Page 566
ਲਿਖੇ ਬਾਝਹੁ ਸੁਰਤਿ ਨਾਹੀ ਬੋਲਿ ਬੋਲਿ ਗਵਾਈਐ ॥
ભાગ્ય વગર જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતું નથી અને મનુષ્ય નિરર્થક જ મૌખિક વાતો કરતા પોતાનું જીવન નષ્ટ કરી દે છે.
ਜਿਥੈ ਜਾਇ ਬਹੀਐ ਭਲਾ ਕਹੀਐ ਸੁਰਤਿ ਸਬਦੁ ਲਿਖਾਈਐ ॥
જ્યાં પણ જઈને અમે બેસીએ છીએ, ત્યાં શુભ ગુણોની વાતો કરવી જોઈએ અને પરમાત્માના નામને હૃદયમાં અંકિત કરવું જોઈએ.
ਕਾਇਆ ਕੂੜਿ ਵਿਗਾੜਿ ਕਾਹੇ ਨਾਈਐ ॥੧॥
અસત્યથી દુષિત કરેલા શરીરને સ્નાન કરાવાનો શું અર્થ છે? ॥૧॥
ਤਾ ਮੈ ਕਹਿਆ ਕਹਣੁ ਜਾ ਤੁਝੈ ਕਹਾਇਆ ॥
હે હરિ! જ્યારે તે મારાથી કહેવડાવ્યું તો જ મેં તારી નામ-મહિમાનું કથન કર્યું છે.
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਭਾਇਆ ॥
હરિનું અમૃત નામ મારા મનને સારું લાગે છે.
ਨਾਮੁ ਮੀਠਾ ਮਨਹਿ ਲਾਗਾ ਦੂਖਿ ਡੇਰਾ ਢਾਹਿਆ ॥
હરિ-નામ મારા મનને મધુર લાગ્યું છે અને આને મારા દુ:ખોના ઢગલાને પાડી દીધો છે.
ਸੂਖੁ ਮਨ ਮਹਿ ਆਇ ਵਸਿਆ ਜਾਮਿ ਤੈ ਫੁਰਮਾਇਆ ॥
જ્યારે તે ફરમાવ્યું તો આધ્યાત્મિક સુખ મારા મનમાં આવીને નિવાસ કરી ગયું.
ਨਦਰਿ ਤੁਧੁ ਅਰਦਾਸਿ ਮੇਰੀ ਜਿੰਨਿ ਆਪੁ ਉਪਾਇਆ ॥
હે સ્વયંભૂ, જયારે તારું પ્રોત્સાહન મળ્યું તો મારી પ્રાર્થના થઈ
ਤਾ ਮੈ ਕਹਿਆ ਕਹਣੁ ਜਾ ਤੁਝੈ ਕਹਾਇਆ ॥੨॥
હે હરિ! જયારે તે મારાથી કહેવડાવ્યું તો જ મેં આ બધી તારી મહિમા કરી છે ॥૨॥
ਵਾਰੀ ਖਸਮੁ ਕਢਾਏ ਕਿਰਤੁ ਕਮਾਵਣਾ ॥
શુભાશુભ કર્મો પ્રમાણે પરમાત્મા જીવને અમૂલ્ય મનુષ્ય જન્મનો અવતાર આપે છે.
ਮੰਦਾ ਕਿਸੈ ਨ ਆਖਿ ਝਗੜਾ ਪਾਵਣਾ ॥
આથી કોઈને પણ ખરાબ કહીને ઝઘડો ઉભો કરવો જોઈએ નહીં.
ਨਹ ਪਾਇ ਝਗੜਾ ਸੁਆਮਿ ਸੇਤੀ ਆਪਿ ਆਪੁ ਵਞਾਵਣਾ ॥
પોતાના સ્વામીથી ઝઘડો કરીને મુશ્કેલીઓ ઉત્પન્ન ન કર, કારણ કે આનાથી પોતાને સંપૂર્ણપણે બરબાદ કરવું જ છે.
ਜਿਸੁ ਨਾਲਿ ਸੰਗਤਿ ਕਰਿ ਸਰੀਕੀ ਜਾਇ ਕਿਆ ਰੂਆਵਣਾ ॥
જે માલિકની સાથે રહેવાનું છે, તેનાથી બરબાદી કરવાથી પછી દુઃખ આવવા પર તેની પાસે જઈને રોવાથી તને શું લાભ થવાનો છે?
ਜੋ ਦੇਇ ਸਹਣਾ ਮਨਹਿ ਕਹਣਾ ਆਖਿ ਨਾਹੀ ਵਾਵਣਾ ॥
પરમેશ્વર જે સુખ-દુઃખ આપે છે, તેને ખુશી-ખુશી માનવું જોઈએ અને પોતાના મનને સમજાવવું જોઈએ કે નિરર્થક જ ડોલ નહીં.
ਵਾਰੀ ਖਸਮੁ ਕਢਾਏ ਕਿਰਤੁ ਕਮਾਵਣਾ ॥੩॥
કરેલા શુભાશુભ કર્મો પ્રમાણે જ પરમાત્મા જીવને અમૂલ્ય મનુષ્ય જન્મની તક આપે છે ॥૩॥
ਸਭ ਉਪਾਈਅਨੁ ਆਪਿ ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ॥
પરમાત્માએ પોતે જ આખા જગતનું નિર્માણ કર્યું છે અને પોતે જ બધા પર કૃપા-દ્રષ્ટિ કરે છે.
ਕਉੜਾ ਕੋਇ ਨ ਮਾਗੈ ਮੀਠਾ ਸਭ ਮਾਗੈ ॥
કોઈ પણ પ્રાણી દુઃખ માંગતું નથી અને બધા સુખ જ માંગે છે.
ਸਭੁ ਕੋਇ ਮੀਠਾ ਮੰਗਿ ਦੇਖੈ ਖਸਮ ਭਾਵੈ ਸੋ ਕਰੇ ॥
દરેક કોઈ જીવ ભલે સુખની અભિલાષા કરી લે પરંતુ માલિક તે જ કરે છે જે તેને મંજુર છે.
ਕਿਛੁ ਪੁੰਨ ਦਾਨ ਅਨੇਕ ਕਰਣੀ ਨਾਮ ਤੁਲਿ ਨ ਸਮਸਰੇ ॥
દાન-પુણ્ય તેમજ અનેક ધર્મ-કર્મ પરમેશ્વરના નામની સમાન પણ નથી.
ਨਾਨਕਾ ਜਿਨ ਨਾਮੁ ਮਿਲਿਆ ਕਰਮੁ ਹੋਆ ਧੁਰਿ ਕਦੇ ॥
હે નાનક! જેને નામનું દાન પ્રાપ્ત થયું છે, તેને આરંભથી જ ક્યારેય તેનું કર્મ થયું છે.
ਸਭ ਉਪਾਈਅਨੁ ਆਪਿ ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ॥੪॥੧॥
પરમાત્માએ પોતે જ આખી દુનિયાને ઉત્પન્ન કરી છે અને પોતે જ બધા પર કૃપા-દ્રષ્ટિ કરે છે ॥૪॥૧॥
ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
વડહંસ મહેલ ૧॥
ਕਰਹੁ ਦਇਆ ਤੇਰਾ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣਾ ॥
હે પરમાત્મા! મારા પર દયા કર, જેથી તારા નામનું જાપ કરતો રહું.
ਸਭ ਉਪਾਈਐ ਆਪਿ ਆਪੇ ਸਰਬ ਸਮਾਣਾ ॥
તે પોતે જ આખી દુનિયા ઉત્પન્ન કરી છે અને તું પોતે જ બધા જીવોમાં સમાયેલ છે.
ਸਰਬੇ ਸਮਾਣਾ ਆਪਿ ਤੂਹੈ ਉਪਾਇ ਧੰਧੈ ਲਾਈਆ ॥
તું પોતે જ બધા જીવોમાં સમાયેલ છે અને તે જ તેને ઉત્પન્ન કરીને જગતના ધંધામાં લગાવેલ છે.
ਇਕਿ ਤੁਝ ਹੀ ਕੀਏ ਰਾਜੇ ਇਕਨਾ ਭਿਖ ਭਵਾਈਆ ॥
કોઈને તે પોતે જ બાદશાહ બનાવેલ છે અને કોઈને ભિખારી બનાવીને ઓટલા-ઓટલા પર ભિક્ષા માંગવા માટે ભટકાવી રહ્યો છે.
ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਤੁਝੁ ਕੀਆ ਮੀਠਾ ਏਤੁ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਣਾ ॥
લોભ તેમજ મોહને રચીને એટલો મીઠો બનાવી દીધો છે કે આ ભ્રમમાં ફસાઈને દુનિયા ભટકી રહી છે.
ਸਦਾ ਦਇਆ ਕਰਹੁ ਅਪਣੀ ਤਾਮਿ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣਾ ॥੧॥
હે પ્રભુ! મારા પર હંમેશા જ દયા કર, ત્યારથી તારા નામનું જાપ કરતો રહું ॥૧॥
ਨਾਮੁ ਤੇਰਾ ਹੈ ਸਾਚਾ ਸਦਾ ਮੈ ਮਨਿ ਭਾਣਾ ॥
હે જગના રચયિતા! તારું નામ હંમેશા સત્ય છે અને આ હંમેશા જ મારા મનને સારું લાગે છે.
ਦੂਖੁ ਗਇਆ ਸੁਖੁ ਆਇ ਸਮਾਣਾ ॥
મારું દુઃખ નાશ થઈ ગયું છે તથા સુખ મારા હ્રદયમાં આવીને સમાઈ ગયું છે.
ਗਾਵਨਿ ਸੁਰਿ ਨਰ ਸੁਘੜ ਸੁਜਾਣਾ ॥
હે પરમેશ્વર! દેવતા, મનુષ્ય, વિદ્વાન તેમજ બુદ્ધિમાન મનુષ્ય તારા જ ગુણગાન કરે છે.
ਸੁਰਿ ਨਰ ਸੁਘੜ ਸੁਜਾਣ ਗਾਵਹਿ ਜੋ ਤੇਰੈ ਮਨਿ ਭਾਵਹੇ ॥
જે તારા મનને સારા લાગે છે, તે જ દેવતા, નર, વિદ્વાન તેમજ ચતુર મનુષ્ય તારું યશોગાન કરે છે.
ਮਾਇਆ ਮੋਹੇ ਚੇਤਹਿ ਨਾਹੀ ਅਹਿਲਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਵਹੇ ॥
માયાના મોહમાં મુગ્ધ થયેલ મનુષ્ય પરમાત્માને યાદ કરતા નથી અને અમૂલ્ય જીવન વ્યર્થ જ ગુમાવી દે છે.
ਇਕਿ ਮੂੜ ਮੁਗਧ ਨ ਚੇਤਹਿ ਮੂਲੇ ਜੋ ਆਇਆ ਤਿਸੁ ਜਾਣਾ ॥
કોઈ મૂંગા તેમજ મૂર્ખ લોકો ક્યારેય પણ પ્રભુને સ્મરણ કરતા નથી તેને આ ધ્યાન નથી કે જે જન્મ લઈને દુનિયામાં આવ્યો છે, તેને જીવન છોડીને જરૂર ચાલ્યું જવાનું છે.
ਨਾਮੁ ਤੇਰਾ ਸਦਾ ਸਾਚਾ ਸੋਇ ਮੈ ਮਨਿ ਭਾਣਾ ॥੨॥
હે જગના માલિક! તારું નામ હંમેશા સત્ય છે અને તે મારા મનને હંમેશા મીઠું લાગે છે ॥૨॥
ਤੇਰਾ ਵਖਤੁ ਸੁਹਾਵਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਤੇਰੀ ਬਾਣੀ ॥
હે સાચા પરમેશ્વર! તે સમય ખૂબ સોહામણો છે, જ્યારે તારી પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે અને તારી વાણી અમૃત જેવી છે.
ਸੇਵਕ ਸੇਵਹਿ ਭਾਉ ਕਰਿ ਲਾਗਾ ਸਾਉ ਪਰਾਣੀ ॥
તારા સેવક પ્રેમપૂર્વક તારી સેવા-ભક્તિ કરે છે અને તે પ્રાણીઓને તારી સેવા-ભક્તિનો સ્વાદ પ્રાપ્ત થયો છે.
ਸਾਉ ਪ੍ਰਾਣੀ ਤਿਨਾ ਲਾਗਾ ਜਿਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪਾਇਆ ॥
ફક્ત તે જ પ્રાણી પરમાત્માની સેવા-ભક્તિનો સ્વાદ પ્રાપ્ત કરે છે, જેને નામામૃતનું દાન પ્રાપ્ત થયું છે.
ਨਾਮਿ ਤੇਰੈ ਜੋਇ ਰਾਤੇ ਨਿਤ ਚੜਹਿ ਸਵਾਇਆ ॥
જે જીવ તારા નામમાં લીન છે, તે દરરોજ પ્રફુલ્લિત થતા રહે છે.
ਇਕੁ ਕਰਮੁ ਧਰਮੁ ਨ ਹੋਇ ਸੰਜਮੁ ਜਾਮਿ ਨ ਏਕੁ ਪਛਾਣੀ ॥
કેટલાય લોકો જે એક પરમાત્માને ઓળખતા નથી, તેનાથી કર્મ-ધર્મ તેમજ સંયમની સાધના થતી નથી.
ਵਖਤੁ ਸੁਹਾਵਾ ਸਦਾ ਤੇਰਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਤੇਰੀ ਬਾਣੀ ॥੩॥
હે પરમેશ્વર! તે સમય હંમેશા સોહામણો છે, જ્યારે તારી પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે અને તારી વાણી અમૃત જેવી છે ॥૩॥
ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਸਾਚੇ ਨਾਵੈ ॥
હે પરમેશ્વર! હું તારા સત્ય-નામ પર બલિહાર છું.