Page 578
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਤਿਨ ਖੰਨੀਐ ਵੰਞਾ ਜਿਨ ਘਟਿ ਮੇਰਾ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਵੂਠਾ ॥੩॥
નાનકનું કહેવું છે કે જેની અંતરાત્મામાં મારો પરમાત્મા નિવાસ કરી ગયો છે, હું તેના પર ટુકડા-ટુકડા થઈને બલિહારી થાવ છું ॥૩॥
ਸਲੋਕੁ ॥
શ્લોક॥
ਜੋ ਲੋੜੀਦੇ ਰਾਮ ਸੇਵਕ ਸੇਈ ਕਾਂਢਿਆ ॥
જેને રામને મેળવવાની તીવ્ર લાલચ લાગેલી છે, તે જ તેના સાચા સેવક કહેવાય છે.
ਨਾਨਕ ਜਾਣੇ ਸਤਿ ਸਾਂਈ ਸੰਤ ਨ ਬਾਹਰਾ ॥੧॥
નાનક આ સત્યને સારી રીતે જાણે છે કે જગતનો સાંઈ પોતાના સંતોથી અલગ નથી ॥૧॥
ਛੰਤੁ ॥
છંદ ॥
ਮਿਲਿ ਜਲੁ ਜਲਹਿ ਖਟਾਨਾ ਰਾਮ ॥
જેમ પાણી-પાણીથી મળીને અભેદ થઈ જાય છે.
ਸੰਗਿ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਨਾ ਰਾਮ ॥
તેમ જ સંતોનો પ્રકાશ પરમ-પ્રકાશમાં વિલીન થઈ જાય છે.
ਸੰਮਾਇ ਪੂਰਨ ਪੁਰਖ ਕਰਤੇ ਆਪਿ ਆਪਹਿ ਜਾਣੀਐ ॥
સર્વશક્તિમાન જગના રચયિતા પરમાત્મામાં વિલીન થઈને જીવ પોતાના આત્મ સ્વરુપને સમજી લે છે.
ਤਹ ਸੁੰਨਿ ਸਹਜਿ ਸਮਾਧਿ ਲਾਗੀ ਏਕੁ ਏਕੁ ਵਖਾਣੀਐ ॥
ત્યારે તેની સરળ જ શુન્ય સમાધિ લાગી જાય છે અને તે એક પ્રભુનું જ ધ્યાન કરે છે.
ਆਪਿ ਗੁਪਤਾ ਆਪਿ ਮੁਕਤਾ ਆਪਿ ਆਪੁ ਵਖਾਨਾ ॥
પ્રભુ પોતે જ ગુપ્ત છે અને પોતે જ માયાનાં બંધનોથી મુક્ત છે અને તે પોતે જ પોતાના વખાણ કરે છે.
ਨਾਨਕ ਭ੍ਰਮ ਭੈ ਗੁਣ ਬਿਨਾਸੇ ਮਿਲਿ ਜਲੁ ਜਲਹਿ ਖਟਾਨਾ ॥੪॥੨॥
હે નાનક! આવા ગુરુમુખ મનુષ્યનો ભ્રમ, ભય તેમજ ત્રણેય ગુણ-રજો, તમો તેમજ સતો ગુણ નાશ થઈ જાય છે અને જેમ પાણી, પાણીમાં જ મળી જાય છે તેમ જ તે પરમાત્મામાં વિલીન થઈ જાય છે ॥૪॥૨॥
ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
વડહંસ મહેલ ૫॥
ਪ੍ਰਭ ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥਾ ਰਾਮ ॥
હે પ્રભુ! તું બધું જ કરવા-કરાવવામાં સમર્થ છે
ਰਖੁ ਜਗਤੁ ਸਗਲ ਦੇ ਹਥਾ ਰਾਮ ॥
પોતાનો હાથ આપીને આખી દુનિયાની રક્ષા કર.
ਸਮਰਥ ਸਰਣਾ ਜੋਗੁ ਸੁਆਮੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਿਧਿ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
તું જ સમર્થ, શરણ આપવા યોગ્ય, બધાનો માલિક, કૃપાનિધિ તેમજ સુખોનો દાતા છે.
ਹੰਉ ਕੁਰਬਾਣੀ ਦਾਸ ਤੇਰੇ ਜਿਨੀ ਏਕੁ ਪਛਾਤਾ ॥
હું તારા તે સેવકો પર બલિહાર જાઉં છું, જે ફક્ત એક પ્રભુને જ ઓળખે છે.
ਵਰਨੁ ਚਿਹਨੁ ਨ ਜਾਇ ਲਖਿਆ ਕਥਨ ਤੇ ਅਕਥਾ ॥
તે પરમાત્માનું કોઈ રંગ તેમજ ચિન્હ વર્ણન કરી શકાતું નથી કારણ કે તેનું કથન અકથ્ય છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਸੁਣਹੁ ਬਿਨਤੀ ਪ੍ਰਭ ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥਾ ॥੧॥
નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે હે બધું કરવા-કરાવવામાં સર્વશક્તિમાન પ્રભુ! મારી એક વંદના સાંભળ ॥૧॥
ਏਹਿ ਜੀਅ ਤੇਰੇ ਤੂ ਕਰਤਾ ਰਾਮ ॥
આ જીવ તારા ઉત્પન્ન કરેલ છે અને તું આનો રચયિતા છે.
ਪ੍ਰਭ ਦੂਖ ਦਰਦ ਭ੍ਰਮ ਹਰਤਾ ਰਾਮ ॥
હે પ્રભુ! તું દુઃખ-દર્દ તેમજ ભ્રમનો નાશ કરનાર છે.
ਭ੍ਰਮ ਦੂਖ ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਿ ਖਿਨ ਮਹਿ ਰਖਿ ਲੇਹੁ ਦੀਨ ਦੈਆਲਾ ॥
હે દીનદયાળુ! મુશ્કેલી, દુઃખ-દર્દનો નાશ કરીને એક ક્ષણમાં મારી રક્ષા કર.
ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਆਮਿ ਸਜਣੁ ਸਭੁ ਜਗਤੁ ਬਾਲ ਗੋਪਾਲਾ ॥
તું જ માતા-પિતા, માલિક તેમજ મિત્ર છે અને આ આખું જગત તારા બાળક છે
ਜੋ ਸਰਣਿ ਆਵੈ ਗੁਣ ਨਿਧਾਨ ਪਾਵੈ ਸੋ ਬਹੁੜਿ ਜਨਮਿ ਨ ਮਰਤਾ ॥
જે તારી શરણમાં આવે છે, તેને ગુણોનો ભંડાર પ્રાપ્ત થઈ જાય છે અને તે બીજી વાર ના જન્મ લે છે અને ના મૃત્યુને પ્રાપ્ત થાય છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਦਾਸੁ ਤੇਰਾ ਸਭਿ ਜੀਅ ਤੇਰੇ ਤੂ ਕਰਤਾ ॥੨॥
નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે હે પૂજ્ય પરમેશ્વર! આ બધા જીવ તારા છે અને તું બધાનો રચયિતા છે ॥૨॥
ਆਠ ਪਹਰ ਹਰਿ ਧਿਆਈਐ ਰਾਮ ॥
દિવસ-રાત પરમાત્માનું ધ્યાન કરવું જોઈએ
ਮਨ ਇਛਿਅੜਾ ਫਲੁ ਪਾਈਐ ਰਾਮ ॥
આના ફળ સ્વરૂપ મનોવાંછિત ફળ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે.
ਮਨ ਇਛ ਪਾਈਐ ਪ੍ਰਭੁ ਧਿਆਈਐ ਮਿਟਹਿ ਜਮ ਕੇ ਤ੍ਰਾਸਾ ॥
પરમાત્માનું ધ્યાન કરવાથી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થઈ જાય છે અને મૃત્યુનો ભય મટી જાય છે.
ਗੋਬਿਦੁ ਗਾਇਆ ਸਾਧ ਸੰਗਾਇਆ ਭਈ ਪੂਰਨ ਆਸਾ ॥
સંતોની સભામાં સામેલ થઈને જગત પાલક ગોવિંદનું ગુણગાન કરવાથી બધી આશા પૂર્ણ થઈ ગઈ છે.
ਤਜਿ ਮਾਨੁ ਮੋਹੁ ਵਿਕਾਰ ਸਗਲੇ ਪ੍ਰਭੂ ਕੈ ਮਨਿ ਭਾਈਐ ॥
પોતાનો અહંકાર, મોહ તેમજ બધા વિકાર ત્યાગીને અમે પ્રભુના મનને સારા લાગવા લાગીએ છીએ.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਦਿਨਸੁ ਰੈਣੀ ਸਦਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਧਿਆਈਐ ॥੩॥
નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે અમારે દિવસ-રાત હંમેશા પરમાત્માનું ધ્યાન કરતું રહેવું જોઈએ ॥૩॥
ਦਰਿ ਵਾਜਹਿ ਅਨਹਤ ਵਾਜੇ ਰਾਮ ॥
પરમાત્માના દરબારમાં હંમેશા જ પવિત્ર કીર્તન ગુંજી રહ્યા છે.
ਘਟਿ ਘਟਿ ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦੁ ਗਾਜੇ ਰਾਮ ॥
જગતનો રક્ષક ગોવિંદ પ્રત્યેક હૃદયમાં બોલી રહ્યો છે.
ਗੋਵਿਦ ਗਾਜੇ ਸਦਾ ਬਿਰਾਜੇ ਅਗਮ ਅਗੋਚਰੁ ਊਚਾ ॥
તે હંમેશા જ બોલતો તેમજ બધાની અંદર બેઠેલો છે, તે અગમ્ય, મન-વાણીથી ઉપર તેમજ સર્વોપરી છે.
ਗੁਣ ਬੇਅੰਤ ਕਿਛੁ ਕਹਣੁ ਨ ਜਾਈ ਕੋਇ ਨ ਸਕੈ ਪਹੂਚਾ ॥
તે પ્રભુના અનંત ગુણ છે, મનુષ્ય તેના ગુણોનું તલ માત્ર પણ વર્ણન કરી શકતો નથી અને કોઈ પણ તેની પાસે પહોંચી શકતું નથી.
ਆਪਿ ਉਪਾਏ ਆਪਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲੇ ਜੀਅ ਜੰਤ ਸਭਿ ਸਾਜੇ ॥
તે પોતે જ ઉત્પન્ન કરે છે, પોતે જ પાલન-પોષણ કરે છે અને બધા જીવ-જંતુ તેની જ રચના છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਸੁਖੁ ਨਾਮਿ ਭਗਤੀ ਦਰਿ ਵਜਹਿ ਅਨਹਦ ਵਾਜੇ ॥੪॥੩॥
નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે જીવનના બધા સુખ પરમાત્માના નામ તેમજ ભક્તિમાં છે, જેના દરવાજા પર પવિત્ર નાદ વાગતા રહે છે ॥૪॥૩॥
ਰਾਗੁ ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੫ ਅਲਾਹਣੀਆ
રાગ વડહંસ મહેલ ૧ ઘર ૫ અલાહણીયા
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે.
ਧੰਨੁ ਸਿਰੰਦਾ ਸਚਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਜਿਨਿ ਜਗੁ ਧੰਧੈ ਲਾਇਆ ॥
તે જગતનો રચયિતા સાચો પાતશાહ, પ્રભુ ધન્ય છે, જેને આખી દુનિયાને ધંધામાં લગાવેલ છે.
ਮੁਹਲਤਿ ਪੁਨੀ ਪਾਈ ਭਰੀ ਜਾਨੀਅੜਾ ਘਤਿ ਚਲਾਇਆ ॥
જયારે અંતિમ સમય પૂરો થઈ જાય છે અને જીવન વાટકી ભરાઈ જાય છે તો આ પ્રેમાળ આત્મા પકડીને આગળ યમલોકમાં ધકેલવામાં આવે છે.