Page 903
ਆਖੁ ਗੁਣਾ ਕਲਿ ਆਈਐ ॥
કળિયુગ આવી ગયો છે, આથી પ્રભુના ગુણ ગા.
ਤਿਹੁ ਜੁਗ ਕੇਰਾ ਰਹਿਆ ਤਪਾਵਸੁ ਜੇ ਗੁਣ ਦੇਹਿ ਤ ਪਾਈਐ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સત્ય, ત્રેતા તેમજ દ્વાપર આ ત્રણેય યુગોનું ન્યાય હવે સમાપ્ત થઈ ગયું છે. આ યુગમાં પ્રભુનું ગુણગાન જ બધાથી મોટી ઉપલબ્ધતા તેમજ મુક્તિનું સાધન છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਲਿ ਕਲਵਾਲੀ ਸਰਾ ਨਿਬੇੜੀ ਕਾਜੀ ਕ੍ਰਿਸਨਾ ਹੋਆ ॥
કલેશવાળા આ કળિયુગમાં ઇસ્લામી કાનૂન જ ચુકાદો કરે છે અને કાજી વાદળી વસ્ત્ર પહેરીને કૃષ્ણ બનેલ છે.
ਬਾਣੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਬੇਦੁ ਅਥਰਬਣੁ ਕਰਣੀ ਕੀਰਤਿ ਲਹਿਆ ॥੫॥
આ કળિયુગમાં બ્રહ્મા દ્વારા રચિત અથર્વવેદ પ્રધાન છે અને કરેલા કર્મો દ્વારા કીર્તિ અથવા અપકીર્તિ મળે છે ॥૫॥
ਪਤਿ ਵਿਣੁ ਪੂਜਾ ਸਤ ਵਿਣੁ ਸੰਜਮੁ ਜਤ ਵਿਣੁ ਕਾਹੇ ਜਨੇਊ ॥
પરમાત્મા વગર બીજા દેવતાઓની પૂજા, સત્ય વગર સંયમ તેમજ દ્રઢતા વગર જનોઈ ધારણ કરવી ક્યાં કામની છે?
ਨਾਵਹੁ ਧੋਵਹੁ ਤਿਲਕੁ ਚੜਾਵਹੁ ਸੁਚ ਵਿਣੁ ਸੋਚ ਨ ਹੋਈ ॥੬॥
તમે તીર્થોમાં સ્નાન કરો છો, શરીરને ઘસી-ઘસીને ધોતા તથા માથા પર તિલક લગાવો છો પરંતુ મનની પવિત્રતા વગર શરીર શુદ્ધ થતું નથી ॥૬॥
ਕਲਿ ਪਰਵਾਣੁ ਕਤੇਬ ਕੁਰਾਣੁ ॥
હવે કતેબ તેમજ કુરાન જ કળિયુગમાં માન્ય થઈ ગયા છે અને
ਪੋਥੀ ਪੰਡਿਤ ਰਹੇ ਪੁਰਾਣ ॥
પંડિતોના ધાર્મિક ગ્રંથો તેમજ પુરાણોનું મહત્વ રહ્યું નથી.
ਨਾਨਕ ਨਾਉ ਭਇਆ ਰਹਮਾਣੁ ॥
હે નાનક! તે પરમાત્માનું નામ રહમાન થઈ ગયું છે,
ਕਰਿ ਕਰਤਾ ਤੂ ਏਕੋ ਜਾਣੁ ॥੭॥
પરંતુ તે રચયિતાને એક જ સમજ ॥૭॥
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਵਡਿਆਈ ਏਦੂ ਉਪਰਿ ਕਰਮੁ ਨਹੀ ॥
હે નાનક! જે પરમાત્માનું નામ જપે છે, તેને જ યશ મળે છે, આનાથી ઉપર બીજું કોઈ કર્મ નથી.
ਜੇ ਘਰਿ ਹੋਦੈ ਮੰਗਣਿ ਜਾਈਐ ਫਿਰਿ ਓਲਾਮਾ ਮਿਲੈ ਤਹੀ ॥੮॥੧॥
જો કોઈ મનુષ્યના હૃદય-ઘરમાં નામરૂપી વસ્તુ પડેલી હોય અને તે આને કોઈ બીજાથી માંગવા જાય તો તેને ફરિયાદ જ મળે છે ॥૮॥૧॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
રામકલી મહેલ ૧॥
ਜਗੁ ਪਰਬੋਧਹਿ ਮੜੀ ਬਧਾਵਹਿ ॥
હે યોગી! તું જગતને ઉપદેશ દે છે પરંતુ પેટ-પૂજા દ્વારા પોતાનું શરીરરૂપી મઠ વધારી રહ્યો છે.
ਆਸਣੁ ਤਿਆਗਿ ਕਾਹੇ ਸਚੁ ਪਾਵਹਿ ॥
તું પોતાનું આસન ત્યાગીને સત્યને કેવી રીતે પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
ਮਮਤਾ ਮੋਹੁ ਕਾਮਣਿ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥
તું નારીથી પ્રેમ કરનાર છે અને મમતા-મોહમાં ફસાયેલ છે.
ਨਾ ਅਉਧੂਤੀ ਨਾ ਸੰਸਾਰੀ ॥੧॥
ન તું અવધૂત છે અને ન તો ગૃહસ્થી છે ॥૧॥
ਜੋਗੀ ਬੈਸਿ ਰਹਹੁ ਦੁਬਿਧਾ ਦੁਖੁ ਭਾਗੈ ॥
હે યોગી! પોતાનું આસન લગાવીને બેસી રહે, તારી મુશ્કેલી તેમજ દુઃખ દૂર થઈ જશે.
ਘਰਿ ਘਰਿ ਮਾਗਤ ਲਾਜ ਨ ਲਾਗੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તને ઘર-ઘર માંગતા શરમ આવતી નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਗਾਵਹਿ ਗੀਤ ਨ ਚੀਨਹਿ ਆਪੁ ॥
દેખાવના રૂપમાં તું ગીત ગાતો રહે છે પરંતુ પોતાના આત્મસ્વરૂપને ઓળખતો નથી.
ਕਿਉ ਲਾਗੀ ਨਿਵਰੈ ਪਰਤਾਪੁ ॥
તારા મનને લાગેલી તૃષણાગ્નિ કઈ રીતે ઠરી શકે છે?
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਰਚੈ ਮਨ ਭਾਇ ॥
જો તારા મનમાં ગુરુના શબ્દથી પ્રેમ બની જાય તો
ਭਿਖਿਆ ਸਹਜ ਵੀਚਾਰੀ ਖਾਇ ॥੨॥
તને સ્મરણ દ્વારા પરમાનંદની ભિક્ષાનું ભોજન મળશે ॥૨॥
ਭਸਮ ਚੜਾਇ ਕਰਹਿ ਪਾਖੰਡੁ ॥
તું પોતાના શરીર પર રાખ લગાવીને પાખંડ કરે છે અને
ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਸਹਹਿ ਜਮ ਡੰਡੁ ॥
મોહ-માયામાં ફસાઈને યમની સજા ભોગવે છે.
ਫੂਟੈ ਖਾਪਰੁ ਭੀਖ ਨ ਭਾਇ ॥
તારું તૂટેલ હૃદયરૂપી ખપ્પર પ્રભુ-નામની ભિક્ષા પ્રાપ્ત કરતું નથી,
ਬੰਧਨਿ ਬਾਧਿਆ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥੩॥
જે કારણે બંધનોમાં બંધાઈને જન્મતો-મરતો રહે છે ॥૩॥
ਬਿੰਦੁ ਨ ਰਾਖਹਿ ਜਤੀ ਕਹਾਵਹਿ ॥
તું પોતાના વીર્યને રોકીને રાખતો નથી અને પોતાને બ્રહ્મચારી કહેવડાવે છે.
ਮਾਈ ਮਾਗਤ ਤ੍ਰੈ ਲੋਭਾਵਹਿ ॥
માયાના ત્રણ ગુણોમાં મુગ્ધ થઈને માયા માંગતો રહે છે.
ਨਿਰਦਇਆ ਨਹੀ ਜੋਤਿ ਉਜਾਲਾ ॥
તારું મન નિર્દયી છે, આથી પ્રભુ-પ્રકાશ થયો નથી અને
ਬੂਡਤ ਬੂਡੇ ਸਰਬ ਜੰਜਾਲਾ ॥੪॥
જગતના બધા જંજાળોમાં ડૂબતો ડૂબી ગયો છે ॥૪॥
ਭੇਖ ਕਰਹਿ ਖਿੰਥਾ ਬਹੁ ਥਟੂਆ ॥
પોતાનું કફન પહેરીને ખૂબ આડંબર કરીને તું વેશ બનાવી લે છે.
ਝੂਠੋ ਖੇਲੁ ਖੇਲੈ ਬਹੁ ਨਟੂਆ ॥
તું નટની જેમ જ અસત્ય રમત રમતો રહે છે.
ਅੰਤਰਿ ਅਗਨਿ ਚਿੰਤਾ ਬਹੁ ਜਾਰੇ ॥
ચિંતાની આગ તારા અંતર્મનને સળગાવતી રહે છે.
ਵਿਣੁ ਕਰਮਾ ਕੈਸੇ ਉਤਰਸਿ ਪਾਰੇ ॥੫॥
શુભ કર્મો વગર કેવી રીતે સંસાર સમુદ્રથી પાર થઈ શકાય છે ॥૫॥
ਮੁੰਦ੍ਰਾ ਫਟਕ ਬਨਾਈ ਕਾਨਿ ॥
તે કાંચની મુદ્દાઓ બનાવીને કાનમાં પહેરેલ છે.
ਮੁਕਤਿ ਨਹੀ ਬਿਦਿਆ ਬਿਗਿਆਨਿ ॥
સત્યની વિદ્યાથી અજ્ઞાની બનીને મુક્તિ મળતી નથી.
ਜਿਹਵਾ ਇੰਦ੍ਰੀ ਸਾਦਿ ਲੋੁਭਾਨਾ ॥
તું જીભ તેમજ ઇન્દ્રિયોના સ્વાદમાં ફસાયેલ છે,
ਪਸੂ ਭਏ ਨਹੀ ਮਿਟੈ ਨੀਸਾਨਾ ॥੬॥
આથી તું પશુ બની ગયો છે અને તારું આ નિશાન મટતું નથી ॥૬॥
ਤ੍ਰਿਬਿਧਿ ਲੋਗਾ ਤ੍ਰਿਬਿਧਿ ਜੋਗਾ ॥
જેમ જગતના લોકો માયાના ત્રણ ગુણોમાં ફસાયેલ છે, તેમ જ યોગી ત્રિગુણોમાં ફસાયેલ છે.
ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੈ ਚੂਕਸਿ ਸੋਗਾ ॥
જે મનુષ્ય શબ્દનું ચિંતન કરે છે, તેની ચિંતા મટી જાય છે.
ਊਜਲੁ ਸਾਚੁ ਸੁ ਸਬਦੁ ਹੋਇ ॥
સાચા શબ્દ દ્વારા મન પ્રકાશિત થઈ જાય છે.
ਜੋਗੀ ਜੁਗਤਿ ਵੀਚਾਰੇ ਸੋਇ ॥੭॥
તે જ યોગી આવો વિચાર કરે છે ॥૭॥
ਤੁਝ ਪਹਿ ਨਉ ਨਿਧਿ ਤੂ ਕਰਣੈ ਜੋਗੁ ॥
હે પ્રભુ! તું બધું જ કરવામાં સમર્થ છે અને તારી જ પાસે નવનિધિઓ છે.
ਥਾਪਿ ਉਥਾਪੇ ਕਰੇ ਸੁ ਹੋਗੁ ॥
તું જ જીવોને ઉત્પન્ન કરીને તેને નાશ કરી દે છે, જે તું કરે છે, તે જ થાય છે.
ਜਤੁ ਸਤੁ ਸੰਜਮੁ ਸਚੁ ਸੁਚੀਤੁ ॥
જે દ્રઢતા, સદાચાર તેમજ સંયમને ધારણ કરે છે, સત્ય તેના હૃદયમાં વસે છે.
ਨਾਨਕ ਜੋਗੀ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਮੀਤੁ ॥੮॥੨॥
હે નાનક! આવો યોગી ત્રણેય લોકનો મિત્ર બની જાય છે ॥૮॥૨॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
રામકલી મહેલ ૧॥
ਖਟੁ ਮਟੁ ਦੇਹੀ ਮਨੁ ਬੈਰਾਗੀ ॥
છ ચક્રોવાળું શરીર એક મઠ છે અને આમાં વૈરાગ્યવાન મન સ્થિત છે.
ਸੁਰਤਿ ਸਬਦੁ ਧੁਨਿ ਅੰਤਰਿ ਜਾਗੀ ॥
અનહદ શબ્દની ધ્વનીને સાંભળનારી સુતેલી ચેતના અંતરમાં જાગી ગઈ છે.
ਵਾਜੈ ਅਨਹਦੁ ਮੇਰਾ ਮਨੁ ਲੀਣਾ ॥
અનહદ શબ્દ વાગી રહ્યા છે અને મારું મન તેમાં લીન થઈ ગયું છે.
ਗੁਰ ਬਚਨੀ ਸਚਿ ਨਾਮਿ ਪਤੀਣਾ ॥੧॥
ગુરુના વચનોથી સત્ય-નામમાં મન સંતુષ્ટ થઈ ગયું છે ॥૧॥
ਪ੍ਰਾਣੀ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ॥
હે પ્રાણી! રામની ભક્તિથી જ સુખ પ્રાપ્ત થાય છે અને
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਮੀਠਾ ਲਾਗੈ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਈਐ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુમુખ બનીને જ હરિ નામ મીઠું લાગે છે અને મન હરિ-નામમાં જ જોડાય જાય છે ॥૧॥વિરામ॥