Page 392
ਸੰਚਤ ਸੰਚਤ ਥੈਲੀ ਕੀਨ੍ਹ੍ਹੀ ॥
જોડી-જોડીને જો તેને ખજાનો પણ બનાવી લીધો તો પણ શું થયું? પરમાત્માએ અંતે તેનાથી છીનવીને કોઈ બીજાને દઈ દીધું
ਪ੍ਰਭਿ ਉਸ ਤੇ ਡਾਰਿ ਅਵਰ ਕਉ ਦੀਨ੍ਹ੍ਹੀ ॥੧॥
મૃત્યુના સમયે તે પોતાની સાથે તો ન લઈ જઈ શક્યો ॥૧॥
ਕਾਚ ਗਗਰੀਆ ਅੰਭ ਮਝਰੀਆ ॥
હે ભાઈ! આ મનુષ્ય શરીર પાણીમાં પડેલા કાચી માટીની ગાગર જેવુ છે જે હવાથી ઉછળી-ઉછળીને પાણીમાં જ ઓગળતી જાય છે.
ਗਰਬਿ ਗਰਬਿ ਉਆਹੂ ਮਹਿ ਪਰੀਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
આ રીતે મનુષ્ય પણ અહંકાર કરી-કરીને તે સંસાર-સમુદ્રમાં જ ડૂબી જાય છે પોતાનુ આધ્યાત્મિક જીવન ડુબાડી દે છે ॥૧॥ વિરામ॥
ਨਿਰਭਉ ਹੋਇਓ ਭਇਆ ਨਿਹੰਗਾ ॥
હે ભાઈ! રાજના ગુમાનમાં જો તે મૃત્યુથી નીડર થઈ ગયો અશિષ્ટ થઈ ગયો
ਚੀਤਿ ਨ ਆਇਓ ਕਰਤਾ ਸੰਗਾ ॥
જગતના કર્તાર પરમાત્માને યાદ નથી કરતા જે હંમેશા તેની સાથે છે
ਲਸਕਰ ਜੋੜੇ ਕੀਆ ਸੰਬਾਹਾ ॥
જો તેને સૈનિકો જમા કરી કરીને ઘણું બધું લશ્કર બનાવી લીધું તો પણ શું થયું?
ਨਿਕਸਿਆ ਫੂਕ ਤ ਹੋਇ ਗਇਓ ਸੁਆਹਾ ॥੨॥
જયારે અંત સમયે તેના શ્વાસ નીકળી ગયા તો તેનું શરીર માટી થઈ ગયું ॥૨॥
ਊਚੇ ਮੰਦਰ ਮਹਲ ਅਰੁ ਰਾਨੀ ॥
હે ભાઈ! જો તેને ઊંચા મહેલ-મેડીઓ રહેવા માટે મળી ગયા અને સુંદર રાણી મળી ગઈ.
ਹਸਤਿ ਘੋੜੇ ਜੋੜੇ ਮਨਿ ਭਾਨੀ ॥
જો તેને હાથી ઘોડા સરસ મનભાવતા કપડાં એકત્રિત કરી લીધા.
ਵਡ ਪਰਵਾਰੁ ਪੂਤ ਅਰੁ ਧੀਆ ॥
જો તે પુત્રો-બેટીઓવાળો મોટા કુટુંબવાળો બની ગયો
ਮੋਹਿ ਪਚੇ ਪਚਿ ਅੰਧਾ ਮੂਆ ॥੩॥
તો પણ તો માયાના મોહમાં ખુવાર થઈ થઈને તે માયાના મોહમાં અંધ થઈને આધ્યાત્મિક મૃત્યુ જ મરી ગયો છે ॥૩॥
ਜਿਨਹਿ ਉਪਾਹਾ ਤਿਨਹਿ ਬਿਨਾਹਾ ॥
હે ભાઈ! જે પરમાત્માએ તેને ઉત્પન્ન કર્યો હતો તેને જ તેનો નાશ પણ કરી દીધો.
ਰੰਗ ਰਸਾ ਜੈਸੇ ਸੁਪਨਾਹਾ ॥
તેના ભોગેલ રંગ-તમાશા અને મોજ-મેળા સપનાની જેમ જ થઈ ગયા.
ਸੋਈ ਮੁਕਤਾ ਤਿਸੁ ਰਾਜੁ ਮਾਲੁ ॥ ਨਾਨਕ ਦਾਸ ਜਿਸੁ ਖਸਮੁ ਦਇਆਲੁ ॥੪॥੩੫॥੮੬॥
તે જ મનુષ્ય માયાના મોહથી બચી રહે છે તેની પાસે હંમેશા કાયમ રહેનાર રાજ અને ધન છેદાસ નાનક કહે છે, જેના પર પતિ પ્રભુ દયાવાન થાય છે અને જેને પોતાના નામનો ખજાનો બક્ષે છે ॥૪॥૩૫॥૮૬॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥|
આશા મહેલ ૫॥
ਇਨ੍ਹ੍ਹ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰੀ ਘਨੇਰੀ ॥
હે ભાઈ! જો આ માયાથી વધારે પ્રીતિ કરે
ਜਉ ਮਿਲੀਐ ਤਉ ਵਧੈ ਵਧੇਰੀ ॥
તો જેમ-જેમ આનાથી સાથ બનતો જાય છે તેમ-તેમ આનાથી મોહ વધતો જાય છે.
ਗਲਿ ਚਮੜੀ ਜਉ ਛੋਡੈ ਨਾਹੀ ॥
અંતે જયારે આ ગળાથી ચોંટેલી છોડતી જ નથી
ਲਾਗਿ ਛੁਟੋ ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਪਾਈ ॥੧॥
ત્યારે સદ્દગુરુના ચરણોમાં લાગીને આનાથી છુટકારો મેળવે છે ॥૧॥
ਜਗ ਮੋਹਨੀ ਹਮ ਤਿਆਗਿ ਗਵਾਈ ॥
ત્યારથી જ મેં આખા જગતને મોહનારી માયાના મોહને ત્યાગીને ઉપર ફેંકી દીધો છે.
ਨਿਰਗੁਨੁ ਮਿਲਿਓ ਵਜੀ ਵਧਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! ગુરુની કૃપાથી જ્યારથી મને માયાના ત્રણ ગુણોના પ્રભાવથી ઉપર રહેનાર પરમાત્મા મળ્યો છે મારી અંદર ઉત્સાહ ભરેલી સ્થિતિ પ્રબળ થઈ ગઈ છે ॥૧॥વિરામ॥
ਐਸੀ ਸੁੰਦਰਿ ਮਨ ਕਉ ਮੋਹੈ ॥
હે ભાઈ! આ માયા એવો સમુદ્ર છે કે મનુષ્યના મનને તરત મોહી લે છે.
ਬਾਟਿ ਘਾਟਿ ਗ੍ਰਿਹਿ ਬਨਿ ਬਨਿ ਜੋਹੈ ॥
રસ્તામાં ચાલતા ઘાટથી પસાર થતા ઘરમાં બેસેલ જંગલ-જંગલમાં ભટકતા પણ આ મનને મોહવા માટે અવલોકન કરે છે.
ਮਨਿ ਤਨਿ ਲਾਗੈ ਹੋਇ ਕੈ ਮੀਠੀ ॥
મીઠી બનીને આ મનમાં શરીરમાં આવી ચોંટે છે.
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਮੈ ਖੋਟੀ ਡੀਠੀ ॥੨॥
પરંતુ મેં ગુરુની કૃપાથી જોઈ લીધું છે કે આ ખુબ અસત્ય છે ॥૨॥
ਅਗਰਕ ਉਸ ਕੇ ਵਡੇ ਠਗਾਊ ॥
હે ભાઈ! કામાદિક તે માયાનો ચૌધરી પણ ખુબ ઠગી છે
ਛੋਡਹਿ ਨਾਹੀ ਬਾਪ ਨ ਮਾਊ ॥
મા હોય પિતા હોય કોઈને પણ ઠગવાથી બક્ષતો નથી.
ਮੇਲੀ ਅਪਨੇ ਉਨਿ ਲੇ ਬਾਂਧੇ ॥
જેણે-જેણે આની સાથે મેળ-મુલાકાત રાખી તેને આ ચૌધરીએ સારી રીતે બાંધી લીધા
ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਮੈ ਸਗਲੇ ਸਾਧੇ ॥੩॥
પરંતુ મેં ગુરુની કૃપાથી આ બધાને કાબુ કરી લીધા છે ॥૩॥
ਅਬ ਮੋਰੈ ਮਨਿ ਭਇਆ ਅਨੰਦ ॥
જ્યારથી મને સતગુરૂ મળી ગયો છે ત્યારથી હવે મારા મનમાં આનંદ બની રહે છે
ਭਉ ਚੂਕਾ ਟੂਟੇ ਸਭਿ ਫੰਦ ॥
મારી અંદરથી આ કામાદિક ચૌધરીઓનો ડર-ભય ઉતરી ગયો છે
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਜਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ॥
આના નાખેલ બધા જાળ તૂટી ગયા છે.
ਘਰੁ ਸਗਲਾ ਮੈ ਸੁਖੀ ਬਸਾਇਆ ॥੪॥੩੬॥੮੭॥
નાનક કહે છે મેં હવે પોતાનું આખું ઘર સુખી વસાવી લીધું છે મારી બધી જ્ઞાન-ઇન્દ્રિયવાળું કુટુંબ આના મારથી બચીને આધ્યાત્મિક આનંદ લઈ રહ્યું છે ॥૪॥૩૬॥૮૭॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਆਠ ਪਹਰ ਨਿਕਟਿ ਕਰਿ ਜਾਨੈ ॥
પરમાત્માનો ભક્ત પરમાત્માને આઠેય પ્રહર પોતાની નજીક વસતો સમજે છે
ਪ੍ਰਭ ਕਾ ਕੀਆ ਮੀਠਾ ਮਾਨੈ ॥
જે કાંઈ પરમાત્મા કરે છે તેને મીઠું કરીને માને છે.
ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਸੰਤਨ ਆਧਾਰੁ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માનું નામ જ સંત-જનોના જીવનનો આશરો બની રહે છે.
ਹੋਇ ਰਹੇ ਸਭ ਕੀ ਪਗ ਛਾਰੁ ॥੧॥
સંત-જન બધાના પગોની ધૂળ બની રહે છે ॥૧॥
ਸੰਤ ਰਹਤ ਸੁਨਹੁ ਮੇਰੇ ਭਾਈ ॥ |
હે ભાઈ! પરમાત્માના સંતની જીવન-જુગતિ સાંભળ
ਉਆ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਕਥਨੁ ਨ ਜਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેનું જીવન એટલું ઊંચું છે કે તેની ઉદારતા વ્યક્ત કરી શકાતી નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਵਰਤਣਿ ਜਾ ਕੈ ਕੇਵਲ ਨਾਮ ॥
હે ભાઈ! સંત તે છે જેના હૃદયમાં ફક્ત હરિ સ્મરણનો જ આહાર ટકી રહે છે
ਅਨਦ ਰੂਪ ਕੀਰਤਨੁ ਬਿਸ੍ਰਾਮ ॥
હંમેશા આનંદમાં રહેનાર પરમાત્માની મહિમા જ સંતના જીવનનો સહારો છે.
ਮਿਤ੍ਰ ਸਤ੍ਰੁ ਜਾ ਕੈ ਏਕ ਸਮਾਨੈ ॥
હે ભાઈ! સંત તે છે જેને મિત્ર અને શત્રુ એક જ જેવા મિત્ર જ લાગે છે
ਪ੍ਰਭ ਅਪੁਨੇ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਨੈ ॥੨॥
કારણ કે સંત બધા જીવોમાં પોતાના પ્રભુ વગર કોઈ બીજાને વસતો સમજતો નથી ॥૨॥
ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ਅਘ ਕਾਟਨਹਾਰਾ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માનો સંત બીજાના કરોડો પાપ દૂર કરવાની તાકાત રાખે છે.
ਦੁਖ ਦੂਰਿ ਕਰਨ ਜੀਅ ਕੇ ਦਾਤਾਰਾ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માનો સંત બીજાના દુઃખ દૂર કરવાને યોગ્ય થઈ જાય છે તે લોકોને આધ્યાત્મિક જીવન દેવાનું સામર્થ્ય રાખે છે.
ਸੂਰਬੀਰ ਬਚਨ ਕੇ ਬਲੀ ॥
પ્રભુનો સંત વિકારોની સરખામણીમાં શૂરવીર હોય છે કરેલ વચનોનું પાલન કરે છે.
ਕਉਲਾ ਬਪੁਰੀ ਸੰਤੀ ਛਲੀ ॥੩॥
સંતોની નજરમાં આ માયા પણ બિચારી એવી લાગે છે આ બિચારી માયાને સંતોએ પોતાના વશમાં કરી લીધી હોય છે ॥૩॥
ਤਾ ਕਾ ਸੰਗੁ ਬਾਛਹਿ ਸੁਰਦੇਵ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માના સંતનો મેળાપ આકાશી દેવતાઓ પણ શોધતા રહે છે.
ਅਮੋਘ ਦਰਸੁ ਸਫਲ ਜਾ ਕੀ ਸੇਵ ॥
સંતના દર્શન વ્યર્થ જતા નથી સંતની સેવા જરૂર ફળ દે છે.
ਕਰ ਜੋੜਿ ਨਾਨਕੁ ਕਰੇ ਅਰਦਾਸਿ ॥
હે ભાઈ! નાનક બંને હાથ જોડીને અરજી કરે છે,
ਮੋਹਿ ਸੰਤਹ ਟਹਲ ਦੀਜੈ ਗੁਣਤਾਸਿ ॥੪॥੩੭॥੮੮॥
હે ગુણોનાં ખજાના પ્રભુ! મને સંત જનોની સેવાનું દાન બક્ષ ॥૪॥૩૭॥૮૮॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਸਗਲ ਸੂਖ ਜਪਿ ਏਕੈ ਨਾਮ ॥
ગુરુની સંગતમાં રહીને પરમાત્માનું નામ જપીને બધા સુખ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે.
ਸਗਲ ਧਰਮ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਮ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માની મહિમા કરવામાં જ બીજા બધા ધર્મ આવી જાય છે
ਮਹਾ ਪਵਿਤ੍ਰ ਸਾਧ ਕਾ ਸੰਗੁ ॥
હે ભાઈ! ગુરુની સંગતિ ખુબ પવિત્ર કરનારી છ