Page 560
ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਨ ਮੇਰੇ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ ॥
હે મન! તું ગુરુના માધ્યમથી પરમાત્માના નામની પ્રાર્થના કર;
ਸਦਾ ਨਿਬਹੈ ਚਲੈ ਤੇਰੈ ਨਾਲਿ ॥ ਰਹਾਉ ॥
તે હંમેશા જ તારો સાથ નિભાવશે અને પરલોકમાં પણ તારી સાથે ચાલશે ॥વિરામ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਿ ਪਤਿ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥
તે સત્યસ્વરૂપ પરમેશ્વર જ ગુરુમુખોની જાતિ તેમજ માન-પ્રતિષ્ઠા છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਅੰਤਰਿ ਸਖਾਈ ਪ੍ਰਭੁ ਹੋਇ ॥੨॥
ગુરુમુખોનાં અંતર્મનમાં મદદ કરનાર પ્રભુ નિવાસ કરે છે ॥૨॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਿਸ ਨੋ ਆਪਿ ਕਰੇ ਸੋ ਹੋਇ ॥
ગુરુમુખ પણ તે જ બને છે, જેને પ્રભુ પોતે ગુરુમુખ બનાવે છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪਿ ਵਡਾਈ ਦੇਵੈ ਸੋਇ ॥੩॥
તે પોતે જ ગુરુમુખને મહાનતા પ્રદાન કરે છે ॥૩॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦੁ ਸਚੁ ਕਰਣੀ ਸਾਰੁ ॥
ગુરુમુખ સાચા નામનું સ્મરણ તેમજ શુભ આચરણના કર્મ કરે છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਨਕ ਪਰਵਾਰੈ ਸਾਧਾਰੁ ॥੪॥੬॥
હે નાનક! ગુરુમુખ પોતાની વંશાવલીનો પણ ઉદ્ધાર કરી લે છે ॥૪॥૬॥
ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
વડહંસ મહેલ ૩
ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਸਾਦਿ ਲਗੀ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥
મારી જીભ હરિ-નામના સ્વાદમાં સરળ-સ્વભાવ જ લાગેલી છે;
ਮਨੁ ਤ੍ਰਿਪਤਿਆ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥੧॥
હરિ-નામનું ધ્યાન કરીને મારું મન તૃપ્ત થઈ ગયું છે ॥૧॥
ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਸਾਚੈ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰੀ ॥
સાચા પરમેશ્વરનું ચિંતન કરવાથી હંમેશા સુખ પ્રાપ્ત થાય છે અને
ਆਪਣੇ ਸਤਗੁਰ ਵਿਟਹੁ ਸਦਾ ਬਲਿਹਾਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પોતાના સદ્દગુરુ પર હું હંમેશા જ બલિહાર જાવ છું ॥૧॥વિરામ॥
ਅਖੀ ਸੰਤੋਖੀਆ ਏਕ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
એક પરમાત્માની સાથે લગન લગાવીને મારી આંખ સંતુષ્ટ થઈ ગઈ છે અને
ਮਨੁ ਸੰਤੋਖਿਆ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਗਵਾਇ ॥੨॥
દ્વૈત ભાવ ત્યાગીને મારા મનમાં સંતોષ આવી ગયો છે ॥૨॥
ਦੇਹ ਸਰੀਰਿ ਸੁਖੁ ਹੋਵੈ ਸਬਦਿ ਹਰਿ ਨਾਇ ॥
શબ્દ-ગુરુ દ્વારા હરિ-નામની આરાધના કરવાથી શરીરમાં સુખ થઈ ગયું છે અને
ਨਾਮੁ ਪਰਮਲੁ ਹਿਰਦੈ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥੩॥
નામની સુગંધ મારા હ્રદયમાં સમાયેલી છે ॥૩॥
ਨਾਨਕ ਮਸਤਕਿ ਜਿਸੁ ਵਡਭਾਗੁ ॥
હે નાનક! જેના માથા પર મહાન ભાગ્ય લખેલા હોય છે
ਗੁਰ ਕੀ ਬਾਣੀ ਸਹਜ ਬੈਰਾਗੁ ॥੪॥੭॥
તે ગુરુની વાણી દ્વારા સરળ સ્વભાવ જ વૈરાગી બની જાય છે ॥૪॥૭॥
ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
વડહંસ મહેલ ૩॥
ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਤੇ ਨਾਮੁ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥
સંપૂર્ણ ગુરુથી જ પરમેશ્વરનું નામ મેળવી શકાય છે અને
ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥
સાચા શબ્દના માધ્યમથી જ જીવ સત્યમાં સમાય જાય છે ॥૧॥
ਏ ਮਨ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਤੂ ਪਾਇ ॥
હે મન! તને નામ-ભંડાર પ્રાપ્ત થઈ જશે જો
ਆਪਣੇ ਗੁਰ ਕੀ ਮੰਨਿ ਲੈ ਰਜਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તું પોતાના ગુરુની આજ્ઞાને સ્વીકાર કરી લે ॥૧॥વિરામ॥
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਵਿਚਹੁ ਮੈਲੁ ਗਵਾਇ ॥
ગુરુના શબ્દ દ્વારા અંતરમનથી ગંદકી સાફ થઈ જાય છે અને
ਨਿਰਮਲੁ ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੨॥
પરમાત્માનું નિર્મળ નામ આવીને મનમાં નિવાસ કરી લે છે ॥૨॥
ਭਰਮੇ ਭੂਲਾ ਫਿਰੈ ਸੰਸਾਰੁ ॥
આ દુનિયા ભ્રમમાં ભુલાયેલી ભટકી રહી છે, આથી
ਮਰਿ ਜਨਮੈ ਜਮੁ ਕਰੇ ਖੁਆਰੁ ॥੩॥
આ જન્મ-મરણના ચક્રમાં ફસાયેલી છે અને યમદૂત તેને નષ્ટ કરે છે ॥૩॥
ਨਾਨਕ ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਜਿਨ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ॥
હે નાનક! તે લોકો ખૂબ ભાગ્યશાળી છે, જેને હરિ-નામનું ધ્યાન-મનન કર્યું છે અને
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮੰਨਿ ਵਸਾਇਆ ॥੪॥੮॥
ગુરુની કૃપાથી તેને નામને પોતાના મનમાં વસાવી લીધું છે ॥૪॥૮॥
ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
વડહંસ મહેલ ૩॥
ਹਉਮੈ ਨਾਵੈ ਨਾਲਿ ਵਿਰੋਧੁ ਹੈ ਦੁਇ ਨ ਵਸਹਿ ਇਕ ਠਾਇ ॥
અહંકારને પરમાત્માના નામથી વિરોધ છે અને આ બંને જ પરસ્પર એક સ્થાન પર નિવાસ કરી શકતા નથી.
ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ ਸੇਵਾ ਨ ਹੋਵਈ ਤਾ ਮਨੁ ਬਿਰਥਾ ਜਾਇ ॥੧॥
અહંકારમાં પરમાત્માની સેવા થઈ શકતી નથી, આથી મન વ્યર્થ જ ચાલ્યું જાય છે ॥૧॥
ਹਰਿ ਚੇਤਿ ਮਨ ਮੇਰੇ ਤੂ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਕਮਾਇ ॥
હે મન! પરમાત્માને યાદ કરીને તું ગુરુના શબ્દની સાધના કર.
ਹੁਕਮੁ ਮੰਨਹਿ ਤਾ ਹਰਿ ਮਿਲੈ ਤਾ ਵਿਚਹੁ ਹਉਮੈ ਜਾਇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
જો તું હુકમનું પાલન કરે તો જ પરમેશ્વર મળી શકે છે અને ત્યારે જ તારી અંદરથી અહંકાર દૂર થશે ॥વિરામ॥
ਹਉਮੈ ਸਭੁ ਸਰੀਰੁ ਹੈ ਹਉਮੈ ਓਪਤਿ ਹੋਇ ॥
બધા શરીરોમાં અહંકાર હાજર છે અને અહંકાર દ્વારા જ જીવ ઉત્પન્ન થાય છે.
ਹਉਮੈ ਵਡਾ ਗੁਬਾਰੁ ਹੈ ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ ਬੁਝਿ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ ॥੨॥
અહંકાર ખૂબ ઘોર અંધકાર છે અને અહંકારને કારણે પુરુષ કંઈ પણ સમજી શકતો નથી ॥૨॥
ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵਈ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੁਝਿਆ ਜਾਇ ॥
અહંકારમાં પરમાત્માની ભક્તિ થઈ શકતી નથી અને ના તેના હુકમને સમજી શકાય છે.
ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ ਜੀਉ ਬੰਧੁ ਹੈ ਨਾਮੁ ਨ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੩॥
અહંકારમાં ગ્રસ્ત થઈને જીવ બંધનોમાં કેદ થઈ જાય છે અને પરમાત્માનું નામ આવીને હૃદયમાં નિવાસ કરતું નથી ॥૩॥
ਨਾਨਕ ਸਤਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਹਉਮੈ ਗਈ ਤਾ ਸਚੁ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ ॥
હે નાનક! સદ્દગુરુથી મેળાપ કરવા પર જીવનો અહંકાર નાશ થઈ જાય છે અને ત્યારે સત્ય આવીને હૃદયમાં નિવાસ કરી લે છે.
ਸਚੁ ਕਮਾਵੈ ਸਚਿ ਰਹੈ ਸਚੇ ਸੇਵਿ ਸਮਾਇ ॥੪॥੯॥੧੨॥
આ રીતે તે સત્યની જ કમાણી કરે છે, સત્યમાં જ રહે છે અને સાચા પરમાત્માની પ્રાર્થના કરીને સત્યમાં જ સમાઈ જાય છે ॥૪॥૯॥૧૨॥
ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੪ ਘਰੁ ੧
વડહંસ મહેલ ૪ ઘર ૧॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે, જે સદ્દગુરૂની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે.
ਸੇਜ ਏਕ ਏਕੋ ਪ੍ਰਭੁ ਠਾਕੁਰੁ ॥
હૃદય પથારી એક છે અને બધાનો એક ઠાકોર પ્રભુ જ તે હૃદય-પથારી પર બેઠો છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਰਾਵੇ ਸੁਖ ਸਾਗਰੁ ॥੧॥
સુખોના સાગર પરમેશ્વરમાં અનુયાયી થઈને ગુરુમુખ જીવાત્મા રમણ કરતી રહે છે ॥૧॥
ਮੈ ਪ੍ਰਭ ਮਿਲਣ ਪ੍ਰੇਮ ਮਨਿ ਆਸਾ ॥
મારા મનમાં પ્રેમ હોવાને ફળ સ્વરૂપ પ્રભુ મિલનની જ આશા કાયમ છે.