Page 686
ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਦੁਬਿਧਾ ਖੋਵੈ ॥
પરંતુ તે મુશ્કેલીમાં ફસાઈને પોતાનો દુર્લભ જન્મ વ્યર્થ જ ગુમાવી દે છે.
ਆਪੁ ਨ ਚੀਨਸਿ ਭ੍ਰਮਿ ਭ੍ਰਮਿ ਰੋਵੈ ॥੬॥
તે પોતાના આત્મ સ્વરુપને ઓળખતો નથી અને ભ્રમમાં પડીને રોતો રહે છે ॥૬॥
ਕਹਤਉ ਪੜਤਉ ਸੁਣਤਉ ਏਕ ॥
જે મનુષ્ય એક પરમેશ્વરની ગુણોવાળી વાણીનું વખાણ કરતો રહે છે, વાણીને વાંચતો તેમજ સાંભળતો રહે છે,
ਧੀਰਜ ਧਰਮੁ ਧਰਣੀਧਰ ਟੇਕ ॥
પૃથ્વીને ધારણ કરનાર પરમેશ્વર તેને ધર્મ, ધીરજ તેમજ પોતાનો સહારો દે છે.
ਜਤੁ ਸਤੁ ਸੰਜਮੁ ਰਿਦੈ ਸਮਾਏ ॥
જ્યારે મનુષ્યના હૃદયમાં બ્રહ્મચર્ય, સત્ય તેમજ સંયમ સમાઈ જાય છે
ਚਉਥੇ ਪਦ ਕਉ ਜੇ ਮਨੁ ਪਤੀਆਏ ॥੭॥
ત્યારે મનુષ્યનું મન તરુણાવસ્થામાં ખુશ થઈ જાય છે ॥૭॥
ਸਾਚੇ ਨਿਰਮਲ ਮੈਲੁ ਨ ਲਾਗੈ ॥
સત્યવાદી પુરુષના નિર્મળ મનને વિકારોની ગંદકી લાગતી નથી અને
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਭਰਮ ਭਉ ਭਾਗੈ ॥
ગુરુના શબ્દ દ્વારા તેનો ભ્રમ તેમજ મૃત્યુનો ભય દૂર થઈ જાય છે.
ਸੂਰਤਿ ਮੂਰਤਿ ਆਦਿ ਅਨੂਪੁ ॥
આદિપુરુષનો ચહેરો તેમજ મુર્ત ખુબ સુંદર છે.
ਨਾਨਕੁ ਜਾਚੈ ਸਾਚੁ ਸਰੂਪੁ ॥੮॥੧॥
નાનક તો તે સત્ય સ્વરૂપ પ્રભુના દર્શનોની જ કામના કરે છે ॥૮॥૧॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
ધનાસરી મહેલ ૧॥
ਸਹਜਿ ਮਿਲੈ ਮਿਲਿਆ ਪਰਵਾਣੁ ॥
જે મનુષ્ય સરળ સ્થિતિમાં પરમાત્માથી મળે છે, તેનો મેળાપ જ સ્વીકાર થાય છે.
ਨਾ ਤਿਸੁ ਮਰਣੁ ਨ ਆਵਣੁ ਜਾਣੁ ॥
પછી તેનું મૃત્યુ થતું નથી અને ન તો તે જન્મ-મરણના ચક્રમાં પડે છે.
ਠਾਕੁਰ ਮਹਿ ਦਾਸੁ ਦਾਸ ਮਹਿ ਸੋਇ ॥
દાસ પોતાના માલિક-પ્રભુમાં જ લીન રહે છે અને દાસના મનમાં તે જ નિવાસ કરે છે.
ਜਹ ਦੇਖਾ ਤਹ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥੧॥
હું જ્યાં પણ જોવ છું, ત્યાં જ પરમાત્મા સિવાય મને બીજો કોઈ પણ દેખાઈ દેતો નથી ॥૧॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਭਗਤਿ ਸਹਜ ਘਰੁ ਪਾਈਐ ॥
ગુરુના માધ્યમથી પરમાત્માની ભક્તિ કરવાથી મનુષ્ય સરળ જ સાચા ઘરને મેળવી લે છે.
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਭੇਟੇ ਮਰਿ ਆਈਐ ਜਾਈਐ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુથી સાક્ષાત્કાર કર્યા વગર મનુષ્ય મરણ ઉપરાંત આવક જાવકના ચક્રમાં જ પડી રહે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸੋ ਗੁਰੁ ਕਰਉ ਜਿ ਸਾਚੁ ਦ੍ਰਿੜਾਵੈ ॥
એવો ગુરુ જ ધારણ કર, જે મનમાં સત્યને દ્રઢ કરાવી દે તેમજ
ਅਕਥੁ ਕਥਾਵੈ ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵੈ ॥
અકથ્ય પ્રભુની કથા કરાવ અને શબ્દો દ્વારા પરમાત્માથી મેળાપ કરાવી દે.
ਹਰਿ ਕੇ ਲੋਗ ਅਵਰ ਨਹੀ ਕਾਰਾ ॥
ભક્તોને નામ-સ્મરણ સિવાય બીજું કોઈ કાર્ય સારું લાગતું નથી.
ਸਾਚਉ ਠਾਕੁਰੁ ਸਾਚੁ ਪਿਆਰਾ ॥੨॥
તે તો ફક્ત સત્યસ્વરૂપ પરમેશ્વર તેમજ સત્યથી જ પ્રેમ કરે છે ॥૨॥
ਤਨ ਮਹਿ ਮਨੂਆ ਮਨ ਮਹਿ ਸਾਚਾ ॥
મનુષ્યના શરીરમાં મનનો નિવાસ છે અને મનમાં જ સત્યનો વાસ છે.
ਸੋ ਸਾਚਾ ਮਿਲਿ ਸਾਚੇ ਰਾਚਾ ॥
તે જ મનુષ્ય સત્યવાદી છે, જે સત્ય પ્રભુથી મળીને તેની સાથે લીન રહે છે.
ਸੇਵਕੁ ਪ੍ਰਭ ਕੈ ਲਾਗੈ ਪਾਇ ॥
સેવક પ્રભુ-ચરણોમાં લાગી જાય છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਮਿਲੈ ਮਿਲਾਇ ॥੩॥
જો મનુષ્યને સંપૂર્ણ સદ્દગુરુ મળી જાય તો તે પરમાત્માથી મળાવી દે છે ॥૩॥
ਆਪਿ ਦਿਖਾਵੈ ਆਪੇ ਦੇਖੈ ॥
પરમાત્મા પોતે જ બધા જોવોને જોવે છે પરંતુ તે તેને પોતાના દર્શન પોતે જ દેખાડે છે.
ਹਠਿ ਨ ਪਤੀਜੈ ਨਾ ਬਹੁ ਭੇਖੈ ॥
તે ના તો હઠયોગથી ખુશ થાય છે અને ન તો તે અનેક વેશ ધારણ કરવાથી ખુશ થાય છે.
ਘੜਿ ਭਾਡੇ ਜਿਨਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪਾਇਆ ॥
જેને શરીરરૂપી વાસણનું નિર્માણ કરીને તેમાં નામરૂપી અમૃત નાખ્યું છે,
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਪ੍ਰਭਿ ਮਨੁ ਪਤੀਆਇਆ ॥੪॥
તેનું મન ફક્ત પ્રેમ-ભક્તિથી જ ખુશ થાય છે ॥૪॥
ਪੜਿ ਪੜਿ ਭੂਲਹਿ ਚੋਟਾ ਖਾਹਿ ॥
જે મનુષ્ય ધાર્મિક ગ્રંથ વાંચી-વાંચીને ભટકી જાય છે, તે યમ દ્વારા ખૂબ દુ:ખી થાય છે.
ਬਹੁਤੁ ਸਿਆਣਪ ਆਵਹਿ ਜਾਹਿ ॥
તે પોતાની વધુ ચતુરાઈને કારણે જન્મતો-મરતો જ રહે છે.
ਨਾਮੁ ਜਪੈ ਭਉ ਭੋਜਨੁ ਖਾਇ ॥
જે નામનું જાપ કરતો રહે છે અને પરમાત્માનું ભયરૂપી ભોજન ખાતો રહે છે,
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੇਵਕ ਰਹੇ ਸਮਾਇ ॥੫॥
તે સેવક ગુરુના માધ્યમથી પરમ-સત્યમાં જ લીન રહે છે ॥૫॥
ਪੂਜਿ ਸਿਲਾ ਤੀਰਥ ਬਨ ਵਾਸਾ ॥
જે મનુષ્ય મૂર્તિ-પૂજા કરે છે, તીર્થ-સ્થાન કરે છે, જંગલોમાં નિવાસ કરી લે છે,
ਭਰਮਤ ਡੋਲਤ ਭਏ ਉਦਾਸਾ ॥
ત્યાગી પણ બની ગયો છે અને સ્થાન-સ્થાન ભટક્તો તેમજ વિચલિત થતો રહે છે
ਮਨਿ ਮੈਲੈ ਸੂਚਾ ਕਿਉ ਹੋਇ ॥
પછી તે અશુદ્ધ મનથી કેવી રીતે પવિત્ર થઈ શકે છે?
ਸਾਚਿ ਮਿਲੈ ਪਾਵੈ ਪਤਿ ਸੋਇ ॥੬॥
જેને સત્ય મળી જાય છે, તેને જ શોભા પ્રાપ્ત થાય છે ॥૬॥
ਆਚਾਰਾ ਵੀਚਾਰੁ ਸਰੀਰਿ ॥
તેનું આચરણ સારું થઈ જાય છે અને તેના શરીરમાં શુભ વિચાર ઉત્પન્ન થઈ જાય છે.
ਆਦਿ ਜੁਗਾਦਿ ਸਹਜਿ ਮਨੁ ਧੀਰਿ ॥
તેનું મન યુગ-યુગાંતરોમાં પણ હંમેશા જ ધીરજથી સરળ સ્થિતિમાં લીન રહે છે.
ਪਲ ਪੰਕਜ ਮਹਿ ਕੋਟਿ ਉਧਾਰੇ ॥
જે પલક ઝપકવાના સમયમાં જ કરોડો જીવોનો ઉદ્ધાર કરી દે છે
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਗੁਰੁ ਮੇਲਿ ਪਿਆਰੇ ॥੭॥
હે પ્રેમાળ પરમેશ્વર! પોતાની કૃપા કરીને મને ગુરુથી મળાવી દે ॥૭॥
ਕਿਸੁ ਆਗੈ ਪ੍ਰਭ ਤੁਧੁ ਸਾਲਾਹੀ ॥
હે પ્રભુ! હું કોની સમક્ષ તારી સ્તુતિ કરું?
ਤੁਧੁ ਬਿਨੁ ਦੂਜਾ ਮੈ ਕੋ ਨਾਹੀ ॥
ત્યારથી તારા સિવાય મારા માટે બીજો કોઈ મહાન નથી.
ਜਿਉ ਤੁਧੁ ਭਾਵੈ ਤਿਉ ਰਾਖੁ ਰਜਾਇ ॥
જેમ તને યોગ્ય લાગે છે, તેમ જ તું મને પોતાની ઇચ્છાનુસાર રાખ.
ਨਾਨਕ ਸਹਜਿ ਭਾਇ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥੮॥੨॥
ત્યારથી નાનક તો સરળ સ્વભાવ પ્રેમપૂર્વક તારું જ ગુણ ગાય છે ॥૮॥૨॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੬ ਅਸਟਪਦੀ
ધનાસરી મહેલ ૫ ઘર ૬ અષ્ટપદ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਜੋ ਜੋ ਜੂਨੀ ਆਇਓ ਤਿਹ ਤਿਹ ਉਰਝਾਇਓ ਮਾਣਸ ਜਨਮੁ ਸੰਜੋਗਿ ਪਾਇਆ ॥
જે પણ જીવ જે યોનિમાં આવ્યો છે, તે તેમાં જ ઉલજી ગયો છે; અતિભાગ્યથી કીમતી મનુષ્ય-જન્મ પ્રાપ્ત થયો છે.
ਤਾਕੀ ਹੈ ਓਟ ਸਾਧ ਰਾਖਹੁ ਦੇ ਕਰਿ ਹਾਥ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੇਲਹੁ ਹਰਿ ਰਾਇਆ ॥੧॥
હે સાધુજનો! મેં તમારો સહારો જ જોયો છે, આથી પોતાનો હાથ આપીને મારી રક્ષા કર તથા કૃપા કરીને વિશ્વના બાદશાહ પ્રભુથી મળાવી દે ॥૧॥
ਅਨਿਕ ਜਨਮ ਭ੍ਰਮਿ ਥਿਤਿ ਨਹੀ ਪਾਈ ॥
હું તો અનેક જન્મોમાં ભટક્યો છું પરંતુ મને ક્યાંય પણ સ્થિરતા પ્રાપ્ત થઈ નથી.
ਕਰਉ ਸੇਵਾ ਗੁਰ ਲਾਗਉ ਚਰਨ ਗੋਵਿੰਦ ਜੀ ਕਾ ਮਾਰਗੁ ਦੇਹੁ ਜੀ ਬਤਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ગુરુદેવ! હવે હું પોતાના ગુરૂના ચરણોમાં લાગીને તેની સેવા કરું છું. મને ગોવિંદથી મિલનનો રસ્તો બતાવી દે ॥૧॥વિરામ॥
ਅਨਿਕ ਉਪਾਵ ਕਰਉ ਮਾਇਆ ਕਉ ਬਚਿਤਿ ਧਰਉ ਮੇਰੀ ਮੇਰੀ ਕਰਤ ਸਦ ਹੀ ਵਿਹਾਵੈ ॥
હું માયાને પોતાના હૃદયમાં વસાવીને રાખું છું અને આને પ્રાપ્ત કરવા માટે અનેક ઉપાય કરતો રહું છું. હંમેશા જ 'મારી-મારી' કરતા મારી તમામ ઉમર વીતતી જઈ રહી છે.