Page 389
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਤੂ ਮੇਰਾ ਤਰੰਗੁ ਹਮ ਮੀਨ ਤੁਮਾਰੇ ॥
હે માલિક પ્રભુ! તું મારો દરિયો છે હું તારી માછલી છું માછલીની જેમ હું જ્યાં સુધી તારામાં ટકી રહું છું ત્યાં સુધી મને આધ્યાત્મિક જીવન મળી રહે છે.
ਤੂ ਮੇਰਾ ਠਾਕੁਰੁ ਹਮ ਤੇਰੈ ਦੁਆਰੇ ॥੧॥
હે પ્રભુ! તું મારો માલિક છે હું તારા ઓટલા પર આવી પડ્યો છું ॥૧॥
ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਕਰਤਾ ਹਉ ਸੇਵਕੁ ਤੇਰਾ ॥
હે પ્રભુ! તું મારો ઉત્પન્ન કરનાર છે હું તારો દાસ છું.
ਸਰਣਿ ਗਹੀ ਪ੍ਰਭ ਗੁਨੀ ਗਹੇਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે બધા ગુણોનો ગાઢ સમુદ્ર પ્રભુ! મેં તારી શરણ પકડી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਤੂ ਮੇਰਾ ਜੀਵਨੁ ਤੂ ਆਧਾਰੁ ॥
હે પ્રભુ! તું જ મારા જીવનનો મૂળ છે તું જ મારો આશરો છે
ਤੁਝਹਿ ਪੇਖਿ ਬਿਗਸੈ ਕਉਲਾਰੁ ॥੨॥
તને જોઈને મારું હૃદય એવું ખીલે છે જેમ કમળ ફૂલ સૂરજને જોઈને ખીલે છે ॥૨॥
ਤੂ ਮੇਰੀ ਗਤਿ ਪਤਿ ਤੂ ਪਰਵਾਨੁ ॥
હે પ્રભુ! તું જ મારી ઉંચી આધ્યાત્મિક સ્થિતિ અને લોક-પરલોકની ઈજ્જતનો રખેવાળ છે જે કંઈ તું કરે છે તે હું ખુશીથી માનું છું.
ਤੂ ਸਮਰਥੁ ਮੈ ਤੇਰਾ ਤਾਣੁ ॥੩॥
તું દરેક તાકાતનો માલિક છે મને તારો જ સહારો છે ॥૩॥
ਅਨਦਿਨੁ ਜਪਉ ਨਾਮ ਗੁਣਤਾਸਿ ॥
હે પ્રભુ! હે ગુણોનો ખજાનો! હું હંમેશા દરેક સમય તારું જ નામ જપતો રહું
ਨਾਨਕ ਕੀ ਪ੍ਰਭ ਪਹਿ ਅਰਦਾਸਿ ॥੪॥੨੩॥੭੪॥
નાનકની તારી પાસે આ વિનંતી છે – કૃપા કર ॥૪॥૨૩॥૭૪॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਰੋਵਨਹਾਰੈ ਝੂਠੁ ਕਮਾਨਾ ॥
હે ભાઈ! જ્યાં કોઈ મરે છે તો તેના કોઈ સંબંધી રોવે છે તે રોવાવાળો પણ પોતાના દુઃખોને રોવે છે અને આ રીતે અસત્ય રોવાનું જ રોવે છે.
ਹਸਿ ਹਸਿ ਸੋਗੁ ਕਰਤ ਬੇਗਾਨਾ ॥੧॥
જો કોઈ પારકો મનુષ્ય તેના રોવા પર અફસોસ કરવા આવે છે તે હસી-હસીને અફસોસ કરે છે ॥૧॥
ਕੋ ਮੂਆ ਕਾ ਕੈ ਘਰਿ ਗਾਵਨੁ ॥
હે ભાઈ! જગતમાં સુખ-દુઃખનું ચક્કર ચાલતું જ રહે છે જ્યાં કોઈ મરે છે ત્યાં રોવાનું-ધોવાનું થઈ રહ્યું છે
ਕੋ ਰੋਵੈ ਕੋ ਹਸਿ ਹਸਿ ਪਾਵਨੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અને કોઈના ઘરમાં કોઈ ખુશી વગેરેને કારણે ગાવાનું-વગાડવાનું થઇ રહ્યું છે. કોઈ રોવે છે કોઈ હસી-હસીને પડે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬਾਲ ਬਿਵਸਥਾ ਤੇ ਬਿਰਧਾਨਾ ॥
બાળ ઉંમરથી લઈને વૃદ્ધ થવા સુધી મનુષ્ય આગળ-આગળવાળી ઉંમરમાં સુખની આશા ધારે છે
ਪਹੁਚਿ ਨ ਮੂਕਾ ਫਿਰਿ ਪਛੁਤਾਨਾ ॥੨॥
પરંતુ આગલી સ્થિતિ પર મુશ્કેલીથી પહોંચે જ છે કે ત્યાં પણ દુઃખ જોઈને સુખની આશા ત્યાગી દે છે અને પછી પસ્તાય છે કે આવી જ આશાઓ બનાવતો રહ્યો ॥૨॥
ਤ੍ਰਿਹੁ ਗੁਣ ਮਹਿ ਵਰਤੈ ਸੰਸਾਰਾ ॥
હે ભાઈ! જગત માયાના ત્રણ ગુણોના પ્રભાવમાં જ દોડ-ભાગ કરી રહ્યું છે
ਨਰਕ ਸੁਰਗ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਅਉਤਾਰਾ ॥੩॥
અને વારંવાર ક્યારેક નર્ક દુઃખોમાં ક્યારેક સ્વર્ગ સુખોમાં પડે છે ક્યારેક સુખ મેળવે છે ક્યારેક દુઃખ ભોગવે છે ॥૩॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਜੋ ਲਾਇਆ ਨਾਮ ॥
નાનક કહે છે, જે મનુષ્યને પરમાત્મા પોતાના નામમાં જોડે છે
ਸਫਲ ਜਨਮੁ ਤਾ ਕਾ ਪਰਵਾਨ ॥੪॥੨੪॥੭੫॥
તેનું મનુષ્ય જન્મ સફળ થઈ જાય છે તે પરમાત્માની નજરોમાં સ્વીકાર થઈ જાય છે ॥૪॥૨૪॥૭૫॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਸੋਇ ਰਹੀ ਪ੍ਰਭ ਖਬਰਿ ਨ ਜਾਨੀ ॥
હે મિત્ર! જે જીવ-સ્ત્રી માયાના મોહની ઊંઘમાં સુતેલી રહે છે આધ્યાત્મિક જીવન તરફથી ચિંતામુક્ત ટકી રહે છે તે પ્રભુના મેળાપની કોઈ શિક્ષાને સમજતી નથી.
ਭੋਰੁ ਭਇਆ ਬਹੁਰਿ ਪਛੁਤਾਨੀ ॥੧॥
પરંતુ જયારે દિવસ ચઢી આવે છે જીવનની રાત સમાપ્ત થઈને મૃત્યુનો સમય આવી જાય છે ત્યારે તે પસ્તાય છે ॥૧॥
ਪ੍ਰਿਅ ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਜਿ ਮਨਿ ਅਨਦੁ ਧਰਉ ਰੀ ॥
હે મિત્ર! પ્રેમાળ પ્રભુની કૃપાથી આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં ટકીને હું પોતાના મનમાં તેના દર્શનોની ચાહતનો આનંદ ટકાવી રાખું છું.
ਪ੍ਰਭ ਮਿਲਬੇ ਕੀ ਲਾਲਸਾ ਤਾ ਤੇ ਆਲਸੁ ਕਹਾ ਕਰਉ ਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે મિત્ર! મારી અંદર દરેક સમય પ્રભુના મેળાપની તમન્ના બની રહે છે આ માટે તેને યાદ રાખવાથી હું ક્યારેય પણ આળસ કરી શકતી નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਕਰ ਮਹਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਆਣਿ ਨਿਸਾਰਿਓ ॥
હે મિત્ર!મનુષ્ય જન્મ આપીને પરમાત્માએ અમારા હાથોમાં આધ્યાત્મિક જીવન દેનાર નામ-જળ લાવીને નાખ્યું હતું અમને નામ-અમૃત પીવાની તક આપી હતી.
ਖਿਸਰਿ ਗਇਓ ਭੂਮ ਪਰਿ ਡਾਰਿਓ ॥੨॥
પરંતુ જીવ-સ્ત્રી આખી ઉમર મોહની ઊંઘમાં સુતેલી રહે છે તેના હાથોમાંથી તે અમૃત વહી જાય છે અને માટીમાં જઈ મળે છે ॥૨॥
ਸਾਦਿ ਮੋਹਿ ਲਾਦੀ ਅਹੰਕਾਰੇ ॥
જીવ-સ્ત્રી પોતે જ પદાર્થોના સ્વાદમાં માયાના મોહમાં અહંકારમાં દબાયેલી રહે છે
ਦੋਸੁ ਨਾਹੀ ਪ੍ਰਭ ਕਰਣੈਹਾਰੇ ॥੩॥
હે મિત્ર! જીવ-સ્ત્રીના આ દુર્ભાગ્ય વિશે વિધાતા પ્રભુને કોઈ દોષ આપી શકાતો નથી ॥૩॥
ਸਾਧਸੰਗਿ ਮਿਟੇ ਭਰਮ ਅੰਧਾਰੇ ॥
સાધુ-સંગતમાં આવીને જે જીવ-સ્ત્રીની અંદરથી માયાની ભટકણનો અંધકાર મટી જાય છે
ਨਾਨਕ ਮੇਲੀ ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ ॥੪॥੨੫॥੭੬॥3
હે નાનક! વિધાતા પ્રભુ તેને પોતાના ચરણોમાં જોડી લે છે ॥૪॥૨૫॥૭૬॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਚਰਨ ਕਮਲ ਕੀ ਆਸ ਪਿਆਰੇ ॥
હે પ્રેમાળ પ્રભુ! જે મનુષ્યના હૃદયમાં તારા સુંદર ચરણોથી જોડાવાની આશા ઉત્પન્ન થઈ જાય છે
ਜਮਕੰਕਰ ਨਸਿ ਗਏ ਵਿਚਾਰੇ ॥੧॥
યમ-દૂત પણ તેના પર પોતાનું જોર ન પડતું જોઈને તેનાથી દૂર ભાગી જાય છે ॥૧॥
ਤੂ ਚਿਤਿ ਆਵਹਿ ਤੇਰੀ ਮਇਆ ॥
હે પ્રભુ! જે મનુષ્ય પર તારી કૃપા હોય છે તેના ચિત્તમાં તું આવી વસે છે
ਸਿਮਰਤ ਨਾਮ ਸਗਲ ਰੋਗ ਖਇਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તારું નામ સ્મરણ કરવાથી તેના બધા રોગ નાશ થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਅਨਿਕ ਦੂਖ ਦੇਵਹਿ ਅਵਰਾ ਕਉ ॥
હે પ્રભુ! બીજા લોકોને તો આ યમ-દૂત અનેક પ્રકારના દુઃખ દે છે
ਪਹੁਚਿ ਨ ਸਾਕਹਿ ਜਨ ਤੇਰੇ ਕਉ ॥੨॥
પરંતુ સેવકની આ નજીક પણ ભટકી શકતા નથી ॥૨॥
ਦਰਸ ਤੇਰੇ ਕੀ ਪਿਆਸ ਮਨਿ ਲਾਗੀ ॥
હે પ્રભુ! જે મનુષ્યના મનમાં તારા દર્શનની તમન્ના ઉત્પન્ન થાય છે
ਸਹਜ ਅਨੰਦ ਬਸੈ ਬੈਰਾਗੀ ॥੩॥
તે માયા તરફથી વૈરાગ્યવાન થઈને આધ્યાત્મિક સ્થિરતાના આનંદમાં ટકી રહે છે ॥૩॥
ਨਾਨਕ ਕੀ ਅਰਦਾਸਿ ਸੁਣੀਜੈ ॥
હે પ્રભુ! પોતાના સેવક નાનકની પણ ઈચ્છા સાંભળ
ਕੇਵਲ ਨਾਮੁ ਰਿਦੇ ਮਹਿ ਦੀਜੈ ॥੪॥੨੬॥੭੭॥
નાનકને પોતાનું ફક્ત નામ હૃદયમાં વસાવવા માટે દે ॥૪॥૨૬॥૭૭॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਮਨੁ ਤ੍ਰਿਪਤਾਨੋ ਮਿਟੇ ਜੰਜਾਲ ॥
તેનું મન માયાની તૃષ્ણા તરફથી તૃપ્ત થઈ જાય છે તેના માયાના મોહના બધા બંધન તૂટી જાય છે
ਪ੍ਰਭੁ ਅਪੁਨਾ ਹੋਇਆ ਕਿਰਪਾਲ ॥੧॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્ય પર પ્રેમાળ પ્રભુ દયાવાન થઈ જાય છે ॥૧॥
ਸੰਤ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਭਲੀ ਬਨੀ ॥
હે ભાઈ! ગુરુની કૃપાથી મારા ભાગ્ય જાગી પડ્યા છે
ਜਾ ਕੈ ਗ੍ਰਿਹਿ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਹੈ ਪੂਰਨੁ ਸੋ ਭੇਟਿਆ ਨਿਰਭੈ ਧਨੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મને તે માલિક મળી ગયા છે જેને કોઈથી કોઈ ડર નથી અને જેના ઘરમાં દરેક વસ્તુ ના સમાપ્ત થનારી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਸਾਧ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ॥
હે ભાઈ! દયા-સ્વરૂપ ગુરુએ જે મનુષ્યના હૃદયમાં નામ પાક્કું કરી દીધું
ਮਿਟਿ ਗਈ ਭੂਖ ਮਹਾ ਬਿਕਰਾਲ ॥੨॥
તેની અંદરથી ખુબ ભયાનક માયાની ભૂખ દૂર થઈ ગઈ ॥૨॥
ਠਾਕੁਰਿ ਅਪੁਨੈ ਕੀਨੀ ਦਾਤਿ ॥
હે ભાઈ! ઠાકર પ્રભુએ જેને પોતાના નામનું દાન આપ્યું
ਜਲਨਿ ਬੁਝੀ ਮਨਿ ਹੋਈ ਸਾਂਤਿ ॥੩॥
તેના મનમાંથી તૃષ્ણાની જલન ઠરી ગઈ તેના મનમાં ઠંડ પડી ગઈ ॥૩॥
ਮਿਟਿ ਗਈ ਭਾਲ ਮਨੁ ਸਹਜਿ ਸਮਾਨਾ ॥3
દુનિયાના ખજાના માટે તેની શોધ દૂર થઈ ગઈ તેનું મન આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં ટકી ગયું