Page 867
ਨਿਰਮਲ ਹੋਇ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਾਰਾ ਚੀਤ ॥
આનાથી તારૂં મન નિર્મળ થઈ જશે.
ਮਨ ਤਨ ਕੀ ਸਭ ਮਿਟੈ ਬਲਾਇ ॥
મન-શરીરની બધી ચિંતા-મુશ્કેલીઓ મટી જશે અને
ਦੂਖੁ ਅੰਧੇਰਾ ਸਗਲਾ ਜਾਇ ॥੧॥
દુઃખનું બધું અંધારું નાશ થઈ જશે ॥૧॥
ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵਤ ਤਰੀਐ ਸੰਸਾਰੁ ॥
હરિનું ગુણગાન કરવાથી સંસાર-સમુદ્રથી પાર થવાય છે અને
ਵਡ ਭਾਗੀ ਪਾਈਐ ਪੁਰਖੁ ਅਪਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ભાગ્યશાળીને જ અપાર પરમેશ્વર મળે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜੋ ਜਨੁ ਕਰੈ ਕੀਰਤਨੁ ਗੋਪਾਲ ॥
જે મનુષ્ય પરમાત્માનું કીર્તન કરે છે,
ਤਿਸ ਕਉ ਪੋਹਿ ਨ ਸਕੈ ਜਮਕਾਲੁ ॥
યમરાજ પણ તેની નજીક આવી શકતો નથી.
ਜਗ ਮਹਿ ਆਇਆ ਸੋ ਪਰਵਾਣੁ ॥
જગતમાં તેનો જન્મ જ સફળ છે,
ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਪਨਾ ਖਸਮੁ ਪਛਾਣੁ ॥੨॥
જે ગુરુમુખ બનીને પોતાના માલિકને ઓળખી લે છે ॥૨॥
ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਸੰਤ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
સંતની કૃપાથી જે મનુષ્ય હરિનું સ્તુતિગાન કરે છે,
ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਿਟਹਿ ਉਨਮਾਦ ॥
કામ, ક્રોધ તેમજ ઉન્માદ તેના મનથી મટી જાય છે.
ਸਦਾ ਹਜੂਰਿ ਜਾਣੁ ਭਗਵੰਤ ॥
હંમેશા પરમાત્માને પોતાની આજુબાજુ સમજ
ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਕਾ ਪੂਰਨ ਮੰਤ ॥੩॥
સંપૂર્ણ ગુરુનો આ સંપૂર્ણ મંત્ર છે ॥૩॥
ਹਰਿ ਧਨੁ ਖਾਟਿ ਕੀਏ ਭੰਡਾਰ ॥
હરિ નામરૂપી ધન પ્રાપ્ત કરીને ભંડાર ભરી લીધા છે અને
ਮਿਲਿ ਸਤਿਗੁਰ ਸਭਿ ਕਾਜ ਸਵਾਰ ॥
સદ્દગુરુને મળીને બધા કાર્ય સંભાળી લીધા છે.
ਹਰਿ ਕੇ ਨਾਮ ਰੰਗ ਸੰਗਿ ਜਾਗਾ ॥
હરિના નામ રંગથી મન જાગી ગયું છે.
ਹਰਿ ਚਰਣੀ ਨਾਨਕ ਮਨੁ ਲਾਗਾ ॥੪॥੧੪॥੧੬॥
હે નાનક! હવે મન હરિ-ચરણોમાં લીન થઈ ગયું છે ॥૪॥૧૪॥૧૬॥
ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગોંડ મહેલ ૫॥
ਭਵ ਸਾਗਰ ਬੋਹਿਥ ਹਰਿ ਚਰਣ ॥
હરિના ચરણ જ સંસાર સમુદ્રથી પાર કરાવવા માટે જહાજ છે.
ਸਿਮਰਤ ਨਾਮੁ ਨਾਹੀ ਫਿਰਿ ਮਰਣ ॥
નામ સ્મરણ કરવાથી જીવનું બીજી વાર મૃત્યુ થતું નથી.
ਹਰਿ ਗੁਣ ਰਮਤ ਨਾਹੀ ਜਮ ਪੰਥ ॥
હરિનું ગુણગાન કરવાથી યમના રસ્તા પર જવું પડતું નથી.
ਮਹਾ ਬੀਚਾਰ ਪੰਚ ਦੂਤਹ ਮੰਥ ॥੧॥
પ્રભુનું ચિંતન કામાદિક પાંચ દૂતોનો નાશ કરી દે છે ॥૧॥
ਤਉ ਸਰਣਾਈ ਪੂਰਨ ਨਾਥ ॥
હે સંપૂર્ણ નાથ! હું તારી શરણમાં આવ્યો છું,
ਜੰਤ ਅਪਨੇ ਕਉ ਦੀਜਹਿ ਹਾਥ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પોતાના જીવને હાથ આપીને રક્ષા કર ॥૧॥વિરામ॥
ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਸਾਸਤ੍ਰ ਬੇਦ ਪੁਰਾਣ ॥
સ્મૃતિ, શાસ્ત્ર, વેદ તેમજ પુરાણ
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਕਾ ਕਰਹਿ ਵਖਿਆਣ ॥
પરમાત્માની મહિમાનું જ વખાણ કરે છે.
ਜੋਗੀ ਜਤੀ ਬੈਸਨੋ ਰਾਮਦਾਸ ॥
યોગી, બ્રહ્મચારી, વૈષ્ણવ તથા રામદાસ પણ
ਮਿਤਿ ਨਾਹੀ ਬ੍ਰਹਮ ਅਬਿਨਾਸ ॥੨॥
અવિનાશી બ્રહ્માના વિસ્તારને જાણતા નથી ॥૨॥
ਕਰਣ ਪਲਾਹ ਕਰਹਿ ਸਿਵ ਦੇਵ ॥
હે મિત્ર! શિવશંકર જેવા દેવ પણ તેને મેળવવા માટે કરૂણા કરે છે
ਤਿਲੁ ਨਹੀ ਬੂਝਹਿ ਅਲਖ ਅਭੇਵ ॥
પરંતુ તલ માત્ર પણ લક્ષ્યહીન અભેદ પરમાત્માને સમજતો નથી.
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਜਿਸੁ ਆਪੇ ਦੇਇ ॥
જેને તે પોતાની પ્રેમ-ભક્તિ દે છે,
ਜਗ ਮਹਿ ਵਿਰਲੇ ਕੇਈ ਕੇਇ ॥੩॥
આમાં એવો મનુષ્ય દુર્લભ જ છે ॥૩॥
ਮੋਹਿ ਨਿਰਗੁਣ ਗੁਣੁ ਕਿਛਹੂ ਨਾਹਿ ॥
મારા ગુણહીનમાં કોઈ પણ ગુણ નથી અને
ਸਰਬ ਨਿਧਾਨ ਤੇਰੀ ਦ੍ਰਿਸਟੀ ਮਾਹਿ ॥
બધા ખજાના તારી દ્રષ્ટિમાં જ છે.
ਨਾਨਕੁ ਦੀਨੁ ਜਾਚੈ ਤੇਰੀ ਸੇਵ ॥
ગરીબ નાનક તો તારી સેવા જ ઈચ્છે છે,
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਦੀਜੈ ਗੁਰਦੇਵ ॥੪॥੧੫॥੧੭॥
હે ગુરુદેવ! કૃપા કરીને મને પોતાની સેવા દે ॥૪॥૧૫॥૧૭॥
ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગોંડ મહેલ ૫॥
ਸੰਤ ਕਾ ਲੀਆ ਧਰਤਿ ਬਿਦਾਰਉ ॥
સંતનો તિરસ્કૃત મનુષ્ય ધરતીથી અલગ કરી દેવો જોઈએ અને
ਸੰਤ ਕਾ ਨਿੰਦਕੁ ਅਕਾਸ ਤੇ ਟਾਰਉ ॥
સંતનો નિંદક તો આકાશથી નીચે ફેંકી દેવો જોઈએ.
ਸੰਤ ਕਉ ਰਾਖਉ ਅਪਨੇ ਜੀਅ ਨਾਲਿ ॥
સંતને પોતાના પ્રાણોથી લગાવીને રાખ
ਸੰਤ ਉਧਾਰਉ ਤਤਖਿਣ ਤਾਲਿ ॥੧॥
ત્યારથી સંતનો સંગ તરત ઉદ્ધાર કરી દે છે ॥૧॥
ਸੋਈ ਸੰਤੁ ਜਿ ਭਾਵੈ ਰਾਮ ॥
તે જ સંત છે, જે રામને પ્રેમાળ લાગે છે.
ਸੰਤ ਗੋਬਿੰਦ ਕੈ ਏਕੈ ਕਾਮ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગોવિંદ અને સંતનું એક જ કામ છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸੰਤ ਕੈ ਊਪਰਿ ਦੇਇ ਪ੍ਰਭੁ ਹਾਥ ॥
પ્રભુ પોતાનો હાથ રાખીને સંતની રક્ષા કરે છે અને
ਸੰਤ ਕੈ ਸੰਗਿ ਬਸੈ ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ ॥
દિવસ-રાત સંતની સાથે જ રહે છે.
ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ ਸੰਤਹ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਿ ॥
આ શ્વાસ-શ્વાસ સંતોનો પ્રતિપાલક બને છે.
ਸੰਤ ਕਾ ਦੋਖੀ ਰਾਜ ਤੇ ਟਾਲਿ ॥੨॥
સંતનો દોષિત પોતાનું રાજ પણ ગુમાવી દે છે ॥૨॥
ਸੰਤ ਕੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਹੁ ਨ ਕੋਇ ॥
હે ભાઈ! કોઈ પણ સંતની નિંદા કરે નહિ;
ਜੋ ਨਿੰਦੈ ਤਿਸ ਕਾ ਪਤਨੁ ਹੋਇ ॥
જે પણ તેની નિંદા કરે છે, તેનું પતન થઈ જાય છે.
ਜਿਸ ਕਉ ਰਾਖੈ ਸਿਰਜਨਹਾਰੁ ॥
જેની રક્ષા સર્જનહાર કરે છે,
ਝਖ ਮਾਰਉ ਸਗਲ ਸੰਸਾਰੁ ॥੩॥
આખું સંસાર વ્યર્થ જ તેનું ખરાબ કરવા માટે ઠોકર ખાતું રહે છે ॥૩॥
ਪ੍ਰਭ ਅਪਨੇ ਕਾ ਭਇਆ ਬਿਸਾਸੁ ॥
સંતને પોતાના પ્રભુ પર સ્થિર વિશ્વાસ થઈ ગયો છે,
ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਤਿਸ ਕੀ ਰਾਸਿ ॥
આ જીવન તેમજ શરીર બધું તેની જ આપેલી રાશિ છે.
ਨਾਨਕ ਕਉ ਉਪਜੀ ਪਰਤੀਤਿ ॥
નાનકના મનમાં આ નિષ્ઠા ઉત્પન્ન થઈ ગઈ છે કે
ਮਨਮੁਖ ਹਾਰ ਗੁਰਮੁਖ ਸਦ ਜੀਤਿ ॥੪॥੧੬॥੧੮॥
મનમુખ જીવનમાં હારી જાય છે અને ગુરુમુખ હંમેશા જીત પ્રાપ્ત કરે છે ॥૪॥૧૬॥૧૮॥
ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગોંડ મહેલ ૫॥
ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਨੀਰਿ ਨਰਾਇਣ ॥
નારાયણનું પવિત્ર નામ શુદ્ધ જળની જેમ છે,
ਰਸਨਾ ਸਿਮਰਤ ਪਾਪ ਬਿਲਾਇਣ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેના જીભ દ્વારા સ્મરણ કરવાથી બધા પાપ નાશ થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥