Page 834
ਮਿਲਿ ਸਤਸੰਗਤਿ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਾਇਆ ਮੈ ਹਿਰਡ ਪਲਾਸ ਸੰਗਿ ਹਰਿ ਬੁਹੀਆ ॥੧॥
સંતોની સંગતિમાં મળીને મેં પરમપદ મેળવી લીધું છે. જેમ એરંડ તેમજ ઢાકના વૃક્ષ ચંદનની સંગતિ કરીને ચંદન બની જાય છે, તેમ જ હું પણ હરિથી મળીને સુગંધિત થઈ ગયો છું ॥૧॥
ਜਪਿ ਜਗੰਨਾਥ ਜਗਦੀਸ ਗੁਸਈਆ ॥
જગન્નાથ, જગદીશ, ગુસઈનું જાપ કર,
ਸਰਣਿ ਪਰੇ ਸੇਈ ਜਨ ਉਬਰੇ ਜਿਉ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਉਧਾਰਿ ਸਮਈਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે તેની શરણમાં આવ્યો છે, તેનો તેમ જ ઉદ્ધાર થઈ ગયો છે, જે રીતે ભક્ત પ્રહલાદનો ઉધ્ધાર થઈ ગયો ॥૧॥વિરામ॥
ਭਾਰ ਅਠਾਰਹ ਮਹਿ ਚੰਦਨੁ ਊਤਮ ਚੰਦਨ ਨਿਕਟਿ ਸਭ ਚੰਦਨੁ ਹੁਈਆ ॥
બધી વનસ્પતિમાં ચંદન સર્વોત્તમ છે, ત્યારથી ચંદનની નજીકનું દરેક વૃક્ષ ચંદન બની ગયું છે.
ਸਾਕਤ ਕੂੜੇ ਊਭ ਸੁਕ ਹੂਏ ਮਨਿ ਅਭਿਮਾਨੁ ਵਿਛੁੜਿ ਦੂਰਿ ਗਈਆ ॥੨॥
માયાવી એટલા અસત્ય છે કે તે સૂકાયેલા ઉભા વૃક્ષ જેવા છે, જેના પર ચંદન શુભ ગુણોનો કોઈ પ્રભાવ પડતો નથી. તેના મનમાં અભિમાન જ ભરાયેલ છે, જેનાથી તે પ્રભુથી અલગ થઈને દૂર થઈ ગયા છે ॥૨॥
ਹਰਿ ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਕਰਤਾ ਆਪੇ ਜਾਣੈ ਸਭ ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਆਪਿ ਬਨਈਆ ॥
કર્તા પરમેશ્વર પોતાની ગતિ તેમજ વિસ્તાર પોતે જ જાણે છે. જગત-રચનાની બધી વિધિ અર્થાત નિયમ-વિધાન તેણે પોતે જ બનાવ્યા છે.
ਜਿਸੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟੇ ਸੁ ਕੰਚਨੁ ਹੋਵੈ ਜੋ ਧੁਰਿ ਲਿਖਿਆ ਸੁ ਮਿਟੈ ਨ ਮਿਟਈਆ ॥੩॥
જેને સદ્દગુરુ મળી જાય છે, તે ગુણવાન બની જાય છે. જે આરંભથી જ ભાગ્યમાં લખેલું હોય છે, તેને મટાડી શકાતું નથી ॥૩॥
ਰਤਨ ਪਦਾਰਥ ਗੁਰਮਤਿ ਪਾਵੈ ਸਾਗਰ ਭਗਤਿ ਭੰਡਾਰ ਖੁਲ੍ਹ੍ਹਈਆ ॥
ગુરુના ઉપદેશથી જીવ નામ-રૂપી રત્ન-પદાર્થને મેળવી લે છે. ગુરુરૂપી સમુદ્ર ભક્તિનો ભંડાર ખુલેલો છે.
ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਇਕ ਸਰਧਾ ਉਪਜੀ ਮੈ ਹਰਿ ਗੁਣ ਕਹਤੇ ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਨ ਭਈਆ ॥੪॥
ગુરૂ-ચરણોમાં લાગીને મનમાં શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થઈ ગઈ છે અને હરિ ગુણગાન કરતા મને તૃપ્તિ થઈ નથી ॥૪॥
ਪਰਮ ਬੈਰਾਗੁ ਨਿਤ ਨਿਤ ਹਰਿ ਧਿਆਏ ਮੈ ਹਰਿ ਗੁਣ ਕਹਤੇ ਭਾਵਨੀ ਕਹੀਆ ॥
રોજ હરિનું ધ્યાન કરવાથી મનમાં ખૂબ વેરાગ્ય થઈ ગયો છે અને હરિનું ગુણાનુવાદ કરતાં પોતાની નિષ્ઠાને વ્યક્ત કરી છે.
ਬਾਰ ਬਾਰ ਖਿਨੁ ਖਿਨੁ ਪਲੁ ਕਹੀਐ ਹਰਿ ਪਾਰੁ ਨ ਪਾਵੈ ਪਰੈ ਪਰਈਆ ॥੫॥
જો વારંવાર, ક્ષણ-ક્ષણ, દરેક પળ હરિનું યશ કરાય તો પણ તેનો અંત મેળવી શકાતો નથી, કારણ કે હરિ અપરંપાર છે ॥૫॥
ਸਾਸਤ ਬੇਦ ਪੁਰਾਣ ਪੁਕਾਰਹਿ ਧਰਮੁ ਕਰਹੁ ਖਟੁ ਕਰਮ ਦ੍ਰਿੜਈਆ ॥
વેદ-શાસ્ત્ર તેમજ પુરાણ બધા જીવોને ધર્મ કરવાનો બોધ દે છે અને ષટ્કર્મ જ દ્રઢ કરાવે છે.
ਮਨਮੁਖ ਪਾਖੰਡਿ ਭਰਮਿ ਵਿਗੂਤੇ ਲੋਭ ਲਹਰਿ ਨਾਵ ਭਾਰਿ ਬੁਡਈਆ ॥੬॥
સ્વેચ્છાચારી જીવ પાખંડ તેમજ ભ્રમમાં પડીને નષ્ટ થતો રહે છે. તેની જીવન-હોળી પાપોના ભારને કારણે લોભની લહેરોમાં ડૂબી જાય છે ॥૬॥
ਨਾਮੁ ਜਪਹੁ ਨਾਮੇ ਗਤਿ ਪਾਵਹੁ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਸਾਸਤ੍ਰ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਈਆ ॥
સ્મૃતિઓ તેમજ શાસ્ત્રોએ નામ જ દ્રઢ કરાવ્યું છે, આથી પરમાત્માનું નામ જપ અને નામ જપીને ગતિ મેળવી લે.
ਹਉਮੈ ਜਾਇ ਤ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਵੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਚੈ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਈਆ ॥੭॥
જો અભિમાન દૂર થઈ જાય તો મન નિર્મળ થઈ જાય છે. જે ગુરુ-નજીકમાં લીન રહે છે, તે મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી લે છે ॥૭॥
ਇਹੁ ਜਗੁ ਵਰਨੁ ਰੂਪੁ ਸਭੁ ਤੇਰਾ ਜਿਤੁ ਲਾਵਹਿ ਸੇ ਕਰਮ ਕਮਈਆ ॥
હે પરમેશ્વર! આ જગત તારુ જ રૂપ-રંગ છે, જેમ તું ઈચ્છે છે, જીવ તે જ કર્મ કરે છે.
ਨਾਨਕ ਜੰਤ ਵਜਾਏ ਵਾਜਹਿ ਜਿਤੁ ਭਾਵੈ ਤਿਤੁ ਰਾਹਿ ਚਲਈਆ ॥੮॥੨॥੫॥
હે પ્રભુ! નાનક કહે છે કે આ જીવ તો તારા વાજા છે, જેમ તારી ઇચ્છા હોય છે, તેમ જ આ વાગે છે. જેમ તને યોગ્ય લાગે છે, તેમ જ રાહ પર ચાલે છે ॥૮॥૨॥૫॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੪ ॥
બિલાવલ મહેલ ૪॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਗਮ ਅਗੋਚਰੁ ਧਿਆਇਆ ਹਉ ਬਲਿ ਬਲਿ ਸਤਿਗੁਰ ਸਤਿ ਪੁਰਖਈਆ ॥
ગુરુની નજીકમાં અગમ્ય, અગોચર પરમાત્માનું ધ્યાન કર્યું છે, આથી સત્યપુરુષ સદ્દગુરુ પર બલિહાર જાવ છું.
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਮੇਰੈ ਪ੍ਰਾਣਿ ਵਸਾਏ ਸਤਿਗੁਰ ਪਰਸਿ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਈਆ ॥੧॥
ગુરુએ રામ નામ મારા પ્રાણોમાં વસાવી દીધું છે અને સદ્દગુરૂના ચરણ સ્પર્શ કરીને હરિ-નામમાં જોડાય રહું છું ॥૧॥
ਜਨ ਕੀ ਟੇਕ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਟਿਕਈਆ ॥
ગુરુએ હરિ-નામને સેવકનો આશરો બનાવી દીધો છે.
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਧਰ ਲਾਗਾ ਜਾਵਾ ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਹਰਿ ਦਰੁ ਲਹੀਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હું તો સદ્દગુરૂના સહારે સન્માર્ગ લાગી ગયો છું અને ગુરુનીઓ કૃપાથી હરિનો દરવાજો શોધી લીધો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਇਹੁ ਸਰੀਰੁ ਕਰਮ ਕੀ ਧਰਤੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਥਿ ਮਥਿ ਤਤੁ ਕਢਈਆ ॥
આ શરીર કર્મભૂમિ છે, જેમ દૂધનું મંથન કરતાં માખણ કાઢી લેવાય છે, તેમ જ ગુરુમુખે શરીરનું મંથન કરીને નામરૂપી તત્વ કાઢી લીધું છે.
ਲਾਲੁ ਜਵੇਹਰ ਨਾਮੁ ਪ੍ਰਗਾਸਿਆ ਭਾਂਡੈ ਭਾਉ ਪਵੈ ਤਿਤੁ ਅਈਆ ॥੨॥
આ નામરૂપી રત્ન જવાહર તેના હૃદયરૂપી વાસણમાં આલોકિત થઈ ગયા છે, જેમાં પ્રભુ-પ્રેમ આવી વસ્યો છે ॥૨॥
ਦਾਸਨਿ ਦਾਸ ਦਾਸ ਹੋਇ ਰਹੀਐ ਜੋ ਜਨ ਰਾਮ ਭਗਤ ਨਿਜ ਭਈਆ ॥
જે રામનો ભક્ત બની ગયો છે, અમારે તો તેના દાસનો દાસ બનીને રહેવું જોઈએ.
ਮਨੁ ਬੁਧਿ ਅਰਪਿ ਧਰਉ ਗੁਰ ਆਗੈ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮੈ ਅਕਥੁ ਕਥਈਆ ॥੩॥
હું ગુરુ સમક્ષ પોતાનું મન તેમજ બુદ્ધિ બધું અર્પણ કરી દઈશ, ગુરુની કૃપાથી જ અકથનીય પરમાત્માનું કથન કર્યું છે ॥૩॥
ਮਨਮੁਖ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਵਿਆਪੇ ਇਹੁ ਮਨੁ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਜਲਤ ਤਿਖਈਆ ॥
મનમુખી જીવ માયાના મોહમાં જ ફસાઈ રહે છે, જેનાથી તેનું તરસેલું મન તૃષ્ણાગ્નિમાં સળગતું રહે છે.
ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਮੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜਲੁ ਪਾਇਆ ਅਗਨਿ ਬੁਝੀ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਬੁਝਈਆ ॥੪॥
ગુરુના ઉપદેશ દ્વારા નામ અમૃત રૂપી જળ મળી ગયું છે, ગુરુ-શબ્દએ તૃષ્ણાગિને ઠારી દીધી છે ॥૪॥
ਇਹੁ ਮਨੁ ਨਾਚੈ ਸਤਿਗੁਰ ਆਗੈ ਅਨਹਦ ਸਬਦ ਧੁਨਿ ਤੂਰ ਵਜਈਆ ॥
આ મન સદ્દગુરૂની સમક્ષ નાચે છે અને અનહદ શબ્દની ધ્વનિના વાજા મનમાં વાગતા રહે છે.