Page 921
ਆਪਣੀ ਲਿਵ ਆਪੇ ਲਾਏ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਦਾ ਸਮਾਲੀਐ ॥
सत्य के हो भने उहाँ आफैले आफ्नो लगनमा लाग्नुहुन् अनि हामीले गुरुमुख बनेर संधै नै स्मरण गर्न पर्दछ।
ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਏਵਡੁ ਦਾਤਾ ਸੋ ਕਿਉ ਮਨਹੁ ਵਿਸਾਰੀਐ ॥੨੮॥
नानक भन्नुहुन्छ जो यति ठुलो दाता हुनुहुन्छ, उहाँलाई किन भुल्लिनु?।।२८।।
ਜੈਸੀ ਅਗਨਿ ਉਦਰ ਮਹਿ ਤੈਸੀ ਬਾਹਰਿ ਮਾਇਆ ॥
जसरी आमाको गर्भमा आगो हुन्छ, त्यसरी नै माया पनि बाहिर हुन्छ।
ਮਾਇਆ ਅਗਨਿ ਸਭ ਇਕੋ ਜੇਹੀ ਕਰਤੈ ਖੇਲੁ ਰਚਾਇਆ ॥
माया अनि गर्भको आगो दुवै एउटै (कष्टदायी) हुन्, भगवान्ले यो सृष्टि गर्नुभएको हो।
ਜਾ ਤਿਸੁ ਭਾਣਾ ਤਾ ਜੰਮਿਆ ਪਰਵਾਰਿ ਭਲਾ ਭਾਇਆ ॥
ईश्वरले चाहनुहुँदा बच्चा जन्मियो, जसले गर्दा सम्पूर्ण परिवारमा आनन्दको वातावरण सिर्जना भयो।
ਲਿਵ ਛੁੜਕੀ ਲਗੀ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਮਾਇਆ ਅਮਰੁ ਵਰਤਾਇਆ ॥
जब बच्चा जन्मन्छ, उसले ईश्वरप्रतिको मोह गुमाउँदछ अनि सांसारिक इच्छाहरूमा मोहित हुन्छ र मायाले आफ्नो जाल फिँजाउँदछ।
ਏਹ ਮਾਇਆ ਜਿਤੁ ਹਰਿ ਵਿਸਰੈ ਮੋਹੁ ਉਪਜੈ ਭਾਉ ਦੂਜਾ ਲਾਇਆ ॥
यो माया यस्तो छ कि जीवाले परमात्मालाई बिर्सन्छ, फेरि उसको मनमा मोह उत्पन्न हुन्छ र उसको मनमा द्वैतताको भाव उत्पन्न हुन्छ।
ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਜਿਨਾ ਲਿਵ ਲਾਗੀ ਤਿਨੀ ਵਿਚੇ ਮਾਇਆ ਪਾਇਆ ॥੨੯॥
नानक भन्नुहुन्छ कि गुरुको कृपाले जसले भगवान्भक्ति प्राप्त गरेका हुन्छन्, उनीहरूले मायामा पनि त्यो प्राप्त गरेका हुन्छन्।।२६।।
ਹਰਿ ਆਪਿ ਅਮੁਲਕੁ ਹੈ ਮੁਲਿ ਨ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥
ईश्वर आफैमा अनमोल हुनुहुन्छ र उहाँको मूल्याङ्कन गर्न सकिँदैन ।
ਮੁਲਿ ਨ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ਕਿਸੈ ਵਿਟਹੁ ਰਹੇ ਲੋਕ ਵਿਲਲਾਇ ॥
कसैले पनि उनको सही मूल्याङ्कन गर्न सक्दैन, कति मानिसहरू उनको लागि रोएर तड्पेर हारेका छन्।
ਐਸਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਜੇ ਮਿਲੈ ਤਿਸ ਨੋ ਸਿਰੁ ਸਉਪੀਐ ਵਿਚਹੁ ਆਪੁ ਜਾਇ ॥
यदि सतगुरु पाइयो भने उसले आफ्नो शिर अर्पण गर्नु पर्दछ अर्थात् उसको अगाडि नतमस्तक हुनुपर्दछ, जसले गर्दा मनको अहंकार हट्छ।
ਜਿਸ ਦਾ ਜੀਉ ਤਿਸੁ ਮਿਲਿ ਰਹੈ ਹਰਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥
यदि जीवित प्राणी त्यो व्यक्तिसँग सम्बन्धित छ जसले यो जीवन दिएको छ भने, परमेश्वर मनमा अवस्थित हुनुहुन्छ।
ਹਰਿ ਆਪਿ ਅਮੁਲਕੁ ਹੈ ਭਾਗ ਤਿਨਾ ਕੇ ਨਾਨਕਾ ਜਿਨ ਹਰਿ ਪਲੈ ਪਾਇ ॥੩੦॥
हे नानक! परमेश्वर स्वयं बहुमूल्य हुनुहुन्छ र उहाँलाई ग्रहण गर्नुहुने उहाँ नै हुनुहुन्छ।।३०।।
ਹਰਿ ਰਾਸਿ ਮੇਰੀ ਮਨੁ ਵਣਜਾਰਾ ॥
हरि-नाम मेरो राशन हो र मेरो दिमाग एक व्यापारी हो।
ਹਰਿ ਰਾਸਿ ਮੇਰੀ ਮਨੁ ਵਣਜਾਰਾ ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਰਾਸਿ ਜਾਣੀ ॥
मेरो मन व्यापारी हो र हरि-नाम मेरो जीवन-राशन हो, मैले सतगुरुबाट यो राशनको ज्ञान पाएँ।
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਿਤ ਜਪਿਹੁ ਜੀਅਹੁ ਲਾਹਾ ਖਟਿਹੁ ਦਿਹਾੜੀ ॥
हृदयदेखि नै दिनहुँ हरि-नामको जाप गरिरहनुहोस् र नामको लाभ हरेक दिन प्राप्त गर्नुहोस्।
ਏਹੁ ਧਨੁ ਤਿਨਾ ਮਿਲਿਆ ਜਿਨ ਹਰਿ ਆਪੇ ਭਾਣਾ ॥
यो नाम-धन ती मानिसहरूलाई दिइएको छ जसलाई परमेश्वर आफैले आफ्नो इच्छाले दिनुभएको छ।
ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਰਾਸਿ ਮੇਰੀ ਮਨੁ ਹੋਆ ਵਣਜਾਰਾ ॥੩੧॥
नानक भन्नुहुन्छ– हरिनाम मेरो जीवन-चिन्ह हो र मन व्यापारी बनेको छ। 31.
ਏ ਰਸਨਾ ਤੂ ਅਨ ਰਸਿ ਰਾਚਿ ਰਹੀ ਤੇਰੀ ਪਿਆਸ ਨ ਜਾਇ ॥
ओहो मेरो भगवान! तपाईं अन्य रसमा लीन हुनुहुन्छ, तर तपाईंको तिर्खा मेटिएको छैन।
ਪਿਆਸ ਨ ਜਾਇ ਹੋਰਤੁ ਕਿਤੈ ਜਿਚਰੁ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪਲੈ ਨ ਪਾਇ ॥
हरियो रस प्राप्त गरेर नपिएसम्म अरू कुनै पनि तरिकामा तपाईंको तिर्खा मेटाउन सकिंदैन।
ਹਰਿ ਰਸੁ ਪਾਇ ਪਲੈ ਪੀਐ ਹਰਿ ਰਸੁ ਬਹੁੜਿ ਨ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਲਾਗੈ ਆਇ ॥
हरियो रस लिनुहोस् र यसलाई पिउनुहोस्, किनकि हरियो रस पिउँदा फेरि तिर्खा लाग्दैन।
ਏਹੁ ਹਰਿ ਰਸੁ ਕਰਮੀ ਪਾਈਐ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਜਿਸੁ ਆਇ ॥
यो हरि-रस केवल सत्कर्मद्वारा प्राप्त हुन्छ, जसलाई सतगुरु प्राप्त हुन्छ।
ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਹੋਰਿ ਅਨ ਰਸ ਸਭਿ ਵੀਸਰੇ ਜਾ ਹਰਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੩੨॥
नानक भन्नुहुन्छ जब भगवानको मनमा बास हुन्छ, तब अन्य सबै रसहरु बिर्सिन्छन्।।३२।।
ਏ ਸਰੀਰਾ ਮੇਰਿਆ ਹਰਿ ਤੁਮ ਮਹਿ ਜੋਤਿ ਰਖੀ ਤਾ ਤੂ ਜਗ ਮਹਿ ਆਇਆ ॥
ओह मेरो शरीर! जब परमेश्वरले तिमीहरूमा ज्योति स्थापना गर्नुभयो, तिमीहरू यस संसारमा आयौ।
ਹਰਿ ਜੋਤਿ ਰਖੀ ਤੁਧੁ ਵਿਚਿ ਤਾ ਤੂ ਜਗ ਮਹਿ ਆਇਆ ॥
ईश्वरले ज्योतिको स्थापना गरेपछि मात्र तिमीहरू यस संसारमा आएका हौ।
ਹਰਿ ਆਪੇ ਮਾਤਾ ਆਪੇ ਪਿਤਾ ਜਿਨਿ ਜੀਉ ਉਪਾਇ ਜਗਤੁ ਦਿਖਾਇਆ ॥
उहाँ नै सबैको अभिभावक हुनुहुन्छ, जसले हरेक जीवित प्राणीको सृष्टि गर्नुभयो र यस संसारलाई देखाउनुभयो।
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਬੁਝਿਆ ਤਾ ਚਲਤੁ ਹੋਆ ਚਲਤੁ ਨਦਰੀ ਆਇਆ ॥
गुरुको कृपाले यो संसार चमत्कारी देखिनु एउटा चमत्कार थियो ।
ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਕਾ ਮੂਲੁ ਰਚਿਆ ਜੋਤਿ ਰਾਖੀ ਤਾ ਤੂ ਜਗ ਮਹਿ ਆਇਆ ॥੩੩॥
नानक भन्छन् कि जब भगवानले ब्रह्माण्डको उत्पत्तिको सृष्टि गर्नुभयो, तब मात्र उहाँले आफ्नो ज्योति तपाईंमा स्थापित गर्नुभयो र त्यसपछि मात्र तपाईं यस संसारमा आउनुभयो।।३३।।
ਮਨਿ ਚਾਉ ਭਇਆ ਪ੍ਰਭ ਆਗਮੁ ਸੁਣਿਆ ॥
प्रभुको आगमनको खबर सुनेर मनमा ठुलो उमङ्ग छाएको छ ।
ਹਰਿ ਮੰਗਲੁ ਗਾਉ ਸਖੀ ਗ੍ਰਿਹੁ ਮੰਦਰੁ ਬਣਿਆ ॥
ए मेरो साथी! भगवानको स्तुति गर, यो हृदय-घर एक पवित्र मन्दिर बनेको छ।
ਹਰਿ ਗਾਉ ਮੰਗਲੁ ਨਿਤ ਸਖੀਏ ਸੋਗੁ ਦੂਖੁ ਨ ਵਿਆਪਏ ॥
हे साथी! हरेक दिन भगवान्को स्तुतिगान गाउँदा कुनै दु:ख, पीडा र चिन्ता हुँदैन।
ਗੁਰ ਚਰਨ ਲਾਗੇ ਦਿਨ ਸਭਾਗੇ ਆਪਣਾ ਪਿਰੁ ਜਾਪਏ ॥
त्यो दिन भाग्यमानी हुन्छ जब मन गुरुको पाउमा हुन्छ र प्रिय भगवानको अनुभूति हुन्छ ।
ਅਨਹਤ ਬਾਣੀ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਜਾਣੀ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਰਸੁ ਭੋਗੋ ॥
गुरुको वचनबाट हामीले अनकही वाणीको बारेमा जानकारी पाएका छौं, हरि-नामजप गर्ने र हरि-रस पिउने क्रम जारी राख्छौं।