Page 947
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે કે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਰਾਮਕਲੀ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩ ॥
રામકલી ની વાર મહેલ ૩॥
ਜੋਧੈ ਵੀਰੈ ਪੂਰਬਾਣੀ ਕੀ ਧੁਨੀ ॥
જોધા અને વીરા પુરવાણીની ધૂન ॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸਹਜੈ ਦਾ ਖੇਤੁ ਹੈ ਜਿਸ ਨੋ ਲਾਏ ਭਾਉ ॥
સદ્દગુરુ સુખ તેમજ શાંતિનું ખેતર છે, પ્રભુ જેનો પ્રેમ ગુરુથી લગાવી દે છે,
ਨਾਉ ਬੀਜੇ ਨਾਉ ਉਗਵੈ ਨਾਮੇ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥
તે નામ જ વાવે છે, તેનું વાવેલુ નામ જ ઉત્પન્ન થાય છે અને પછી તે નામમાં જ જોડાય રહે છે.
ਹਉਮੈ ਏਹੋ ਬੀਜੁ ਹੈ ਸਹਸਾ ਗਇਆ ਵਿਲਾਇ ॥
જીવનો અહમ જ તેના જન્મ-મરણનું બીજ છે, પરંતુ નામ વાવવાથી તેના જન્મ-મરણનો ભય દૂર થઈ ગયો છે.
ਨਾ ਕਿਛੁ ਬੀਜੇ ਨ ਉਗਵੈ ਜੋ ਬਖਸੇ ਸੋ ਖਾਇ ॥
તે નામ વગર ન કંઈ બીજું વાવે છે અને ન કંઈ ઉત્પન્ન થાય છે. હવે તે તે જ કંઈ ખાય છે, જે પરમાત્મા આપે છે.
ਅੰਭੈ ਸੇਤੀ ਅੰਭੁ ਰਲਿਆ ਬਹੁੜਿ ਨ ਨਿਕਸਿਆ ਜਾਇ ॥
ગુરુમુખ જળમાં જળની જેમ મળેલ પરમેશ્વરથી બીજી વાર અલગ થતો નથી.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਚਲਤੁ ਹੈ ਵੇਖਹੁ ਲੋਕਾ ਆਇ ॥
હે લોકો! નાનક કહે છે કે આવીને જોઈ લો,
ਲੋਕੁ ਕਿ ਵੇਖੈ ਬਪੁੜਾ ਜਿਸ ਨੋ ਸੋਝੀ ਨਾਹਿ ॥
ગુરુમુખની આ જ જીવન રમત છે પરંતુ આ લોકો બિચારા શું જોવે, જેને આ વાતની કોઈ સમજ જ નથી.
ਜਿਸੁ ਵੇਖਾਲੇ ਸੋ ਵੇਖੈ ਜਿਸੁ ਵਸਿਆ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥੧॥
જેના મનમાં પરમાત્મા વસી ગયો છે, તે જ જોવે છે, જેને તે પોતે દેખાડે છે ॥૧॥
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩॥
ਮਨਮੁਖੁ ਦੁਖ ਕਾ ਖੇਤੁ ਹੈ ਦੁਖੁ ਬੀਜੇ ਦੁਖੁ ਖਾਇ ॥
સ્વેચ્છાચારી જીવ દુઃખનો ખેતર છે, તે દુઃખ વાવે છે અને દુઃખ જ ભોગવે છે.
ਦੁਖ ਵਿਚਿ ਜੰਮੈ ਦੁਖਿ ਮਰੈ ਹਉਮੈ ਕਰਤ ਵਿਹਾਇ ॥
તે દુઃખમાં જન્મ લે છે, દુઃખમાં જ પ્રાણ ત્યાગી દે છે, તેનું પૂર્ણ જીવન અહંકાર કરતાં જ વીતી જાય છે.
ਆਵਣੁ ਜਾਣੁ ਨ ਸੁਝਈ ਅੰਧਾ ਅੰਧੁ ਕਮਾਇ ॥
તેને જન્મ-મરણની કોઈ સમજ નથી, તે જ્ઞાનહીન થવાને કારણે જ્ઞાનહીન કર્મ જ કરે છે.
ਜੋ ਦੇਵੈ ਤਿਸੈ ਨ ਜਾਣਈ ਦਿਤੇ ਕਉ ਲਪਟਾਇ ॥
જે પરમાત્મા તેને જીવનનું સુખ દે છે, તેને તે જાણતો જ નથી પરંતુ તેની આપેલી વસ્તુઓમાં જ લપટાઈ રહે છે.
ਨਾਨਕ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਕਮਾਵਣਾ ਅਵਰੁ ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਇ ॥੨॥
હે નાનક! જે પૂર્વ જ મનુષ્યના નસીબમાં લખેલું હોય છે, તે જ તેને કરવું પડે છે અને નસીબ વગર બીજું કાંઈ પણ કરી શકાતું નથી ॥૨॥
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩॥
ਸਤਿਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਜਿਸ ਨੋ ਆਪੇ ਮੇਲੇ ਸੋਇ ॥
જે મનુષ્યને પ્રભુ ગુરુથી મળાવી દે છે, તે સદ્દગુરુથી મળીને હંમેશા જ સુખ પ્રાપ્ત કરે છે.
ਸੁਖੈ ਏਹੁ ਬਿਬੇਕੁ ਹੈ ਅੰਤਰੁ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਇ ॥
આ વિવેક જ સુરધનુ કારણ છે, જેનાથી મન નિર્મળ થઈ જાય છે.
ਅਗਿਆਨ ਕਾ ਭ੍ਰਮੁ ਕਟੀਐ ਗਿਆਨੁ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥
તેના અજ્ઞાનનો ભ્રમ નિવૃત થઈ જાય છે અને જ્ઞાન પ્રાપ્ત થઈ જાય છે.
ਨਾਨਕ ਏਕੋ ਨਦਰੀ ਆਇਆ ਜਹ ਦੇਖਾ ਤਹ ਸੋਇ ॥੩॥
હે નાનક! તે મનુષ્યને દરેક તરફ એક પરમાત્મા જ નજર આવ્યો છે, તે જ્યાં પણ જોવે છે, ત્યાં જ તે હાજર છે ॥૩॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਸਚੈ ਤਖਤੁ ਰਚਾਇਆ ਬੈਸਣ ਕਉ ਜਾਂਈ ॥
સાચા પરમાત્માએ આ જગતરૂપી સિહાંસન પોતાના બેસવા માટે સ્થાન બનાવ્યું છે.
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਆਪੇ ਆਪਿ ਹੈ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਸੁਣਾਈ ॥
તે પોતે જ બધું જ કરનાર છે, આ વાત ગુરુના શબ્દએ સંભળાવી છે.
ਆਪੇ ਕੁਦਰਤਿ ਸਾਜੀਅਨੁ ਕਰਿ ਮਹਲ ਸਰਾਈ ॥
તેણે પોતે જ પોતાની કુદરત બનાવી છે અને ઘણા બધા મહેલ તેમજ રહેઠાણ બનાવ્યા છે.
ਚੰਦੁ ਸੂਰਜੁ ਦੁਇ ਚਾਨਣੇ ਪੂਰੀ ਬਣਤ ਬਣਾਈ ॥
તેને દુનિયામાં આલોક કરવા માટે ચંદ્ર તેમજ સૂર્યરૂપી બે દીવા બનાવીને પૂર્ણ રચના બનાવી છે.
ਆਪੇ ਵੇਖੈ ਸੁਣੇ ਆਪਿ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਧਿਆਈ ॥੧॥
તે પોતે જ બધું જોવે તેમજ સાંભળે છે અને ગુરુના શબ્દ દ્વારા જ તેનું ધ્યાન કરાય છે ॥૧॥
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਚੇ ਪਾਤਿਸਾਹ ਤੂ ਸਚੀ ਨਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
વાહ સાચા પાતશાહ! વાહ વાહ! તું પ્રશંસનીય છે, તારું નામ શાશ્વત છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਲੋਕੁ ॥
શ્લોક॥
ਕਬੀਰ ਮਹਿਦੀ ਕਰਿ ਕੈ ਘਾਲਿਆ ਆਪੁ ਪੀਸਾਇ ਪੀਸਾਇ ॥
હે માલિક! કબીર કહે છે કે મેં પોતાને પીસીને-પીસીને મહેંદી બનાવીને રાખેલ છે,
ਤੈ ਸਹ ਬਾਤ ਨ ਪੁਛੀਆ ਕਬਹੂ ਨ ਲਾਈ ਪਾਇ ॥੧॥
પરંતુ તે ક્યારેય મારી વાત પૂછી નથી અને ન તો તે આ મહેંદીને પોતાના ચરણોથી લગાવી છે ॥૧॥
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩॥
ਨਾਨਕ ਮਹਿਦੀ ਕਰਿ ਕੈ ਰਖਿਆ ਸੋ ਸਹੁ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ ॥
નાનક કહે છે કે મેં પોતાને મહેંદી બનાવીને રાખેલ છે કેમ કે માલિક મારા પર પોતાની કૃપા-દ્રષ્ટિ કરે.
ਆਪੇ ਪੀਸੈ ਆਪੇ ਘਸੈ ਆਪੇ ਹੀ ਲਾਇ ਲਏਇ ॥
તે પોતે જ મહેંદીને પીસે છે, પોતે જ આને ઘસે છે અને પોતે જ ચરણોથી લગાવી લે છે.
ਇਹੁ ਪਿਰਮ ਪਿਆਲਾ ਖਸਮ ਕਾ ਜੈ ਭਾਵੈ ਤੈ ਦੇਇ ॥੨॥
આ પ્રેમનો વાટકો માલિક-પ્રભુનો પોતાનો છે, જેને તે ઇચ્છે છે, તેને જ આ પીવા માટે દે છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਵੇਕੀ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਉਪਾਈਅਨੁ ਸਭ ਹੁਕਮਿ ਆਵੈ ਜਾਇ ਸਮਾਹੀ ॥
પરમાત્માએ અનેક પ્રકારની સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન કરી છે, તેના હુકમથી જીવ જન્મે તેમજ મરે છે અને સૃષ્ટિનો પ્રલય થવા પર સત્યમાં જ જોડાઈ જાય છે.
ਆਪੇ ਵੇਖਿ ਵਿਗਸਦਾ ਦੂਜਾ ਕੋ ਨਾਹੀ ॥
હે પરમાત્મા! તું પોતે જ પોતાની સૃષ્ટિને ખુશ થાય છે અને તારા જેવું બીજું કોઈ નથી.
ਜਿਉ ਭਾਵੈ ਤਿਉ ਰਖੁ ਤੂ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਬੁਝਾਹੀ ॥
જેમ તને સ્વીકાર હોય છે, તેમ જ તું જીવોને રાખે છે અને ગુરુના શબ્દ દ્વારા જ તું જ્ઞાન આપે છે.
ਸਭਨਾ ਤੇਰਾ ਜੋਰੁ ਹੈ ਜਿਉ ਭਾਵੈ ਤਿਵੈ ਚਲਾਹੀ ॥
બધા જીવો પર તારું જ બળ ચાલે છે, જેમ તને યોગ્ય લાગે છે, તેમ જ તું ચાલે છે.
ਤੁਧੁ ਜੇਵਡ ਮੈ ਨਾਹਿ ਕੋ ਕਿਸੁ ਆਖਿ ਸੁਣਾਈ ॥੨॥
મને તારા જેવો મહાન બીજો કોઈ નજર આવતો નથી, હું આ વાત કોને કહીને સંભળાવું? ॥૨॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩॥
ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਈ ਸਭੁ ਜਗੁ ਫਿਰੀ ਫਾਵੀ ਹੋਈ ਭਾਲਿ ॥
હે બહેનપણી! ભ્રમમાં પડીને ભુલાયેલી હું આખા જગતમાં ઘુમતી રહું છું અને પોતાના પ્રિય-પ્રભુને શોધતા પાગલ થઈ ગઈ છું.