Page 972
ਜਬ ਨਖ ਸਿਖ ਇਹੁ ਮਨੁ ਚੀਨ੍ਹ੍ਹਾ ॥
ଯେତେବେଳେ ଶିଖ ମନକୁ ଜାଣି ଦେଇଛି,
ਤਬ ਅੰਤਰਿ ਮਜਨੁ ਕੀਨ੍ਹ੍ਹਾ ॥੧॥
ଅନ୍ତର୍ମନରେ ତୀର୍ଥ-ସ୍ନାନ କରି ନେଇଛି||1||
ਪਵਨਪਤਿ ਉਨਮਨਿ ਰਹਨੁ ਖਰਾ ॥
ପ୍ରାଣର ପତି ମନର ପରମାନନ୍ଦରେ ରହିଥାଏ,
ਨਹੀ ਮਿਰਤੁ ਨ ਜਨਮੁ ਜਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
କାରଣ ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥାଏ, ନା ଜନ୍ମ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ନା ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟର ରୋଗ ଲାଗିଥାଏ॥1॥ରୁହ॥
ਉਲਟੀ ਲੇ ਸਕਤਿ ਸਹਾਰੰ ॥
ମୁଁ ପ୍ରାଣାୟମ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରାଣ-ବାୟୁର ବଳ ଦ୍ଵାରା କୁଣ୍ଡାଳିନୀ ଶକ୍ତିକୁ ସୁଷମ୍ନା ନାଡିରେ ଉପର ଆଡକୁ ଚଲାଇ ଥାଏ ଏବଂ
ਪੈਸੀਲੇ ਗਗਨ ਮਝਾਰੰ ॥
ଦଶମ ଦ୍ଵାରରେ ମାର୍ଗରେ ଚାଲିଥାଏ।
ਬੇਧੀਅਲੇ ਚਕ੍ਰ ਭੁਅੰਗਾ ॥
ମୁଁ ନିଜ ଆଖିରେ ନିଜ ମନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ଆଜ୍ଞା ଚକ୍ରକୁ ଭେଦ କରିଛି ଏବଂ
ਭੇਟੀਅਲੇ ਰਾਇ ਨਿਸੰਗਾ ॥੨॥
ଦଶମ ଦ୍ଵାରରେ ପହଞ୍ଚି ନିର୍ଭୀକ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସହିତ ଭେଟ ହୋଇ ଯାଇଛି||2||
ਚੂਕੀਅਲੇ ਮੋਹ ਮਇਆਸਾ ॥
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାୟାର ମୋହ ଦୂର ହୋଇ ଯାଇଛି।
ਸਸਿ ਕੀਨੋ ਸੂਰ ਗਿਰਾਸਾ ॥
ଶଶି ରୂପୀ ଶୀତଳ ଜ୍ଞାନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ରୂପୀ ପରିତାପକୁ ଗ୍ରାସ କରିଥାଏ।
ਜਬ ਕੁੰਭਕੁ ਭਰਿਪੁਰਿ ਲੀਣਾ ॥
ଯେତେବେଳେ କୁମ୍ଭକ କ୍ରିୟା ଦ୍ଵାର ପ୍ରାଣ-ବାୟୁ କୁ ସୁଷୁମ୍ନା ନାଡିରେ ଭରି ନେଇଛି,
ਤਹ ਬਾਜੇ ਅਨਹਦ ਬੀਣਾ ॥੩॥
ମନରେ ଅନାହତ ଧ୍ୱନିର ବୀଣା ବାଜିବାକୁ ଲାଗିଛି||3||
ਬਕਤੈ ਬਕਿ ਸਬਦੁ ਸੁਨਾਇਆ ॥
ଯେତେବେଳେ ବକ୍ତା ଗୁରୁ ମୁଖାରବିନ୍ଦ ଦ୍ଵାରା ବ୍ରହ୍ମ-ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି,
ਸੁਨਤੈ ਸੁਨਿ ਮੰਨਿ ਬਸਾਇਆ ॥
ସ୍ରୋତା ଶିଷ୍ୟ ଶୁଣି ତାହାକୁ ନିଜ ମନରେ ସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି।
ਕਰਿ ਕਰਤਾ ਉਤਰਸਿ ਪਾਰੰ ॥
ସେହି ସ୍ରୋତା ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ନାମ-ସ୍ମରଣ କରି ଭବସାଗରରୁ ପାର ହୋଇଯାଏ।
ਕਹੈ ਕਬੀਰਾ ਸਾਰੰ ॥੪॥੧॥੧੦॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ନାମ ସ୍ମରଣର ଅଭ୍ୟାସର ଏହା ସାର ଅଟେ||4||1||10||
ਚੰਦੁ ਸੂਰਜੁ ਦੁਇ ਜੋਤਿ ਸਰੂਪੁ ॥
ଚାନ୍ଦ ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦୁଇଟି ହିଁ ଜ୍ୟୋତି-ରୂପ ଅଟେ,
ਜੋਤੀ ਅੰਤਰਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਅਨੂਪੁ ॥੧॥
ଏଥିରେ ଅନୁପମ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ହିଁ ଜ୍ୟୋତି ବିଦ୍ୟମାନ ଅଟେ||1||
ਕਰੁ ਰੇ ਗਿਆਨੀ ਬ੍ਰਹਮ ਬੀਚਾਰੁ ॥
ହେ ଜ୍ଞାନୀ! ବ୍ରହ୍ମର ଚିନ୍ତନ କର,
ਜੋਤੀ ਅੰਤਰਿ ਧਰਿਆ ਪਸਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ପରମାତ୍ମା ଏହି ଜଗତ-ପ୍ରସାର ନିଜ ଜ୍ୟୋତିରେ ହିଁ ସ୍ଥିତ କରିଛନ୍ତି॥1॥ରୁହ॥
ਹੀਰਾ ਦੇਖਿ ਹੀਰੇ ਕਰਉ ਆਦੇਸੁ ॥
ହୀରା ଦର୍ଶନ କରି ପରମାତ୍ମା ରୂପୀ ହୀରାକୁ ନମନ କରିଥାଏ।
ਕਹੈ ਕਬੀਰੁ ਨਿਰੰਜਨ ਅਲੇਖੁ ॥੨॥੨॥੧੧॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ମାୟାତୀତ ପରମେଶ୍ଵର ଅଲେଖ ଅଟନ୍ତି||2||2||11||
ਦੁਨੀਆ ਹੁਸੀਆਰ ਬੇਦਾਰ ਜਾਗਤ ਮੁਸੀਅਤ ਹਉ ਰੇ ਭਾਈ ॥
ହେ ଭାଇ! ଦୁନିଆ ଯେତେ ସାବଧାନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ, ଠକ ଲୁଟି ଚାଲିଛନ୍ତି।
ਨਿਗਮ ਹੁਸੀਆਰ ਪਹਰੂਆ ਦੇਖਤ ਜਮੁ ਲੇ ਜਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ବେଦ ଶାସ୍ତ୍ର ଭଳି ହୁସିଆର ପହରାଦାର ଦେଖି ମଧ୍ୟ ଯମ ଧରି ନେଇଯାଏ॥1॥ରୁହ॥
ਨੀਬੁ ਭਇਓ ਆਂਬੁ ਆਂਬੁ ਭਇਓ ਨੀਬਾ ਕੇਲਾ ਪਾਕਾ ਝਾਰਿ ॥
ମୂର୍ଖ, ବୋକା ଏବଂ ବିମୁଢ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ପିତା ଫଳକୁ ମିଠା ଫଳ ଭଳି ଲାଗିଥାଏ।
ਨਾਲੀਏਰ ਫਲੁ ਸੇਬਰਿ ਪਾਕਾ ਮੂਰਖ ਮੁਗਧ ਗਵਾਰ ॥੧॥
ସେ ଲେମ୍ବୁକୁ ଆମ୍ବ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ, ଅର୍ଥାତ ମୂର୍ଖର କୌଣସି ଜ୍ଞାନ ହୁଏନାହିଁ||1||
ਹਰਿ ਭਇਓ ਖਾਂਡੁ ਰੇਤੁ ਮਹਿ ਬਿਖਰਿਓ ਹਸਤੀ ਚੁਨਿਓ ਨ ਜਾਈ ॥
ଈଶ୍ଵର ବାଲିରେ ମିଶିଥିବା ଚିନି ଭଳି ଅଟେ, ଯାହା ଅହଂକାର ରୂପୀ ହାତୀ ବନି ଖିଆ ଯାଇ ନପାରେ।
ਕਹਿ ਕਮੀਰ ਕੁਲ ਜਾਤਿ ਪਾਂਤਿ ਤਜਿ ਚੀਟੀ ਹੋਇ ਚੁਨਿ ਖਾਈ ॥੨॥੩॥੧੨॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଏହି ଚିନି କୁଳ, ଜାତି ତ୍ୟାଗ କରି ନମ୍ରତା ରୂପୀ ପିମ୍ପୁଡି ବନି ହିଁ ଖିଆ ଯାଇପାରେ||2||3||12||
ਬਾਣੀ ਨਾਮਦੇਉ ਜੀਉ ਕੀ ਰਾਮਕਲੀ ਘਰੁ ੧
ବାଣୀ ନାମଦେବ ଜୀ ରାମକଲୀ ଘର 1
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ଈଶ୍ଵର ଏକ ଅଟନ୍ତି, ଯାହାଙ୍କୁ ସଦଗୁରୁଙ୍କ କୃପାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ କରାଯାଇ ପାରେ।
ਆਨੀਲੇ ਕਾਗਦੁ ਕਾਟੀਲੇ ਗੂਡੀ ਆਕਾਸ ਮਧੇ ਭਰਮੀਅਲੇ ॥
କାଗଜ ଆଣି ପିଲା ସେଥିରେ ଗୁଡି ବନାଇ ଥାଏ, ପୁଣି ସେ ଆକାଶରେ ଉଡିଥାଏ।
ਪੰਚ ਜਨਾ ਸਿਉ ਬਾਤ ਬਤਊਆ ਚੀਤੁ ਸੁ ਡੋਰੀ ਰਾਖੀਅਲੇ ॥੧॥
ସେ ନିଜ ସଜ୍ଜନ ମିତ୍ରଙ୍କ ସହିତ ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ମଧ୍ୟ କରିଥାଏ, ପରନ୍ତୁ ନିଜ ଚିତ୍ତ ଗୁଡିର ସୂତାରେଲଗାଇ ରଖିଥାଏ||1||
ਮਨੁ ਰਾਮ ਨਾਮਾ ਬੇਧੀਅਲੇ ॥
ମୋର ମନ ରାମନାମରେ ଏପରି ଲାଗି ଯାଇଛି,
ਜੈਸੇ ਕਨਿਕ ਕਲਾ ਚਿਤੁ ਮਾਂਡੀਅਲੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଯେପରି ସୁନାରି ମନ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣ-କଳାରେ ଲାଗି ରହିଥାଏ॥1॥ରୁହ॥
ਆਨੀਲੇ ਕੁੰਭੁ ਭਰਾਈਲੇ ਊਦਕ ਰਾਜ ਕੁਆਰਿ ਪੁਰੰਦਰੀਏ ॥
ଏକ ନବ ଯୁବତୀ ସହରରୁ ମାଠିଆ ଆଣି ସେଥିରେ ପାଣି ଭରି ନେଇଛି।
ਹਸਤ ਬਿਨੋਦ ਬੀਚਾਰ ਕਰਤੀ ਹੈ ਚੀਤੁ ਸੁ ਗਾਗਰਿ ਰਾਖੀਅਲੇ ॥੨॥
ସେ ନିଜ ସଖୀ ସାଙ୍ଗରେ ହସିଥାଏ, ବିନୋଦ କରିଥାଏ ଏବଂ ବିଚାର-ବିମର୍ଶ ମଧ୍ୟ କରିଥାଏ, କିନ୍ତୁ ସେ ନିଜ ଚିତ୍ତ ସେହି ସାଗରରେ ହିଁ ରଖିଥାଏ||2||
ਮੰਦਰੁ ਏਕੁ ਦੁਆਰ ਦਸ ਜਾ ਕੇ ਗਊ ਚਰਾਵਨ ਛਾਡੀਅਲੇ ॥
ଯଦି ଦଶ ଦ୍ଵାର ବାଲା ଘରୁ ଗାଈକୁ ଘାସ ଚରିବା ପାଇଁ ପଠାଇ ଦିଆଯାଏ,
ਪਾਂਚ ਕੋਸ ਪਰ ਗਊ ਚਰਾਵਤ ਚੀਤੁ ਸੁ ਬਛਰਾ ਰਾਖੀਅਲੇ ॥੩॥
ପାଞ୍ଚ କୋଶ ଯାଇ ଚରିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହାର ଚିତ୍ତ ନିଜ ବାଛୁରୀରେ ଲାଗି ରହିଥାଏ||3||
ਕਹਤ ਨਾਮਦੇਉ ਸੁਨਹੁ ਤਿਲੋਚਨ ਬਾਲਕੁ ਪਾਲਨ ਪਉਢੀਅਲੇ ॥
ନାମଦେବ ଜୀ କହନ୍ତି ହେ ତ୍ରିଲୋଚନ! ଶୁଣ: ମା' ନିଜ ଶିଶୁକୁ ଝୁଲାରେ ଶୁଆଇ ଦିଏ, କିନ୍ତୁ
ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ ਕਾਜ ਬਿਰੂਧੀ ਚੀਤੁ ਸੁ ਬਾਰਿਕ ਰਾਖੀਅਲੇ ॥੪॥੧॥
କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ୟସ୍ତ ରହି ମଧ୍ୟ ନିଜ ଚିତ୍ତ ଶିଶୁ ଠାରେ ଲଗାଇ ରହିଥାଏ||4||1||
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸਾਸਤ੍ਰ ਆਨੰਤਾ ਗੀਤ ਕਬਿਤ ਨ ਗਾਵਉਗੋ ॥
ମୁଁ ବେଦ, ପୁରାଣ ଏବଂ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଲେଖା ହୋଇଥିବା ଅନନ୍ତ ଗୀତ କାବ୍ୟର ଗୁଣଗାନ କରିବି ନାହିଁ,