Page 816
ਧੰਨੁ ਸੁ ਥਾਨੁ ਬਸੰਤ ਧੰਨੁ ਜਹ ਜਪੀਐ ਨਾਮੁ ॥
જ્યાં પરમાત્માનું નામ જપાય છે, તે સ્થાન ધન્ય છે અને ત્યાં રહેનાર પણ ધન્ય છે.
ਕਥਾ ਕੀਰਤਨੁ ਹਰਿ ਅਤਿ ਘਨਾ ਸੁਖ ਸਹਜ ਬਿਸ੍ਰਾਮੁ ॥੩॥
ત્યાં હરિની કથા તેમજ કીર્તન વધુ થતા રહે છે અને તે સ્થાન સુખ તેમજ શાંતિનું ઠેકાણું બની ગયું છે ॥૩॥
ਮਨ ਤੇ ਕਦੇ ਨ ਵੀਸਰੈ ਅਨਾਥ ਕੋ ਨਾਥ ॥
અનાથોનો નાથ પરમેશ્વર ક્યારેય પણ મનથી ભૂલાતો નથી.
ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਗਤੀ ਜਾ ਕੈ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਹਾਥ ॥੪॥੨੯॥੫੯॥
નાનક તો તે પ્રભુની શરણમાં છે, જેના હાથમાં બધું જ છે ॥૪॥૨૯॥૫૯॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਜਿਨਿ ਤੂ ਬੰਧਿ ਕਰਿ ਛੋਡਿਆ ਫੁਨਿ ਸੁਖ ਮਹਿ ਪਾਇਆ ॥
હે જીવ! જેને તને ગર્ભના બંધનથી મુક્ત કરીને ફરી જીવનના સુખોમાં નાખી દીધો છે,
ਸਦਾ ਸਿਮਰਿ ਚਰਣਾਰਬਿੰਦ ਸੀਤਲ ਹੋਤਾਇਆ ॥੧॥
હંમેશા તેના ચરણોનું સ્મરણ કર, આ રીતે તું સુખી તેમજ શીતળ થઈ જઇશ ॥૧॥
ਜੀਵਤਿਆ ਅਥਵਾ ਮੁਇਆ ਕਿਛੁ ਕਾਮਿ ਨ ਆਵੈ ॥
જીવંત રહેતાં અથવા મરણ ઉપરાંત કંઈ પણ કામ આવતું નથી.
ਜਿਨਿ ਏਹੁ ਰਚਨੁ ਰਚਾਇਆ ਕੋਊ ਤਿਸ ਸਿਉ ਰੰਗੁ ਲਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેને આ રચના રચી છે, તેની સ્તુતિમાં લીન રહેવું જ યોગ્ય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਉਸਨ ਸੀਤ ਕਰਤਾ ਕਰੈ ਘਾਮ ਤੇ ਕਾਢੈ ॥
હે પ્રાણી! કર્તા પરમેશ્વર જ ગરમ તેમજ ઠંડુ બનાવે છે અને પોતે જ દુઃખોથી છુટકારો અપાવે છે.
ਕੀਰੀ ਤੇ ਹਸਤੀ ਕਰੈ ਟੂਟਾ ਲੇ ਗਾਢੈ ॥੨॥
તે મામુલી કીડીથી બળવાન હાથી બનાવી દે છે અને ટૂટેલાઓને પણ જોડી દે છે ॥૨॥
ਅੰਡਜ ਜੇਰਜ ਸੇਤਜ ਉਤਭੁਜਾ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਇਹ ਕਿਰਤਿ ॥
ઈંડાથી, ગર્ભથી, ગરમીથી તેમ જ ડાળીથી - આ ચારેય સ્ત્રોત પરમાત્માની રચના છે.
ਕਿਰਤ ਕਮਾਵਨ ਸਰਬ ਫਲ ਰਵੀਐ ਹਰਿ ਨਿਰਤਿ ॥੩॥
હરિ-નામ સ્મરણનું શુભ કર્મ કરવાથી બધા ફળ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ॥૩॥
ਹਮ ਤੇ ਕਛੂ ਨ ਹੋਵਨਾ ਸਰਣਿ ਪ੍ਰਭ ਸਾਧ ॥
હે પ્રભુ! અમારાથી કંઈ પણ થઈ શકતું નથી, તેથી સાધુની શરણ લીધી છે.
ਮੋਹ ਮਗਨ ਕੂਪ ਅੰਧ ਤੇ ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਕਾਢ ॥੪॥੩੦॥੬੦॥
હે નાનક! હું માયાના મોહમાં મગ્ન રહેતો હતો પરંતુ ગુરુએ મને આ સંસારરૂપી અંધ કુવામાંથી બહાર કાઢી દીધો છે ॥૪॥૩૦॥૬૦॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਖੋਜਤ ਖੋਜਤ ਮੈ ਫਿਰਾ ਖੋਜਉ ਬਨ ਥਾਨ ॥
અનેક જંગલ તેમજ સ્થાનો પર શોધી-શોધીને પ્રભુને શોધતો રહું છું.
ਅਛਲ ਅਛੇਦ ਅਭੇਦ ਪ੍ਰਭ ਐਸੇ ਭਗਵਾਨ ॥੧॥
અમારો પરમાત્મા એવો છે જે છલરહિત, અવિનાશી તેમજ રહસ્યમય છે ॥૧॥
ਕਬ ਦੇਖਉ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਨਾ ਆਤਮ ਕੈ ਰੰਗਿ ॥
ખબર નથી હું પોતાની આત્માના રંગમાં પ્રભુને ક્યારે જોઇશ?
ਜਾਗਨ ਤੇ ਸੁਪਨਾ ਭਲਾ ਬਸੀਐ ਪ੍ਰਭ ਸੰਗਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જાગતા રહેવાથી તો સપના જ સારા છે, જેમાં પ્રભુની સાથે વસી રહ્યો હતો ॥૧॥વિરામ॥
ਬਰਨ ਆਸ੍ਰਮ ਸਾਸਤ੍ਰ ਸੁਨਉ ਦਰਸਨ ਕੀ ਪਿਆਸ ॥
પરમાત્માના દર્શનોની તરસમાં, હું ચારેય વર્ણ, ચારેય આશ્રમ તેમજ શાસ્ત્રોનો ઉપદેશ સાંભળતો રહું છું.
ਰੂਪੁ ਨ ਰੇਖ ਨ ਪੰਚ ਤਤ ਠਾਕੁਰ ਅਬਿਨਾਸ ॥੨॥
અમારો ઠાકોર અવિનાશી છે, તેનું ન કોઈ રૂપ છે, ન કોઈ આકાર છે અને ન તો તે પાંચ તત્વોથી બનેલ છે ॥૨॥
ਓਹੁ ਸਰੂਪੁ ਸੰਤਨ ਕਹਹਿ ਵਿਰਲੇ ਜੋਗੀਸੁਰ ॥
દુર્લભ યોગીશ્વર તેમજ સંતજન તેનું સ્વરૂપ વર્ણન કરે છે.
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਜਾ ਕਉ ਮਿਲੇ ਧਨਿ ਧਨਿ ਤੇ ਈਸੁਰ ॥੩॥
પોતાની કૃપા કરીને પ્રભુ જેને મળી જાય છે, તે ધન્ય છે ॥૩॥
ਸੋ ਅੰਤਰਿ ਸੋ ਬਾਹਰੇ ਬਿਨਸੇ ਤਹ ਭਰਮਾ ॥
તે પ્રભુને અંદર તેમજ બહાર બધી જગ્યાએ જોવે છે અને તેનો ભ્રમ નાશ થઈ ગયો છે.
ਨਾਨਕ ਤਿਸੁ ਪ੍ਰਭੁ ਭੇਟਿਆ ਜਾ ਕੇ ਪੂਰਨ ਕਰਮਾ ॥੪॥੩੧॥੬੧॥
હે નાનક! પ્રભુ તેને જ મળે છે, જેનું નસીબ પૂર્ણ છે ॥૪॥૩૧॥૬૧॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਜੀਅ ਜੰਤ ਸੁਪ੍ਰਸੰਨ ਭਏ ਦੇਖਿ ਪ੍ਰਭ ਪਰਤਾਪ ॥
પ્રભુનો પ્રતાપ જોઈને બધા જીવ ખુશ થઈ ગયા છે.
ਕਰਜੁ ਉਤਾਰਿਆ ਸਤਿਗੁਰੂ ਕਰਿ ਆਹਰੁ ਆਪ ॥੧॥
સદ્દગુરૂએ પોતે પ્રયત્ન કરીને મારો કર્જો ઉતારી દીધો છે ॥૧॥
ਖਾਤ ਖਰਚਤ ਨਿਬਹਤ ਰਹੈ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਅਖੂਟ ॥
ગુરુના શબ્દ અક્ષય છે, આને ખાવા-ખર્ચ કરવા અર્થાત ઉપયોગ કરવાથી આ સમાપ્ત થતા નથી.
ਪੂਰਨ ਭਈ ਸਮਗਰੀ ਕਬਹੂ ਨਹੀ ਤੂਟ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અમારી નામરૂપી વસ્તુ પૂર્ણ એકત્રિત થઈ ગઈ છે અને ક્યારેય પણ આમાં અભાવ આવતો નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਸਾਧਸੰਗਿ ਆਰਾਧਨਾ ਹਰਿ ਨਿਧਿ ਆਪਾਰ ॥
સાધુઓની સંગતિમાં હરિની પ્રાર્થના કરવાથી અપાર નિધિ મળી જાય છે.
ਧਰਮ ਅਰਥ ਅਰੁ ਕਾਮ ਮੋਖ ਦੇਤੇ ਨਹੀ ਬਾਰ ॥੨॥
ધર્મ, અર્થ, કામ તેમજ મોક્ષ આપવામાં પ્રભુ કોઈ વાર કરતો નથી ॥૨॥
ਭਗਤ ਅਰਾਧਹਿ ਏਕ ਰੰਗਿ ਗੋਬਿੰਦ ਗੁਪਾਲ ॥
ભક્ત હંમેશાં એકાગ્રચિત્તે થઈને ગોવિંદની પ્રાર્થનામાં જ મગ્ન રહે છે.
ਰਾਮ ਨਾਮ ਧਨੁ ਸੰਚਿਆ ਜਾ ਕਾ ਨਹੀ ਸੁਮਾਰੁ ॥੩॥
તેને રામ નામરૂપી ધન એકત્રિત કરી લીધું છે, જે અગણિત છે ॥૩॥
ਸਰਨਿ ਪਰੇ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੀਆ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਵਡਿਆਈ ॥
હે પ્રભુ! ભક્ત તારી શરણમાં જ પડી રહે છે અને આ તારી જ મોટાઈ છે.
ਨਾਨਕ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਈਐ ਬੇਅੰਤ ਗੁਸਾਈ ॥੪॥੩੨॥੬੨॥
હે નાનક! તે અનંત માલિકનો અંત મેળવી શકાતો નથી ॥૪॥૩૨॥૬૨॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਸਿਮਰਿ ਸਿਮਰਿ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਕਾਰਜ ਭਏ ਰਾਸਿ ॥
સંપૂર્ણ પ્રભુનું સ્મરણ કરવાથી બધા કાર્ય પૂર્ણ થઈ ગયા છે.
ਕਰਤਾਰ ਪੁਰਿ ਕਰਤਾ ਵਸੈ ਸੰਤਨ ਕੈ ਪਾਸਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
કર્તા પરમેશ્વર સંતોની પાસે સત્સંગમાં નિવાસ કરે છે ॥૧॥
ਬਿਘਨੁ ਨ ਕੋਊ ਲਾਗਤਾ ਗੁਰ ਪਹਿ ਅਰਦਾਸਿ ॥
ગુરુની પાસે પ્રાર્થના કરવાથી કોઈ વિઘ્ન આવતા નથી.
ਰਖਵਾਲਾ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਇ ਭਗਤਨ ਕੀ ਰਾਸਿ ॥੧॥
ગોવિંદ પોતાના ભક્તોનો રખેવાળ છે અને તેનું નામ જ તેની જીવન પૂંજી છે ॥૧॥