Page 842
ਤੂ ਸੁਖਦਾਤਾ ਲੈਹਿ ਮਿਲਾਇ ॥
તું સુખદાતા છે અને પોતે જ પોતાની સાથે મળાવી લે છે.
ਏਕਸ ਤੇ ਦੂਜਾ ਨਾਹੀ ਕੋਇ ॥
એક પરમાત્મા સિવાય બીજું કોઈ નથી.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝੈ ਸੋਝੀ ਹੋਇ ॥੯॥
ગુરુમુખ જ આ સત્યને સમજે છે અને તેને આ સત્યની સમજ થઈ જાય છે ॥૯॥
ਪੰਦ੍ਰਹ ਥਿਤੀ ਤੈ ਸਤ ਵਾਰ ॥
જેમ પંદર તિથિઓ, સાત વાર,
ਮਾਹਾ ਰੁਤੀ ਆਵਹਿ ਵਾਰ ਵਾਰ ॥ ਦਿਨਸੁ ਰੈਣਿ ਤਿਵੈ ਸੰਸਾਰੁ ॥
બાર મહિના, છ ઋતુઓ અને દિવસ-રાત ફરી-ફરી આવતા રહે છે, તેમ જ આ સંસાર છે.
ਆਵਾ ਗਉਣੁ ਕੀਆ ਕਰਤਾਰਿ ॥
કર્તારે જીવો માટે આવક જાવક બનાવેલી છે.
ਨਿਹਚਲੁ ਸਾਚੁ ਰਹਿਆ ਕਲ ਧਾਰਿ ॥
તે હંમેશા શાશ્વત, નિશ્ચલ છે અને તેની શક્તિ પુષ્કળ છે.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝੈ ਕੋ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰਿ ॥੧੦॥੧॥
હે નાનક! કોઈ ગુરુમુખ જ શબ્દના ચિંતન દ્વારા આ સત્યને સમજે છે ॥૧૦॥૧॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
બિલાવલ મહેલ ૩॥
ਆਦਿ ਪੁਰਖੁ ਆਪੇ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸਾਜੇ ॥
આદિપુરુષ પોતે જ સૃષ્ટિ-રચના કરે છે અને
ਜੀਅ ਜੰਤ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਪਾਜੇ ॥
બધા જીવોને તેને માયા-મોહમાં લગાવેલ છે.
ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਪਰਪੰਚਿ ਲਾਗੇ ॥
દ્વેતભાવ દ્વારા જીવ જગત પ્રપંચમાં લાગેલ છે.
ਆਵਹਿ ਜਾਵਹਿ ਮਰਹਿ ਅਭਾਗੇ ॥
આ રીતે ભાગ્યહીન જીવ જગતમાં આવતો જતો અને મરતો રહે છે.
ਸਤਿਗੁਰਿ ਭੇਟਿਐ ਸੋਝੀ ਪਾਇ ॥
પરંતુ સદ્દગુરુથી સાક્ષાત્કાર થવાથી જ્ઞાન પ્રાપ્ત થઈ જાય છે અને
ਪਰਪੰਚੁ ਚੂਕੈ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥
જીવ જગત-પ્રપંચથી છૂટીને સત્યમાં જોડાય જાય છે ॥૧॥
ਜਾ ਕੈ ਮਸਤਕਿ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖੁ ॥
જેના ભાગ્યમાં લખેલું છે,
ਤਾ ਕੈ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਏਕੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેના મનમાં એક પ્રભુ વસી ગયો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਉਪਾਇ ਆਪੇ ਸਭੁ ਵੇਖੈ ॥
હે પ્રભુ! સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન કરીને તું પોતે જ બધાની સંભાળ કરે છે.
ਕੋਇ ਨ ਮੇਟੈ ਤੇਰੈ ਲੇਖੈ ॥
તારા વિધાનને કોઈ પણ મટાડી શકાતું નથી.
ਸਿਧ ਸਾਧਿਕ ਜੇ ਕੋ ਕਹੈ ਕਹਾਏ ॥
જો કોઈ પોતાને ખૂબ સિદ્ધ કે સાધક કહે અથવા કહેવડાવે છે,
ਭਰਮੇ ਭੂਲਾ ਆਵੈ ਜਾਏ ॥
તે પણ ભ્રમમાં ભૂલીને જન્મતો-મરતો રહે છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੈ ਸੋ ਜਨੁ ਬੂਝੈ ॥
જે મનુષ્ય સદ્દગુરૂની સેવા કરે છે, તેને જ્ઞાન થઈ જાય છે.
ਹਉਮੈ ਮਾਰੇ ਤਾ ਦਰੁ ਸੂਝੈ ॥੨॥
જો તે અહંકારને સમાપ્ત કરી દે તો તેને પોતાના દરવાજાની સમજ થઈ જાય છે ॥૨॥
ਏਕਸੁ ਤੇ ਸਭੁ ਦੂਜਾ ਹੂਆ ॥
એક પરમાત્માથી આ બીજું બધું ઉત્પન્ન થયું છે.
ਏਕੋ ਵਰਤੈ ਅਵਰੁ ਨ ਬੀਆ ॥
એક તે જ સર્વવ્યાપક છે, બીજું કોઈ નથી.
ਦੂਜੇ ਤੇ ਜੇ ਏਕੋ ਜਾਣੈ ॥
જો કોઈ આ બીજા જગતને ત્યાગીને એક પરમાત્માને જાણી લે,
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਹਰਿ ਦਰਿ ਨੀਸਾਣੈ ॥
તો તે ગુરુના શબ્દ દ્વારા તેના દરવાજા પર પરવાનગી લઈને પહોંચી જાય છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟੇ ਤਾ ਏਕੋ ਪਾਏ ॥
જો સદ્દગુરુ મળી જાય તો પ્રભુ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે અને
ਵਿਚਹੁ ਦੂਜਾ ਠਾਕਿ ਰਹਾਏ ॥੩॥
મનમાં દ્વેતભાવમાં રોકી શકાય છે ॥૩॥
ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਹਿਬੁ ਡਾਢਾ ਹੋਇ ॥
જેનો માલિક તાકાતવર છે,
ਤਿਸ ਨੋ ਮਾਰਿ ਨ ਸਾਕੈ ਕੋਇ ॥
તેને કોઈ મારી શકતું નથી.
ਸਾਹਿਬ ਕੀ ਸੇਵਕੁ ਰਹੈ ਸਰਣਾਈ ॥
તે સેવક પોતાના માલિકની શરણમાં પડી રહે છે અને
ਆਪੇ ਬਖਸੇ ਦੇ ਵਡਿਆਈ ॥
તે પોતે જ સેવકને મહાનતા આપે છે.
ਤਿਸ ਤੇ ਊਪਰਿ ਨਾਹੀ ਕੋਇ ॥
માલિકથી મોટું બીજું કોઈ નથી.
ਕਉਣੁ ਡਰੈ ਡਰੁ ਕਿਸ ਕਾ ਹੋਇ ॥੪॥
કોણ ડરે છે? તેને કોનો ડર છે ॥૪॥
ਗੁਰਮਤੀ ਸਾਂਤਿ ਵਸੈ ਸਰੀਰ ॥
ગુરુ મત પ્રમાણે રહેવાથી શરીરમાં શાંતિ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે.
ਸਬਦੁ ਚੀਨ੍ਹ੍ਹਿ ਫਿਰਿ ਲਗੈ ਨ ਪੀਰ ॥
શબ્દને ઓળખીને પછી કોઈ ઇજા લાગતી નથી.
ਆਵੈ ਨ ਜਾਇ ਨਾ ਦੁਖੁ ਪਾਏ ॥
તે જન્મ-મરણથી છૂટી જાય છે અને તેને કોઈ દુઃખ લાગતું નથી.
ਨਾਮੇ ਰਾਤੇ ਸਹਜਿ ਸਮਾਏ ॥
નામમાં લીન થઈને તે સરળ જ સમાઈ રહે છે.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵੇਖੈ ਹਦੂਰਿ ॥
હે નાનક! ગુરુમુખ પરમાત્માને પોતાની પાસે જ જુએ છે.
ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ਸਦ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥੫॥
સત્ય તો આ જ છે કે મારો પ્રભુ હંમેશા સર્વવ્યાપક છે ॥૫॥
ਇਕਿ ਸੇਵਕ ਇਕਿ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਏ ॥
કોઈ સેવક બનેલું છે અને કોઈ ભ્રમમાં ભટકેલ છે.
ਆਪੇ ਕਰੇ ਹਰਿ ਆਪਿ ਕਰਾਏ ॥
પ્રભુ પોતે જ બધું કરે છે અને કરાવે છે.
ਏਕੋ ਵਰਤੈ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥
પરમાત્મા બધામાં વ્યાપ્ત છે, તેના સિવાય બીજું કોઈ નથી.
ਮਨਿ ਰੋਸੁ ਕੀਜੈ ਜੇ ਦੂਜਾ ਹੋਇ ॥
મનમાં રોષ તો જ કર જો કોઈ બીજું હોય.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਕਰਣੀ ਸਾਰੀ ॥
સદ્દગુરૂની સેવા જ સારું આચરણ છે.
ਦਰਿ ਸਾਚੈ ਸਾਚੇ ਵੀਚਾਰੀ ॥੬॥
સત્યના દરવાજા પર આ કર્મશીલોને સત્યવાદી મનાય છે ॥૬॥
ਥਿਤੀ ਵਾਰ ਸਭਿ ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਏ ॥
બધી તિથીઓ તેમજ વાર શબ્દથી જ સુંદર લાગે છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਤਾ ਫਲੁ ਪਾਏ ॥
સદ્દગુરૂની સેવા કરવાથી ફળ પ્રાપ્ત થાય છે.
ਥਿਤੀ ਵਾਰ ਸਭਿ ਆਵਹਿ ਜਾਹਿ ॥
આ તિથિઓ તેમજ વાર આવતા-જતા રહે છે.
ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਨਿਹਚਲੁ ਸਦਾ ਸਚਿ ਸਮਾਹਿ ॥
પરંતુ ગુરુના શબ્દ દ્વારા જીવ નિશ્ચલ થઈને સત્યમાં જ જોડાય જાય છે.
ਥਿਤੀ ਵਾਰ ਤਾ ਜਾ ਸਚਿ ਰਾਤੇ ॥
તિથિઓ તેમજ વાર ત્યારે જ શુભ થાય છે, જ્યારે જીવ સત્યમાં લીન રહે.
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਸਭਿ ਭਰਮਹਿ ਕਾਚੇ ॥੭॥
પરમાત્માના નામ વગર બધા નાશવંત જીવ યોનિઓમાં ભટકતા રહે છે ॥૭॥
ਮਨਮੁਖ ਮਰਹਿ ਮਰਿ ਬਿਗਤੀ ਜਾਹਿ ॥
જયારે મનમુખી જીવ મરે છે તો તેની મુક્તિ થતી નથી.
ਏਕੁ ਨ ਚੇਤਹਿ ਦੂਜੈ ਲੋਭਾਹਿ ॥
તે પરમાત્માને યાદ કરતા નથી પરંતુ દ્વેતભાવમાં જ ફસાઈ રહે છે.
ਅਚੇਤ ਪਿੰਡੀ ਅਗਿਆਨ ਅੰਧਾਰੁ ॥
ચેતનહીન જીવને અજ્ઞાનનો અંધકાર બની રહે છે.
ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਕਿਉ ਪਾਏ ਪਾਰੁ ॥
શબ્દ વગર તે કઈ રીતે પાર થઈ શકાય છે?
ਆਪਿ ਉਪਾਏ ਉਪਾਵਣਹਾਰੁ ॥
ઉત્પન્ન કરનાર પરમાત્માએ જ બધાને ઉત્પન્ન કર્યા છે
ਆਪੇ ਕੀਤੋਨੁ ਗੁਰ ਵੀਚਾਰੁ ॥੮॥
અને પોતે જ ગુરુનું જ્ઞાન રચ્યું છે ॥૮॥
ਬਹੁਤੇ ਭੇਖ ਕਰਹਿ ਭੇਖਧਾਰੀ ॥
વેશધારી અનેક વેશ ધારણ કરતો રહે છે.
ਭਵਿ ਭਵਿ ਭਰਮਹਿ ਕਾਚੀ ਸਾਰੀ ॥
તે કાચા પાસાની જેમ ભટકતો રહે છે.
ਐਥੈ ਸੁਖੁ ਨ ਆਗੈ ਹੋਇ ॥
તેને ન તો આ લોકમાં સુખ મળે છે અને ન તો પરલોકમાં સુખ પ્રાપ્ત થાય છે.