Page 393
ਜਿਸੁ ਭੇਟਤ ਲਾਗੈ ਪ੍ਰਭ ਰੰਗੁ ॥੧॥
ગુરુને મળવાથી પરમાત્માનો પ્રેમ દિલમાં ઉત્પન્ન થઈ જાય છે ॥૧॥
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਓਇ ਆਨੰਦ ਪਾਵੈ ॥
હે ભાઈ! તે મનુષ્ય અનેક પ્રકારના આધ્યાત્મિક આનંદ ભોગવે છે
ਜਿਸੁ ਸਿਮਰਤ ਮਨਿ ਹੋਇ ਪ੍ਰਗਾਸਾ ਤਾ ਕੀ ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਕਹਨੁ ਨ ਜਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુની કૃપાથી જે મનુષ્યના મનમાં પ્રભુ-નામ સ્મરણ કરવાથી આધ્યાત્મિક જીવનનો પ્રકાશ થઈ જાય છે તેની ઉચ્ચ આધ્યાત્મિક સ્થિતિ વ્યક્ત કરી શકાતી નથી તેની આધ્યાત્મિક ઉદારતા કહી શકાતી નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਵਰਤ ਨੇਮ ਮਜਨ ਤਿਸੁ ਪੂਜਾ ॥
તેને તો જાણે બધા વ્રત-નેમ બધા તીર્થ-સ્નાન અને બધી જ પૂજા વગેરે કરી લીધુ
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਤਿਨਿ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਸੁਨੀਜਾ ॥
તેણે જાણે વેદ-પુરાણ-સ્મૃતિઓ વગેરે બધી જ ધર્મ-પુસ્તકો સાંભળી લીધી
ਮਹਾ ਪੁਨੀਤ ਜਾ ਕਾ ਨਿਰਮਲ ਥਾਨੁ ॥
નામની કૃપાથી જે મનુષ્યનું હૃદય-સ્થળ ખૂબ પવિત્ર-નિર્મળ થઈ જાય છે
ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਜਾ ਕੈ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ॥੨॥
હે ભાઈ! ગુરુની સંગતિની કૃપાથી જે મનુષ્યના હૃદયમાં પરમાત્માનું નામ આવી વસે છે ॥૨॥
ਪ੍ਰਗਟਿਓ ਸੋ ਜਨੁ ਸਗਲੇ ਭਵਨ ॥
તે મનુષ્ય બધા ભવનોમાં શિરોમણી થઈ જાય છે
ਪਤਿਤ ਪੁਨੀਤ ਤਾ ਕੀ ਪਗ ਰੇਨ ॥
તે મનુષ્યના ચરણોની ધૂળ વિકારોમાં પડેલ અનેક લોકોને પવિત્ર કરવાનું સામર્થ્ય રાખે છે
ਜਾ ਕਉ ਭੇਟਿਓ ਹਰਿ ਹਰਿ ਰਾਇ ॥
હે ભાઈ! ગુરુની કૃપાથી જે મનુષ્યને પ્રભુ-પાતશાહ મળી જાય છે
ਤਾ ਕੀ ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਕਥਨੁ ਨ ਜਾਇ ॥੩॥
તે મનુષ્યની ઊંચી આધ્યાત્મિક સ્થિતિ તે મનુષ્યની આધ્યાત્મિક ઉદારતા વ્યકત કરી શકાતી નથી ॥૩॥
ਆਠ ਪਹਰ ਕਰ ਜੋੜਿ ਧਿਆਵਉ ॥
આઠેય પ્રહર બંને હાથ જોડીને તારું ધ્યાન ધરતો રહું
ਉਨ ਸਾਧਾ ਕਾ ਦਰਸਨੁ ਪਾਵਉ ॥
હું તેના દર્શન કરતો રહું તેથી
ਮੋਹਿ ਗਰੀਬ ਕਉ ਲੇਹੁ ਰਲਾਇ ॥
મને ગરીબને તેની સંગતિમાં મળાવી દે
ਨਾਨਕ ਆਇ ਪਏ ਸਰਣਾਇ ॥੪॥੩੮॥੮੯॥
નાનક કહે છે, હે પ્રભુ! જે ગુરુશિખ ગુરુની કૃપાથી તારા શરણે આવી પડ્યો છે ॥૪॥૩૮॥૮૯॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਆਠ ਪਹਰ ਉਦਕ ਇਸਨਾਨੀ ॥
તે પાણી-મેદાનોમાં દરેક જગ્યાએ વસનાર હરિ શાલિગ્રામ આઠેય પ્રહર જ પાણીનું સ્નાન કરનાર છે
ਸਦ ਹੀ ਭੋਗੁ ਲਗਾਇ ਸੁਗਿਆਨੀ ॥
દરેકના દિલની સારી રીતે જાણનાર તે હરિ-શાલિગ્રામ બધા જીવોની અંદર બેસીને હંમેશા જ ભોગ લગાવતો રહે છે પદાર્થ ચાખતો રહે છે
ਬਿਰਥਾ ਕਾਹੂ ਛੋਡੈ ਨਾਹੀ ॥
જે કોઈની પણ પીડા રહેવા દેતો નથી.
ਬਹੁਰਿ ਬਹੁਰਿ ਤਿਸੁ ਲਾਗਹ ਪਾਈ ॥੧॥
હે પંડિત! અમે તે હરિ-શાલિગ્રામના પગોમાં વારંવાર પડીએ છીએ ॥૧॥
ਸਾਲਗਿਰਾਮੁ ਹਮਾਰੈ ਸੇਵਾ ॥
હે પંડિત! પરમાત્મા-દેવની સેવા-ભક્તિ અમારા ઘરમાં શાલિગ્રામની પૂજા છે.
ਪੂਜਾ ਅਰਚਾ ਬੰਦਨ ਦੇਵਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હરિ-નામ-જપવું જ અમારા માટે શાલિગ્રામની પૂજા સુગંધી ઉપહાર તેમજ નમસ્કાર છે ॥૧॥વિરામ॥
ਘੰਟਾ ਜਾ ਕਾ ਸੁਨੀਐ ਚਹੁ ਕੁੰਟ ॥
હે પંડિત! તે હરિ-શાલિગ્રામની રજા ઘંટ ફક્ત મંદિરમાં સાંભળી જવાની જગ્યાએ આખા જગતમાં જ સાંભળવામાં આવે છે.
ਆਸਨੁ ਜਾ ਕਾ ਸਦਾ ਬੈਕੁੰਠ ॥
સાધુ-સંગતિ રૂપ વૈકુંઠમાં તેનો નિવાસ હંમેશા ટકી જ રહે છે
ਜਾ ਕਾ ਚਵਰੁ ਸਭ ਊਪਰਿ ਝੂਲੈ ॥
બધા જીવો પર તેનો પવન-ચક્ર ઝૂલી રહ્યો છે
ਤਾ ਕਾ ਧੂਪੁ ਸਦਾ ਪਰਫੁਲੈ ॥੨॥
બધી વનસ્પતિ હંમેશા ફૂલ આપી રહી છે આ જ છે તેના માટે ધૂપ ॥૨॥
ਘਟਿ ਘਟਿ ਸੰਪਟੁ ਹੈ ਰੇ ਜਾ ਕਾ ॥
હે પંડિત! દરેક શરીરમાં તે વસી રહ્યો છે દરેકનું હૃદય જ તેનો ઠાકોરોવાળો ડબ્બો છે
ਅਭਗ ਸਭਾ ਸੰਗਿ ਹੈ ਸਾਧਾ ॥
તેની સંત-સભા ક્યારેય સમાપ્ત થનારી નથી સાધુ-સંગતમાં તે દરેક સમય વસે છે
ਆਰਤੀ ਕੀਰਤਨੁ ਸਦਾ ਅਨੰਦ ॥
જ્યાં તેની હંમેશા આનંદ દેનારી મહિમા થઈ રહી છે આ મહિમા તેની જ આરતી છે
ਮਹਿਮਾ ਸੁੰਦਰ ਸਦਾ ਬੇਅੰਤ ॥੩॥
તે અનંત અને સુંદર શાલિગ્રામની હંમેશા મહિમા થઈ રહી છે ॥૩॥
ਜਿਸਹਿ ਪਰਾਪਤਿ ਤਿਸ ਹੀ ਲਹਨਾ ॥
પરંતુ હે પંડિત! જે મનુષ્યના ભાગ્યમાં તે હરિ-શાલિગ્રામની પ્રાપ્તિ લખેલ છે તેને જ તે મળે છે
ਸੰਤ ਚਰਨ ਓਹੁ ਆਇਓ ਸਰਨਾ ॥
તે મનુષ્ય સંતોના ચરણોમાં લાગે છે તે સંતોના શરણે પડી રહે છે.
ਹਾਥਿ ਚੜਿਓ ਹਰਿ ਸਾਲਗਿਰਾਮੁ ॥
તેને હરિ-શાલિગ્રામ મળી જાય છે
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਗੁਰਿ ਕੀਨੋ ਦਾਨੁ ॥੪॥੩੯॥੯੦॥
નાનક કહે છે, જે મનુષ્યને ગુરુએ નામનું દાન આપ્યું ॥૪॥૩૯॥૯૦॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ਪੰਚਪਦਾ ॥
આશા મહેલ ૫ પાંચ પદ ॥
ਜਿਹ ਪੈਡੈ ਲੂਟੀ ਪਨਿਹਾਰੀ ॥
હે ભાઈ! વિકારોમાં ફસાયેલી જીવ-સ્ત્રી જે જીવન-રસ્તામાં આધ્યાત્મિક જીવનની રાશિ-પુંજી લુંટાવી બેસે છે
ਸੋ ਮਾਰਗੁ ਸੰਤਨ ਦੂਰਾਰੀ ॥੧॥
તે રસ્તો સંત-જનોથી દૂર રહી જાય છે ॥૧॥
ਸਤਿਗੁਰ ਪੂਰੈ ਸਾਚੁ ਕਹਿਆ ॥
હે પ્રભુ! સંપૂર્ણ ગુરુએ જે મનુષ્યને તારો હંમેશા સ્થિર રહેનાર ઉપદેશ આપી દીધો
ਨਾਮ ਤੇਰੇ ਕੀ ਮੁਕਤੇ ਬੀਥੀ ਜਮ ਕਾ ਮਾਰਗੁ ਦੂਰਿ ਰਹਿਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
યમદૂતો આધ્યાત્મિક મૃત્યુવાળો રસ્તો તે મનુષ્યથી દૂર કિનારે રહી જાય છે તેને તારા નામની કૃપાથી જીવન-સફરમાં ખુલ્લો રસ્તો મળી જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਹ ਲਾਲਚ ਜਾਗਾਤੀ ਘਾਟ ॥
હે ભાઈ! જ્યાં લોભી કર લેનારનો નગર છે જ્યાં યમરાજ કરેલા કર્મ વિશે ફટકાર લગાવે છે.
ਦੂਰਿ ਰਹੀ ਉਹ ਜਨ ਤੇ ਬਾਟ ॥੨॥
તે રસ્તો સંત-જનોથી દૂર રહી જાય છે ॥૨॥
ਜਹ ਆਵਟੇ ਬਹੁਤ ਘਨ ਸਾਥ ॥
હે ભાઈ! જે જીવન-યાત્રામાં માયામાં ગ્રસિત જીવોના અનેક જ ટોળા કરેલ મંદ-કર્મોને કારણે દુઃખી થતા રહે છે
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਕੇ ਸੰਗੀ ਸਾਧ ॥੩॥
ગુરુમુખી મનુષ્ય તે સફરમાં પરમાત્માનો સત્સંગી બની રહે છે આ કરીને ગુરૂમુખોને કોઈ દુઃખ વ્યાપતું નથી ॥૩॥
ਚਿਤ੍ਰ ਗੁਪਤੁ ਸਭ ਲਿਖਤੇ ਲੇਖਾ ॥
હે ભાઈ! માયા ગ્રસિત જીવોના કરેલા કર્મોના લેખ લખનાર ચિત્ર-ગુપ્ત બધા જીવોના કરેલા કર્મોના હિસાબ લખતા રહે છે
ਭਗਤ ਜਨਾ ਕਉ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਨ ਪੇਖਾ ॥੪॥
પરંતુ પરમાત્માની ભક્તિ કરનારા લોકોની તરફ તે આંખ ઉઠાવીને પણ જોઈ શકતા નથી ॥૪॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ॥
નાનક કહે છે, જે મનુષ્યને સંપૂર્ણ ગુરુ મળી જાય છે
ਵਾਜੇ ਤਾ ਕੈ ਅਨਹਦ ਤੂਰਾ ॥੫॥੪੦॥੯੧॥
તેના હૃદયમાં હંમેશા પ્રભુની મહિમાનાં એક-રસ વાજા વગાડતો રહે છે આ માટે તેને વિકારોની પ્રેરણા સાંભળતી નથી ॥૫॥૪૦॥૯૧॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ਦੁਪਦਾ ੧ ॥
આશા મહેલ ૫ બેપદ ૧॥
ਸਾਧੂ ਸੰਗਿ ਸਿਖਾਇਓ ਨਾਮੁ ॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્યોને ગુરુ પોતાની સંગતિમાં રાખીને પરમાત્માનું નામ સ્મરણ શીખવે છે
ਸਰਬ ਮਨੋਰਥ ਪੂਰਨ ਕਾਮ ॥
તેના બધા હેતુ બધા કામ સફળ થઈ જાય છે
ਬੁਝਿ ਗਈ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਹਰਿ ਜਸਹਿ ਅਘਾਨੇ ॥
તેની અંદરથી તૃષ્ણાની આગ ઠરી જાય છે તે પરમાત્માની મહિમામાં ટકીને માયા તરફથી તૃપ્ત રહે છે.
ਜਪਿ ਜਪਿ ਜੀਵਾ ਸਾਰਿਗਪਾਨੇ ॥੧॥
હે ભાઈ! હું જેમ-જેમ પરમાત્માનું નામ જપું છું મારી અંદર આધ્યાત્મિક જીવન ઉત્પન્ન થાય છે ॥૧॥
ਕਰਨ ਕਰਾਵਨ ਸਰਨਿ ਪਰਿਆ ॥
તે પરમાત્માની શરણે પડી જાય છે જે બધું જ કરવા તેમજ બધું જ કરાવવાની તાકાત રાખનાર છે
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ਸਹਜ ਘਰੁ ਪਾਇਆ ਮਿਟਿਆ ਅੰਧੇਰਾ ਚੰਦੁ ਚੜਿਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! જે પણ મનુષ્ય ગુરુની કૃપાથી તે મનુષ્ય તે આધ્યાત્મિક ઠેકાણું શોધી લે છે જ્યાં તેને આધ્યાત્મિક સ્થિરતા મળી રહે છે તેની અંદરથી માયાના મોહનો અંધકાર દૂર થઈ જાય છે તેની અંદર જાણે ચંદ્ર ચઢી જાય છે આધ્યાત્મિક જીવનનો પ્રકાશ થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥