Page 377
ਪੂਰਾ ਗੁਰੁ ਪੂਰੀ ਬਣਤ ਬਣਾਈ ॥
પરમાત્મા સૌથી મોટો છે તેમાં કોઈ અભાવ નથી તેની બનાવેલી રચના પણ અભાવ-રહિત છે
ਨਾਨਕ ਭਗਤ ਮਿਲੀ ਵਡਿਆਈ ॥੪॥੨੪॥
હે નાનક! પરમાત્માની ભક્તિ કરનારને લોક-પરલોકમાં આદર મળે છે ॥૪॥૨૪॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਬਨਾਵਹੁ ਇਹੁ ਮਨੁ ॥
હે ભાઈ! ગુરુના શબ્દમાં જોડાઇને પોતાના આ મનને સુંદર બનાવી લે.
ਗੁਰ ਕਾ ਦਰਸਨੁ ਸੰਚਹੁ ਹਰਿ ਧਨੁ ॥੧॥
ગુરુના શબ્દ જ ગુરુના દર્શન છે આ શબ્દની કૃપાથી પરમાત્માનું નામ-ધન એકત્રિત કર ॥૧॥
ਊਤਮ ਮਤਿ ਮੇਰੈ ਰਿਦੈ ਤੂੰ ਆਉ ॥
હે શ્રેષ્ઠ બુદ્ધિ! જો ગુરુ કૃપા કરે તો તું મારી અંદર આવીને વસ
ਧਿਆਵਉ ਗਾਵਉ ਗੁਣ ਗੋਵਿੰਦਾ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤਮ ਮੋਹਿ ਲਾਗੈ ਨਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેથી હું પરમાત્માના ગુણ ગાઉં પરમાત્માનું ધ્યાન ધરું અને પરમાત્માનું નામ મને ખુબ પ્રેમાળ લાગવા લાગે ॥૧॥વિરામ॥
ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਅਘਾਵਨੁ ਸਾਚੈ ਨਾਇ ॥
ગુરુ દ્વારા હંમેશા કાયમ રહેનાર પરમાત્માના નામમાં જોડાવાથી તૃષ્ણા સમાપ્ત થઈ જાય છે મનની ભૂખ મટી જાય છે
ਅਠਸਠਿ ਮਜਨੁ ਸੰਤ ਧੂਰਾਇ ॥੨॥
હે ભાઈ! ગુરુના ચરણોની ધૂળ અડસઠ તિર્થોનું સ્નાન છે. ॥૨॥
ਸਭ ਮਹਿ ਜਾਨਉ ਕਰਤਾ ਏਕ ॥
હે ભાઈ! ગુરુની સંગતમાં મળીને મેં સારા-ખરાબની પરખ કરનારી બુદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી લીધી છે
ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਬੁਧਿ ਬਿਬੇਕ ॥੩॥
અને હું હવે બધામાં એક કરતારને જ વસતો ઓળખું છું ॥૩॥
ਦਾਸੁ ਸਗਲ ਕਾ ਛੋਡਿ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥
હું અહંકાર ત્યાગીને બધાનો દાસ બની ગયો છું
ਨਾਨਕ ਕਉ ਗੁਰਿ ਦੀਨੋ ਦਾਨੁ ॥੪॥੨੫॥
હે ભાઈ! મને નાનકને ગુરુએ વિવેક બુદ્ધિનું એવું દાન આપ્યું છે ॥૪॥૨૫॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਬੁਧਿ ਪ੍ਰਗਾਸ ਭਈ ਮਤਿ ਪੂਰੀ ॥
હે ભાઈ! ગુરુની કૃપાથી મારી બુદ્ધિમાં આધ્યાત્મિક જીવનનો પ્રકાશ થઈ ગયો છે મારી અક્કલઅભાવ-રહિત થઈ ગઈ છે
ਤਾ ਤੇ ਬਿਨਸੀ ਦੁਰਮਤਿ ਦੂਰੀ ॥੧॥
આની મદદથી મારી ખરાબ બુદ્ધિનો નાશ થઈ ગયો છે મારો પરમાત્માથી અંતર મટી ગયો છે ॥૧॥
ਐਸੀ ਗੁਰਮਤਿ ਪਾਈਅਲੇ ॥
હે ભાઈ! મેં ગુરુથી એવી બુધ્ધિ પ્રાપ્ત કરી લીધી છે
ਬੂਡਤ ਘੋਰ ਅੰਧ ਕੂਪ ਮਹਿ ਨਿਕਸਿਓ ਮੇਰੇ ਭਾਈ ਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેની મદદથી હું માયાના ગાઢ અંધારા કુવાથી ડૂબતો-ડૂબતો બચી નીકળ્યો છું ॥૧॥ વિરામ॥
ਮਹਾ ਅਗਾਹ ਅਗਨਿ ਕਾ ਸਾਗਰੁ ॥
હે ભાઈ! આ સંસારની તૃષ્ણાની આગ એક મોટો ઊંડો સમુદ્ર છે
ਗੁਰੁ ਬੋਹਿਥੁ ਤਾਰੇ ਰਤਨਾਗਰੁ ॥੨॥
રત્નોની ખાણ ગુરુ જાણે જહાજ છે જે આ સમુદ્રમાંથી પાર કરાવી લે છે ॥૨॥
ਦੁਤਰ ਅੰਧ ਬਿਖਮ ਇਹ ਮਾਇਆ ॥
હે ભાઈ! આ માયા જાણે એક સમુદ્ર છે જેમાંથી પાર થવું મુશ્કેલ છે જેમાં ઘોર અંધકાર જ અંધકાર છે
ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਪਰਗਟੁ ਮਾਰਗੁ ਦਿਖਾਇਆ ॥੩॥
આમાંથી પાર થવા માટે સંપૂર્ણ ગુરુએ મને સાફ રસ્તો બતાવી દીધો છે ॥૩॥
ਜਾਪ ਤਾਪ ਕਛੁ ਉਕਤਿ ਨ ਮੋਰੀ ॥
નાનક કહે છે, હે ગુરુ! મારી પાસે કોઈ જપ નથી કોઈ તપ નથી કોઈ નિવેદન નથી
ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਸਰਣਾਗਤਿ ਤੋਰੀ ॥੪॥੨੬॥
હું તો તારી જ શરણે આવ્યો છું મને આ ઘોર અંધકારમાંથી કાઢી લે ॥૪॥૨૬॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ਤਿਪਦੇ ੨ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਹਰਿ ਰਸੁ ਪੀਵਤ ਸਦ ਹੀ ਰਾਤਾ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માનું નામ-અમૃત પીનાર મનુષ્ય નામ-રંગમાં હંમેશા રંગાયેલ રહે છે
ਆਨ ਰਸਾ ਖਿਨ ਮਹਿ ਲਹਿ ਜਾਤਾ ॥
કારણ કે નામ-રસની અસર ક્યારેય દૂર થતી નથી આના સિવાય દુનિયાના પદાર્થોના અન્ય રસોની અસર એક પળમાં ઉતરી જાય છે.
ਹਰਿ ਰਸ ਕੇ ਮਾਤੇ ਮਨਿ ਸਦਾ ਅਨੰਦ ॥
પરમાત્માના નામ-રસના નશામાં મનુષ્યના મનમાં હંમેશા આનંદ ટકી રહે છે
ਆਨ ਰਸਾ ਮਹਿ ਵਿਆਪੈ ਚਿੰਦ ॥੧॥
પરંતુ દુનિયાના પદાર્થોના સ્વાદોમાં પડેલને ચિંતા આવી દબાવે છે ॥૧॥
ਹਰਿ ਰਸੁ ਪੀਵੈ ਅਲਮਸਤੁ ਮਤਵਾਰਾ ॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્ય પરમાત્મનું નામ અમૃત પીવે છે તે પેલા રસમાં સંપૂર્ણ રીતે મસ્ત રહે છે તે પેલા નામ રસનો પ્રેમી બની જાય છે
ਆਨ ਰਸਾ ਸਭਿ ਹੋਛੇ ਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેને દુનિયાના બીજા બધા રસ નામ-રસની સરખામણીએ ફિક્કા લાગે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਹਰਿ ਰਸ ਕੀ ਕੀਮਤਿ ਕਹੀ ਨ ਜਾਇ ॥
હે ભાઈ! હરિ-નામ-રસ દુનિયાના ધન-પદાર્થોના બદલામાં મળી શકતો નથી પરમાત્માના નામ-રસનું મૂલ્ય ધન-પદાર્થનાં રૂપમાં વ્યક્ત કરી શકાતું નથી.
ਹਰਿ ਰਸੁ ਸਾਧੂ ਹਾਟਿ ਸਮਾਇ ॥
આ નામ-રસ ગુરુની બજારમાં ગુરુની સંગતિમાં હંમેશા ટકી રહે છે.
ਲਾਖ ਕਰੋਰੀ ਮਿਲੈ ਨ ਕੇਹ ॥
લાખો-કરોડો રૂપિયા દઈને પણ આ કોઈને મળી શકતું નથી.
ਜਿਸਹਿ ਪਰਾਪਤਿ ਤਿਸ ਹੀ ਦੇਹਿ ॥੨॥
હે પ્રભુ! જે મનુષ્યના ભાગ્યોમાં તે આની પ્રાપ્તિ લખી છે તેને તું પોતે દે છે ॥૨॥
ਨਾਨਕ ਚਾਖਿ ਭਏ ਬਿਸਮਾਦੁ ॥
હે નાનક! આ નામ-રસ ચાખીને કોઈ આનો સ્વાદ વ્યક્ત કરી શકતું નથી.
ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਤੇ ਆਇਆ ਸਾਦੁ ॥
જો કોઈ પ્રયત્ન કરે તો હેરાન થાય છે કારણ કે તે પોતાને આ રસની અસરને વ્યક્ત કરવામાં અસમર્થ મેળવે છે.
ਈਤ ਊਤ ਕਤ ਛੋਡਿ ਨ ਜਾਇ ॥
આ હરિ-નામ-રસનો આનંદ ગુરુથી જ પ્રાપ્ત થાય છે જેને એક વાર આની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ
ਨਾਨਕ ਗੀਧਾ ਹਰਿ ਰਸ ਮਾਹਿ ॥੩॥੨੭॥
તે આ લોક અને પરલોકમાં કોઈ પણ બીજા પદાર્થ માટે આ નામ-રસને છોડીને જતું નથી તે હંમેશા હરિ-નામ-રસમાં જ મસ્ત રહે છે ॥૩॥૨૭॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਮਿਟਾਵੈ ਛੁਟਕੈ ਦੁਰਮਤਿ ਅਪੁਨੀ ਧਾਰੀ ॥
ગુરુનો ઉપદેશ તારી અંદરથી કામ-ક્રોધ-લોભ-મોહને મટાડી દેશે તારી પોતાની જ ઉત્પન્ન કરેલી કુમતિ તારી અંદરથી મટી જશે
ਹੋਇ ਨਿਮਾਣੀ ਸੇਵ ਕਮਾਵਹਿ ਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਹੋਵਹਿ ਮਨਿ ਪਿਆਰੀ ॥੧॥
હે સુંદરી! જો તું ગુમાન ત્યાગીને પ્રભુની સેવા ભક્તિ કરીશ તો પ્રભુ-પ્રીતમના મનને પ્રેમાળ લાગીશ ॥૧॥
ਸੁਣਿ ਸੁੰਦਰਿ ਸਾਧੂ ਬਚਨ ਉਧਾਰੀ ॥
હે સુંદરી! હે પોતાના મનમાં આધ્યાત્મિક આનંદ ટકાવી રાખવાની ઇચ્છાવાન જીવ-સ્ત્રી! ગુરુના વચન સાંભળીને પોતાને સંસાર સમુદ્રમાં ડૂબવાથી બચાવ.
ਦੂਖ ਭੂਖ ਮਿਟੈ ਤੇਰੋ ਸਹਸਾ ਸੁਖ ਪਾਵਹਿ ਤੂੰ ਸੁਖਮਨਿ ਨਾਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુની વાણીની કૃપાથી તારું દુઃખ મટી જશે તારી માયાની ભૂખ મટી જશે તું આધ્યાત્મિક આનંદ મેળવીશ ॥૧॥વિરામ॥
ਚਰਣ ਪਖਾਰਿ ਕਰਉ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਆਤਮ ਸੁਧੁ ਬਿਖੁ ਤਿਆਸ ਨਿਵਾਰੀ ॥
હે સુંદરી! ગુરુના ચરણ ધોઈને ગુરુની બતાવેલી સેવા કર્યા કર તારી આત્મા પવિત્ર થઈ જશે આ સેવા તારી અંદરથી આધ્યાત્મિક જીવનને સમાપ્ત કરી દેનાર માયા-મોહના ઝેરને દૂર કરી દેશે માયાની તૃષ્ણાને મટાડી દે.
ਦਾਸਨ ਕੀ ਹੋਇ ਦਾਸਿ ਦਾਸਰੀ ਤਾ ਪਾਵਹਿ ਸੋਭਾ ਹਰਿ ਦੁਆਰੀ ॥੨॥
હે સુંદરી! જો તું પરમાત્માના સેવકોની દાસી બની જાય ગુલામ એવી દાસી બની જાય તો તું પરમાત્માની હાજરીમાં શોભા-આદર પ્રાપ્ત કરીશ ॥૨॥
ਇਹੀ ਅਚਾਰ ਇਹੀ ਬਿਉਹਾਰਾ ਆਗਿਆ ਮਾਨਿ ਭਗਤਿ ਹੋਇ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਾਰੀ ॥
હે સુંદરી! આ જ કંઈક તારા માટે ધાર્મિક રીતોને કરવા યોગ્ય છે આ જ તારો નિત્યનો વ્યવહાર હોવો જોઈએ. પરમાત્માની રજાને માથે માન આ રીતની થયેલી તારી પ્રભુ-ભક્તિ પ્રભુ ઓટલા પર સ્વીકાર થઈ જશે.
ਜੋ ਇਹੁ ਮੰਤ੍ਰੁ ਕਮਾਵੈ ਨਾਨਕ ਸੋ ਭਉਜਲੁ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰੀ ॥੩॥੨੮॥
હે નાનક! જે પણ મનુષ્ય આ ઉપદેશને કમાય છે પોતાના જીવનમાં ઉપયોગ કરે છે તે સંસાર સમુદ્રથી પાર થઈ જાય છે ॥૩॥૨૭॥