Page 5
ਨਾਨਕ ਆਖਣਿ ਸਭੁ ਕੋ ਆਖੈ ਇਕ ਦੂ ਇਕੁ ਸਿਆਣਾ ॥
सद्गुरू म्हणतात की प्रत्येकजण इतरांपेक्षा अधिक बुद्धिमान बनून परमेश्वराची स्तुती करतो.
ਵਡਾ ਸਾਹਿਬੁ ਵਡੀ ਨਾਈ ਕੀਤਾ ਜਾ ਕਾ ਹੋਵੈ ॥
पण परमेश्वर महान आहे, त्याचे नाव त्याच्यापेक्षाही महान आहे, सृष्टीत जे काही घडत आहे ते त्याच्या इच्छेनुसार घडत आहे.
ਨਾਨਕ ਜੇ ਕੋ ਆਪੌ ਜਾਣੈ ਅਗੈ ਗਇਆ ਨ ਸੋਹੈ ॥੨੧॥
हे नानक! त्या अपरिवर्तनीय निरांकाराचे गुणात्मक रहस्य जाणण्यात जर कोणत्याही जीवाला अभिमान वाटत असेल, तर त्याला या जगातच नाही तर परलोकात सुद्धा सम्मान मिळत नाही. ॥२१॥
ਪਾਤਾਲਾ ਪਾਤਾਲ ਲਖ ਆਗਾਸਾ ਆਗਾਸ ॥
सात स्वर्ग आणि सात पाताळांच्या अस्तित्वाविषयी सर्वसामान्यांच्या मनातील शंका दूर करून सद्गुरू म्हणतात की, सृष्टीच्या निर्मितीमध्ये लाखो पाताळ आहेत आणि लाखो स्वर्गही आहेत.
ਓੜਕ ਓੜਕ ਭਾਲਿ ਥਕੇ ਵੇਦ ਕਹਨਿ ਇਕ ਵਾਤ ॥
वेदांमध्ये हीच गोष्ट सांगितली आहे की शोधणारे शेवटपर्यंत शोधून थकले आहेत पण त्याचा अंत कोणालाच सापडला नाही.
ਸਹਸ ਅਠਾਰਹ ਕਹਨਿ ਕਤੇਬਾ ਅਸੁਲੂ ਇਕੁ ਧਾਤੁ ॥
सर्व धर्मग्रंथांमध्ये अठरा हजार जग आहेत असे सांगितले गेले आहे, परंतु प्रत्यक्षात त्यांचे मूळ एकच ईश्वर आहे जो त्यांचा निर्माता आहे.
ਲੇਖਾ ਹੋਇ ਤ ਲਿਖੀਐ ਲੇਖੈ ਹੋਇ ਵਿਣਾਸੁ ॥
त्याच्या निर्मितीच्या आकाराचा अंदाज किंवा गणना करता येत नाही आणि तो कोणत्याही मानवी गणनेच्या पलीकडे आहे.
ਨਾਨਕ ਵਡਾ ਆਖੀਐ ਆਪੇ ਜਾਣੈ ਆਪੁ ॥੨੨॥
हे नानक! या संपूर्ण जगात ज्याला महान म्हटले जाते तो निर्माता स्वतःला स्वतः जाणतो किंवा ओळखू शकतो. ॥२२॥
ਸਾਲਾਹੀ ਸਾਲਾਹਿ ਏਤੀ ਸੁਰਤਿ ਨ ਪਾਈਆ ॥
त्याची उपासना करणाऱ्या भक्तांनीही त्याची स्तुती करून त्याची परिसीमा गाठली नाही.
ਨਦੀਆ ਅਤੈ ਵਾਹ ਪਵਹਿ ਸਮੁੰਦਿ ਨ ਜਾਣੀਅਹਿ ॥
ज्याप्रमाणे नद्या-नाले समुद्रात विलीन होतात तेव्हा त्याच्या अथांग अंतापर्यंत पोहोचू शकत नाहीत, उलट त्यांचे अस्तित्वही गमावून बसतात, त्याचप्रमाणे स्तुती करणारेही स्तुती करता-करता त्याच्यात लीन होतात.
ਸਮੁੰਦ ਸਾਹ ਸੁਲਤਾਨ ਗਿਰਹਾ ਸੇਤੀ ਮਾਲੁ ਧਨੁ ॥
समुद्राचे राजे आणि सम्राट, पर्वताएवढी अतुलनीय संपत्तीचे मालक असूनही,
ਕੀੜੀ ਤੁਲਿ ਨ ਹੋਵਨੀ ਜੇ ਤਿਸੁ ਮਨਹੁ ਨ ਵੀਸਰਹਿ ॥੨੩॥
ते त्या मुंगीसारखे झाले नसते, जर त्यांच्या मनात देवाचा विसर पडला नसता. ॥२३॥
ਅੰਤੁ ਨ ਸਿਫਤੀ ਕਹਣਿ ਨ ਅੰਤੁ ॥
त्या निरंकाराच्या स्तुतीला मर्यादा नाही आणि त्याची स्तुती शब्दांनीही संपू शकत नाही.
ਅੰਤੁ ਨ ਕਰਣੈ ਦੇਣਿ ਨ ਅੰਤੁ ॥
त्याच्या निर्मितीचा अंत नाही, त्याच्या भेटींचा अंत नाही.
ਅੰਤੁ ਨ ਵੇਖਣਿ ਸੁਣਣਿ ਨ ਅੰਤੁ ॥
त्याच्या पाहण्याचा आणि श्रवणाचा अंत नाही, म्हणजेच तो निरंकार सर्व-द्रष्टा आणि सर्वश्रोता आहे.
ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਪੈ ਕਿਆ ਮਨਿ ਮੰਤੁ ॥
परमेश्वराच्या अंतःकरणात रहस्य काय आहे, ते देखील समजू शकत नाही.
ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਪੈ ਕੀਤਾ ਆਕਾਰੁ ॥
या सृष्टीच्या निर्मितीचा कालावधी किंवा व्याप्ती कळू शकत नाही.
ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਪੈ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥
त्याची निर्मिती कोठे सुरू होते आणि ती कुठे संपते हे जाणून घेणे अशक्य आहे.
ਅੰਤ ਕਾਰਣਿ ਕੇਤੇ ਬਿਲਲਾਹਿ ॥
त्याचा अंत व्हावा म्हणून अनेक जीव रडत फिरत आहेत.
ਤਾ ਕੇ ਅੰਤ ਨ ਪਾਏ ਜਾਹਿ ॥
पण त्या अथांग, शाश्वत अकालपुरुषाचा अंत सापडत नाही.
ਏਹੁ ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਣੈ ਕੋਇ ॥
त्यांच्या गुणांचा अंत कुठे होते हे कोणीच सांगू शकत नाही.
ਬਹੁਤਾ ਕਹੀਐ ਬਹੁਤਾ ਹੋਇ ॥
त्या परब्रह्माची जितकी प्रशंसा, स्तुती, रूप किंवा गुण सांगितले जातात तितके ते अधिक होत जातात.
ਵਡਾ ਸਾਹਿਬੁ ਊਚਾ ਥਾਉ ॥
निरंकार सर्वश्रेष्ठ, त्याचे स्थान सर्वोच्च आहे.
ਊਚੇ ਉਪਰਿ ਊਚਾ ਨਾਉ ॥
पण त्या सर्वश्रेष्ठ निरंकाराचे नाव सर्वश्रेष्ठ आहे.
ਏਵਡੁ ਊਚਾ ਹੋਵੈ ਕੋਇ ॥
जर कोणतीही शक्ती त्यापेक्षा मोठी किंवा महान असेल तर
ਤਿਸੁ ਊਚੇ ਕਉ ਜਾਣੈ ਸੋਇ ॥
केवळ तीच शक्ती त्या सर्वोच्च गुरुला जाणू शकते.
ਜੇਵਡੁ ਆਪਿ ਜਾਣੈ ਆਪਿ ਆਪਿ ॥
निरंकार स्वतः सर्व काही जाणतो किंवा जाणू शकतो, इतर कोणी नाही.
ਨਾਨਕ ਨਦਰੀ ਕਰਮੀ ਦਾਤਿ ॥੨੪॥
सतगुरु नानक देव म्हणतात की ते जीवांवर दया करतात आणि त्यांना त्यांच्या कर्मानुसार सर्व गोष्टी प्रदान करतात. ॥२४॥
ਬਹੁਤਾ ਕਰਮੁ ਲਿਖਿਆ ਨਾ ਜਾਇ ॥
त्यांचे आशीर्वाद इतके असंख्य आहेत की ते लिहिण्याची क्षमता कोणामध्येही नाही.
ਵਡਾ ਦਾਤਾ ਤਿਲੁ ਨ ਤਮਾਇ ॥
तो महान आहे कारण तो पुष्कळ आशीर्वाद देतो पण त्याच्यात कोणत्याही गोष्टीचा लोभही नाही.
ਕੇਤੇ ਮੰਗਹਿ ਜੋਧ ਅਪਾਰ ॥
असंख्य योद्धे त्याच्या कृपेसाठी तळमळत आहेत.
ਕੇਤਿਆ ਗਣਤ ਨਹੀ ਵੀਚਾਰੁ ॥
असे मागणारे असंख्य लोक आहेत. त्यांची गणना करणे अशक्य आहे
ਕੇਤੇ ਖਪਿ ਤੁਟਹਿ ਵੇਕਾਰ ॥
अनेक मानवांनी निरांकाराद्वारे प्रदान केलेले पदार्थांचा उपभोग घेऊन स्वतःला बेकार बनवतात.
ਕੇਤੇ ਲੈ ਲੈ ਮੁਕਰੁ ਪਾਹਿ ॥
अनेक लोक अकालपुरुषांनी दिलेल्या वस्तू घेऊनही नकार देतात.
ਕੇਤੇ ਮੂਰਖ ਖਾਹੀ ਖਾਹਿ ॥
पुष्कळ मूर्ख लोक परमेश्वराकडून वस्तू घेतात आणि खातात, परंतु त्याचे नामस्मरण कधीच करत नाहीत.
ਕੇਤਿਆ ਦੂਖ ਭੂਖ ਸਦ ਮਾਰ ॥
बरेच लोक नेहमी दु: ख आणि भुकेने ग्रस्त असतात कारण ते त्यांच्या कर्मांमध्ये लिहिलेले असते.
ਏਹਿ ਭਿ ਦਾਤਿ ਤੇਰੀ ਦਾਤਾਰ ॥
पण सज्जन लोक अशा माराला परमेश्वराचा आशीर्वाद मानतात.
ਬੰਦਿ ਖਲਾਸੀ ਭਾਣੈ ਹੋਇ ॥
या दुःखांमुळेच मानवाला वाहेगुरुचे स्मरण होते.
ਹੋਰੁ ਆਖਿ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ ॥
परमेश्वराच्या आज्ञेत राहूनच मनुष्याला मायेच्या बंधनातून मुक्ती मिळू शकते.
ਜੇ ਕੋ ਖਾਇਕੁ ਆਖਣਿ ਪਾਇ ॥
परमेश्वराच्या आज्ञेत राहण्याखेरीज मायेच्या बंधनातून मुक्त होण्यासाठी दुसरी कोणतीही पद्धत कोणी सांगू शकत नाही.
ਓਹੁ ਜਾਣੈ ਜੇਤੀਆ ਮੁਹਿ ਖਾਇ ॥
अज्ञानापोटी एखाद्याने त्याबद्दल बोलण्याचा प्रयत्न केला तरच त्याला कळेल की यमाकडून त्याच्या तोंडावर किती आघात झाले आहेत.
ਆਪੇ ਜਾਣੈ ਆਪੇ ਦੇਇ ॥
परमेश्वर सृष्टीतील सर्व सजीवांच्या गरजा जाणतो आणि त्यांना स्वतः पुरवतो.
ਆਖਹਿ ਸਿ ਭਿ ਕੇਈ ਕੇਇ ॥
सृष्टीतील सर्व प्राणीच कृतघ्न आहेत असे नाही तर असे अनेक लोक जे परमेश्वराच्या आदेशाला मान्य करतात.
ਜਿਸ ਨੋ ਬਖਸੇ ਸਿਫਤਿ ਸਾਲਾਹ ॥
परमेश्वर ज्याच्यावर प्रसन्न होतो, तो त्याला त्याचे गुणगान गाण्याची शक्ती देतो.
ਨਾਨਕ ਪਾਤਿਸਾਹੀ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ॥੨੫॥
हे नानक! तो राजांचा राजाही होतो; म्हणजेच त्याला उच्च आणि चांगले पद प्राप्त होते. ॥ २५ ॥
ਅਮੁਲ ਗੁਣ ਅਮੁਲ ਵਾਪਾਰ ॥
निरंकाराचे जे गुण व्यक्त करता येत नाहीत ते अमूल्य आहेत आणि या निरंकाराचे स्मरण करणे हा अमूल्य व्यवसाय आहे.
ਅਮੁਲ ਵਾਪਾਰੀਏ ਅਮੁਲ ਭੰਡਾਰ ॥
सिमरनच्या (गुरुमुखी) रूपाने या व्यवसायाचे मार्गदर्शन करणारे संत हेही अमूल्य व्यापारी आहेत आणि त्या संतांच्या अंगी असलेले सद्गुणांचे भांडारही अमूल्य आहे.
ਅਮੁਲ ਆਵਹਿ ਅਮੁਲ ਲੈ ਜਾਹਿ ॥
या संतांकडे जे लोक परमेश्वराला भेटायला येतात तेही अमूल्य असतात आणि ते त्यांच्याकडून गुण घेऊन जातात तेही अमूल्य असतात.
ਅਮੁਲ ਭਾਇ ਅਮੁਲਾ ਸਮਾਹਿ ॥
गुरू आणि शीख यांच्यातील परस्पर प्रेम अमूल्य आहे, गुरूच्या प्रेमातून आत्म्याला मिळणारा आनंदही अमूल्य आहे.
ਅਮੁਲੁ ਧਰਮੁ ਅਮੁਲੁ ਦੀਬਾਣੁ ॥
अकालपुरुषाचा न्यायही अमूल्य आहे, त्याचा न्यायालय म्हणजे दरबारही अमूल्य आहे.
ਅਮੁਲੁ ਤੁਲੁ ਅਮੁਲੁ ਪਰਵਾਣੁ ॥
अकालपुरुषाचा न्याय करणारा तराजू अमूल्य आहे, तसेच सजीवांच्या चांगल्या-वाईट कर्मांचे वजन करण्यासाठी वापरले जाणारे परिमाणही अमूल्य आहे.
ਅਮੁਲੁ ਬਖਸੀਸ ਅਮੁਲੁ ਨੀਸਾਣੁ ॥
अकालपुरुषाने दिलेल्या वस्तूही अमूल्य आहेत आणि त्या वस्तूंचे प्रतीकही अमूल्य आहे.
ਅਮੁਲੁ ਕਰਮੁ ਅਮੁਲੁ ਫੁਰਮਾਣੁ ॥
निरंकाराची सजीवांप्रती असलेली दयाही अमूल्य आहे आणि त्यांचे आदेशही अमूल्य आहेत.
ਅਮੁਲੋ ਅਮੁਲੁ ਆਖਿਆ ਨ ਜਾਇ ॥
तो परमेश्वर अमूल्य आहे, त्याचे आत्मीयतेने वर्णन करणे अशक्य आहे.
ਆਖਿ ਆਖਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
पण तरीही अनेक भक्त त्याच्या गुणांचे वर्णन करून भूतकाळात, भविष्यकाळात आणि वर्तमानकाळात त्याच्यात लीन होत आहेत.
ਆਖਹਿ ਵੇਦ ਪਾਠ ਪੁਰਾਣ ॥
चार वेद आणि अठरा पुराणातही त्यांचा महिमा सांगितला आहे.
ਆਖਹਿ ਪੜੇ ਕਰਹਿ ਵਖਿਆਣ ॥
विद्वान त्याच्याविषयी बोलतात आणि त्यांचे वर्णन करण्यासाठी प्रवचन देतात.
ਆਖਹਿ ਬਰਮੇ ਆਖਹਿ ਇੰਦ ॥
सृष्टी निर्माता ब्रह्मा आणि देवराज इंद्र देखील त्याच्या अमूल्य गुणांबद्दल बोलतात.