Page 30
ਹਰਿ ਜੀਉ ਸਦਾ ਧਿਆਇ ਤੂ ਗੁਰਮੁਖਿ ਏਕੰਕਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
तिमी गुरुमुख भएर परमेश्वर हरि-प्रभु को स्मरण गर॥ १॥ रहाउ॥
ਗੁਰਮੁਖਾ ਕੇ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਬੀਚਾਰਿ ॥
जुन गुरुमुख जीवले गुरु उपदेश ग्रहण गरेर त्यसमाथि चिन्तन गर्दछ, उसले लोक-परलोकमा इज्जत प्राप्त गर्दछ।
ਹਲਤਿ ਪਲਤਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਦੇ ਜਪਿ ਜਪਿ ਰਿਦੈ ਮੁਰਾਰਿ ॥
उसले आफ्नो हृदयमामुरारीको नाम जप्नाले मृत्युलोक तथा परलोकमा सुख प्राप्त गर्दछ।
ਘਰ ਹੀ ਵਿਚਿ ਮਹਲੁ ਪਾਇਆ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਵੀਚਾਰਿ ॥੨॥
गुरुको उपदेशको चिन्तन गर्नाले उसले गडहरूपी अन्तस्करणमा परमात्माको स्वरूप प्राप्त गर्दछ।।२।।
ਸਤਗੁਰ ਤੇ ਜੋ ਮੁਹ ਫੇਰਹਿ ਮਥੇ ਤਿਨ ਕਾਲੇ ॥
जुन जीवले सतगुरुदेखि टाडो हुन्छ उसको मुख कलंकित हुन्छ।
ਅਨਦਿਨੁ ਦੁਖ ਕਮਾਵਦੇ ਨਿਤ ਜੋਹੇ ਜਮ ਜਾਲੇ ॥
उसले प्रतिदिन कष्ट भोग्दछ अनि निरन्तर यमको जालमा फसिरहन्छ।
ਸੁਪਨੈ ਸੁਖੁ ਨ ਦੇਖਨੀ ਬਹੁ ਚਿੰਤਾ ਪਰਜਾਲੇ ॥੩॥
उनीहरूले सपनामा पनि खुशी पाउँदैनन् र धेरै प्रकारका चिन्ताहरूले उनीहरूलाई पूर्ण रूपमा जलाउँछन्।।३।।
ਸਭਨਾ ਕਾ ਦਾਤਾ ਏਕੁ ਹੈ ਆਪੇ ਬਖਸ ਕਰੇਇ ॥
त्यहाँ एक मात्र भगवान् हुनुहुन्छ जसले सबै प्राणीहरूलाई दिनुहुन्छ र उहाँ आफैले अनुग्रह प्रदान गर्नुहुन्छ।
ਕਹਣਾ ਕਿਛੂ ਨ ਜਾਵਈ ਜਿਸੁ ਭਾਵੈ ਤਿਸੁ ਦੇਇ ॥
उनको अनुग्रहको बारेमा केही पनि भन्न सकिँदैन, किनकि उनले आफूले चाहेका व्यक्तिलाई दिन्छन्।
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਈਐ ਆਪੇ ਜਾਣੈ ਸੋਇ ॥੪॥੯॥੪੨॥
नानक देव जी भन्छन् कि गुरुको शरणद्वारा भगवान् लाई खोज्ने उद्यम गर्ने व्यक्तिले मात्र उनको आनन्द जान्न सक्छ॥४॥ ६॥ ४२॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
सिरीरागु महला ३ ॥
ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸੇਵੀਐ ਸਚੁ ਵਡਿਆਈ ਦੇਇ ॥
जब साँचो भगवानको सेवा र पूजा गरिन्छ, उनले साँचो आत्मालाई सम्मान दिन्छन्।
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮਨਿ ਵਸੈ ਹਉਮੈ ਦੂਰਿ ਕਰੇਇ ॥
गुरुको कृपाले उनी हृदयमा बस्छन् र अहंकारलाई हटाउँछन्।
ਇਹੁ ਮਨੁ ਧਾਵਤੁ ਤਾ ਰਹੈ ਜਾ ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ ॥੧॥
यो मनलाई भट्किनबाट तब मात्र बचाउन सकिन्छ जब यो स्वयं भगवानद्वारा अनुग्रहित हुन्छ ॥ १॥
ਭਾਈ ਰੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥
हे भाइ! गुरुको उपदेशद्वारा हरि-प्रभुको नामको ध्यान गर्नुहोस्।
ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਸਦ ਮਨਿ ਵਸੈ ਮਹਲੀ ਪਾਵੈ ਥਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
यदि नामहरूको भण्डार दिमागमा सदाका लागि स्थिर छ भने, जीवले त्यो प्रभुको रूपमा स्थान प्राप्त गर्दछ। ॥१॥ रहाउ ॥
ਮਨਮੁਖ ਮਨੁ ਤਨੁ ਅੰਧੁ ਹੈ ਤਿਸ ਨਉ ਠਉਰ ਨ ਠਾਉ ॥
स्वेच्छाचारी जीवका मन र शरीर अविध्याका कारण अन्धा भएरहेको छ, यसकारँ उसलाई बास बस्नका लागि कुनै आश्रय छैन।
ਬਹੁ ਜੋਨੀ ਭਉਦਾ ਫਿਰੈ ਜਿਉ ਸੁੰਞੈਂ ਘਰਿ ਕਾਉ ॥
ऊ अनेकौं योनीहरूमा भट्किरहन्छन्, जसरी घरमै काग रहन्छ।
ਗੁਰਮਤੀ ਘਟਿ ਚਾਨਣਾ ਸਬਦਿ ਮਿਲੈ ਹਰਿ ਨਾਉ ॥੨॥
गुरुको शिक्षाबाट हृदयमा ज्ञानको प्रकाश हुन्छ र बोलीबाट भगवानको नाम प्राप्त हुन्छ। ।॥ २॥
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਬਿਖਿਆ ਅੰਧੁ ਹੈ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਗੁਬਾਰ ॥
संसार त्रिगुण (सत्व, राज, तमस) को अन्धकार र मायाको भ्रमको धुलोले ढाकिएको छ।
ਲੋਭੀ ਅਨ ਕਉ ਸੇਵਦੇ ਪੜਿ ਵੇਦਾ ਕਰੈ ਪੂਕਾਰ ॥
लोभी प्राणीहरूले वेद जस्ता धार्मिक ग्रन्थहरू पढेर भगवान् लाई आह्वान गर्छन्, तर द्वैतताका कारण उनीहरूले एक भगवानका अतिरिक्त अरू कसैलाई सम्झन्छन्।
ਬਿਖਿਆ ਅੰਦਰਿ ਪਚਿ ਮੁਏ ਨਾ ਉਰਵਾਰੁ ਨ ਪਾਰੁ ॥੩॥
ऊ आफ्नो वासनाको आगोमा जलेर मऱ्यो, र उसले यस संसारको सुख भोग्न सकेन न परकालमा स्थान पायो।।३।।
ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਵਿਸਾਰਿਆ ਜਗਤ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਿ ॥
तिनीहरूले भ्रममा लिप्त भएर त्यो संरक्षक भगवानलाई बिर्सेका छन्।
ਬਾਝਹੁ ਗੁਰੂ ਅਚੇਤੁ ਹੈ ਸਭ ਬਧੀ ਜਮਕਾਲਿ ॥
सम्पूर्ण सृष्टि गुरुबिना चेतनाविहीन छ र यमको जालमा फसेको छ।
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮਤਿ ਉਬਰੇ ਸਚਾ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ ॥੪॥੧੦॥੪੩॥
नानक देव जी भन्छन् कि जीवित प्राणीहरू गुरुद्वारा प्रचार गरिएको सत्य-नामको ध्यान गरेर मात्र यमको बन्धनबाट उम्कन सक्छन् । ४॥ १० ॥ ४३ ॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
सिरीरागु महला ३ ॥
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਚਉਥਾ ਪਦੁ ਪਾਇ ॥
भाव तुरिया चरण ध्यानको चौथो चरण हो, जसमा मन र मस्तिष्कमा केही पनि चल्दैन-त्यहाँ केही पनि छैन। इन्द्रियहरूले के महसुस गर्छन् (कोइ रूप, कोइ गान्धा, कोइ ख्याल), के कल्पना गरिन्छ, र के शून्यको रूपमा महसुस गरिन्छ भन्ने तिनवटा पूर्ववर्ती अवस्थाहरू हुन्।
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੇਲਾਇਅਨੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ ॥
त्यो हरि-प्रभुको नाम उनको हृदयमा छ।
ਪੋਤੈ ਜਿਨ ਕੈ ਪੁੰਨੁ ਹੈ ਤਿਨ ਸਤਸੰਗਤਿ ਮੇਲਾਇ ॥੧॥
भाग्यको खजानामा सद्गुण भएका मानिसहरूलाई भगवानले सत्सङ्गमा मिलाउँछन्॥१॥
ਭਾਈ ਰੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਾਚਿ ਰਹਾਉ ॥
हे आमा! गुरुको शिक्षाको माध्यमबाट सत्यमा बाँच्नुहोस्।
ਸਾਚੋ ਸਾਚੁ ਕਮਾਵਣਾ ਸਾਚੈ ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
केवल सत्यको अभ्यास गर्नुहोस्, ताकि त्यो साँचो आत्मासँग मिलन सम्भव होस्॥ १॥ रहाउ॥
ਜਿਨੀ ਨਾਮੁ ਪਛਾਣਿਆ ਤਿਨ ਵਿਟਹੁ ਬਲਿ ਜਾਉ ॥
परब्रह्म परमेश्वरको नाम चिन्नेहरूलाई म बलिहारी जान्छु।
ਆਪੁ ਛੋਡਿ ਚਰਣੀ ਲਗਾ ਚਲਾ ਤਿਨ ਕੈ ਭਾਇ ॥
हामी अहंकार त्याग्नुहोस् र उहाँको खुट्टामा खस्नुहोस् र उहाँको इच्छाअनुसार चल्नुहोस्।
ਲਾਹਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਸਹਜੇ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੨॥
किनभने तिनीहरूको साथमा रहँदा नाम-सिम्रानको लाभ प्राप्त हुन्छ र नाम सजिलै प्राप्त हुन्छ ॥ २॥
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਈਐ ਨਾਮੁ ਨ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥
तर गुरुबिना, नाम प्राप्त गर्न सकिँदैन, र नामबिना, साँचो आत्मा प्राप्त गर्न सकिँदैन।
ਐਸਾ ਸਤਗੁਰੁ ਲੋੜਿ ਲਹੁ ਜਿਦੂ ਪਾਈਐ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥
त्यसपछि एउटा साँचो गुरु खोज्नुहोस् जसद्वारा त्यो साँचो भगवान प्राप्त गर्न सकिन्छ।
ਅਸੁਰ ਸੰਘਾਰੈ ਸੁਖਿ ਵਸੈ ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੁ ਹੋਇ ॥੩॥
गुरुको निर्देशनमा साँचो भगवान् लाई भेट्ने जीव, उनको वासना, क्रोध, लोभ जस्ता राक्षसहरू नष्ट हुनुपर्छ।
ਜੇਹਾ ਸਤਗੁਰੁ ਕਰਿ ਜਾਣਿਆ ਤੇਹੋ ਜੇਹਾ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥
जसरी सतगुरुप्रति श्रद्धा छ, जीवले सुख र फलदायीता प्राप्त गर्नेछ।
ਏਹੁ ਸਹਸਾ ਮੂਲੇ ਨਾਹੀ ਭਾਉ ਲਾਏ ਜਨੁ ਕੋਇ ॥
यस तथ्यमा कुनै शङ्का छैन, कुनै पनि जीवित प्राणीले सतगुरुलाई प्रेम गर्न स्वतन्त्र महसुस गर्नुपर्छ।
ਨਾਨਕ ਏਕ ਜੋਤਿ ਦੁਇ ਮੂਰਤੀ ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੪॥੧੧॥੪੪॥
नानक देव जी भन्छन् कि अकाल पुरुष र गुरु दुई रूपहरूमा प्रकट हुन सक्छन्, तर ती दुवैमा प्रकाश समान छ, गुरुको निर्देशनद्वारा मात्र अकाल पुरुषलाई भेट्न सम्भव छ॥ ४॥ ११॥ ४४॥