨ ਤੇ ਟਾਰੀ ਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! ગુરુએ કૃપા કરીને પ્રભુની મહિમાવાળી પોતાની વાણી આંખ ઝપકવા જેટલા સમય માટે પણ મારા મનથી ક્યારેય ભૂલવા દીધી નહી આ વાણી મને મધુર લાગે છે આ વાણી આધ્યાત્મિક જીવન દેનાર નામ-જળની ધારા મારી અંદર ચાલુ રાખે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਦਰਸਨ ਪਰਸਨ ਸਰਸਨ ਹਰਸਨ ਰੰਗਿ ਰੰਗੀ ਕਰਤਾਰੀ ਰੇ ॥੧॥
હે ભાઈ! આ વાણી કર્તારના પ્રેમ રંગમાં રંગનારી છે આની કૃપાથી કરતારના દર્શન થાય છે કરતારના ચરણોનો પ્રેમ મળે છે મનમાં આનંદ અને ખીલાવ ઉત્પન્ન થાય છે ॥૧॥
ਖਿਨੁ ਰਮ ਗੁਰ ਗਮ ਹਰਿ ਦਮ ਨਹ ਜਮ ਹਰਿ ਕੰਠਿ ਨਾਨਕ ਉਰਿ ਹਾਰੀ ਰੇ ॥੨॥੫॥੧੩੪॥
હે ભાઈ! આ વાણીને ક્ષણ માટે પણ હૃદયમાં વસાવવાથી ગુરુના ચરણો સુધી પહોંચ બની જાય છે આને શ્વાસ-શ્વાસ હૃદયમાં વસાવવાથી યમોનો ડર વ્યાપી શકતો નથી. હે નાનક! આ હરિ-કથાને પોતાના ગળામાં પરોવી રાખ પોતાના હ્રદયનો હાર બનાવીને રાખ ॥૨॥૫॥૧૩૪॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਨੀਕੀ ਸਾਧ ਸੰਗਾਨੀ ॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! સાધુ-સંગતિ મનુષ્ય માટે એક સુંદર વૃદ્ધિ છે ॥૧॥વિરામ॥
ਪਹਰ ਮੂਰਤ ਪਲ ਗਾਵਤ ਗਾਵਤ ਗੋਵਿੰਦ ਗੋਵਿੰਦ ਵਖਾਨੀ ॥੧॥
હે ભાઈ! સાધુ-સંગતમાં આઠેય પ્રહર પળ પળ ઘડી-ઘડી પરમાત્માની મહિમાનાં ગીત ગાવામાં આવે છે પરમાત્માની મહિમાની વાતો થાય છે ॥૧॥
ਚਾਲਤ ਬੈਸਤ ਸੋਵਤ ਹਰਿ ਜਸੁ ਮਨਿ ਤਨਿ ਚਰਨ ਖਟਾਨੀ ॥੨॥
હે ભાઈ! સાધુ-સંગતની કૃપાથી ચાલતા-બેસતા -સુતા દરેક સમય પરમાત્માની મહિમા કરવાનો સ્વભાવ બની જાય છે મનમાં પરમાત્મા હૃદયમાં પરમાત્મા આવી વસે છે પરમાત્માના ચરણોમાં દરેક સમય મેળ બની રહે છે ॥૨॥
ਹਂਉ ਹਉਰੋ ਤੂ ਠਾਕੁਰੁ ਗਉਰੋ ਨਾਨਕ ਸਰਨਿ ਪਛਾਨੀ ॥੩॥੬॥੧੩੫॥
નાનક કહે છે, હે પ્રભુ! હું ગુણહીન છું તું મારો માલિક ગુણોથી પરિપૂર્ણ છે સાધુ-સંગતના અભ્યાસથી મને તારી શરણ પડવાની સમજ આવી છે ॥૩॥૬॥૧૩૫॥